بخشی از مقاله
چکیده
هدف: هدف این پژوهش استخراج مولفههای ترفیع فروش و محصول با رویکردی اسلامی، بوده که برای این منظور، شناسایی آیات قرآنی ملاک عمل واقع گردیده است. روش: روش مورد استفاده، تحلیل مضمون و با بهرهگیری از متن قرآن کریم و تفاسیر قرآنی ذیربط - تفسیر نور، المیزان و نمونه - ، بوده و بر این اساس پس از شناسایی آیات مرتبط و تفحص در تفسیر مربوطه، پیامهای قرآنی متناسب استخراج و ابعاد مدل ترفیع فروش و محصول از منظر قرآن کریم طراحی گردیده است.
یافتهها: در این بررسی، 334 آیه در 125 سوره مورد بررسی قرار گرفتند که نتیجه آن تعداد 1484 پیام، 92 مفهوم، 24 مقوله و 5بُعد کلی شناسایی گردید. نتایج نشان میدهد، ترفیع فروش از منظر قرآن بر سه محور اصلی مقدمات، اجرائیات و استنتاجات و محصول نیز شامل دو بعد تولید و مصرف می باشد.
نتایج هم چنین، نشان میدهد که در بُعد مقدمات، مقولهی «C4»، با 10مفهوم و 218پیام، در بُعد اجرائیات، مقولهی «C5» با 13 مفهوم و 242 پیام و دربُعد استنتاجات، «C8» با 6 مفهوم و 72 پیام، از بیشترین فراوانی در آیات قرآنی در بین سایر مقولهها، برخوردارند، که بر همین مبنا، میبایست برای افزایش اثربخشی پیشبرد فروش، تمرکز و تاکید بیشتری بر این مقولهها شود؛ و همچنین دربُعد تولید، به ترتیب دو مقولهی مقولهی «C5» با 3 مفهوم و 34 پیام و مقولهی «C3» با 3 مفهوم و 52پیام و در بُعد مصرف، مقولهی «C2» با 4 مفهوم و 59 پیام، دارای بیشترین فراوانی در بین دیگر مقولهها است.
مقدمه
در سالهای اخیر توجه به سرمایهگذاری در کشورهای اسلامی و حضور تولید کنندهها و مدیران مسلمان در کشورهای دنیا، توجه به اهمیت نگرش و دیدگاه اسلامی و نحوه لحاظ آنها در تصمیمگیریهای مربوط به کسبوکار را ضروری کرده است. مسلمانان بر اساس چارچوبی که اسلام ارائه میدهد، رفتار میکنند و رفتار اقتصادی عقلایی آنها با توجه به آموزههای اسلامی که از دو منبع اصلی قرآن و سنت استنباط میشود، صورت میگیرد. در این میان مکتب حیاتبخش اسلام با فطرت انسان پیوندی ناگسستنی داشته و انسان نیز منطبق با آن زاده شده است. مطالعه سیره پیامبر اکرم - ص - و امامان معصوم - ع - نیز بیانگر این واقعیت است که اگر ارزشهای ناب اسلام در فعالیتهای کسبوکار ترسیم شود، نوید بخش رستگاری جوامع بوده و تضمینکننده دنیا و آخرت انسان خواهد شد.
با توجه به آثار متعدد اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و محیطی ناشی از فعلیتهای بازاریابی، توجه صاحب-نظران و محققان در مورد چگونگی تبلیغ و ترفیع و تولید محصولات را بیشتر به خود جلب کرده است - هدایتی، - 1388، این در حالی است که با بررسی اولیه محقق در قرآن کریم مشخص گردید که قرآن در این مورد سفارشات متعددی کرده است.
قرآن کریم به عنوان مظهر اسلام، علاوه بر اینکه نسبت به تأثیرات مستقیم محصول بر کیفیت زندگی بی-تفاوت نبوده است؛ تأثیرات مخرب ناشی از تولید بر زیستگاه بشر را نادیده نگرفته و آیههای زیادی در جهت حفاظت و پاسداری از کره زمین در جهت رفاه زندگی انسانها نازل کرده است؛ قرآن کریم به عنوان منبع الهام همه تعالیم اسلامی توجهی خاص به طبیعت و عناصر طبیعی دارد، که در قرآن کریم افزون بر 750 آیه به پدیدههای طبیعی اشاره داشته و بیش از ده درصد آیات این کتاب آسمانی به موضوع طبیعت اختصاص یافته است
تعالیم اسلامی، نگرش ویژه و منحصر به فردی به طبیعت و رابطه انسان با طبیعت داشته است. این تعالیم سراسر زمین را مسجد و محل عبادت میداند - نقی زاده و همکاران، . - 1384 منابع اسلامی، تأکید دارند که رفتار اقتصادی انسان باید در چارچوب هنجارها و ارزشهای اخلاقی و الگوهای رفتاری تعریف شود. این مطلب، حتی در آیات مکی قرآن که در دوره پیش از هجرت بر پیامبر - ص - نازلشده، به طور کامل، مشهود است
بیان مسئله و ضرورت تحقیق
ضرورت تولید دانش بومی با تکیه بر فرهنگ و ارزشهای جامعه ایران و سیاستگذاری بر مبنای مسائل و مقتضیات خاص آن، یکی از مهمترین دغدغههای موجود در کشور است - صادق زاده قمصری، 1391؛ به نقل از افجهای و همکاران، . - 1393 با توجه به اینکه بازاریابی علمی متأثر از فرهنگ هر جامعه هست و برای جوامع و فرهنگهای مختلف قوانین و مقررات خاص خود را میطلبد، بنابراین در جوامع اسلامی نظیر ایران نیز برای پیادهسازی ابعاد بازاریی - بُعداب ترفیع و محصول - ، نیاز به تطبیق این ابعاد با مبانی فرهنگیکه عمدتاً برگرفته از آموزههای دینی است دارد.
امروزه تبلیغات تجاری به مثابه پدیدهای چندوجهی، جدای از آثار اقتصادی آن، میتواند آثار فرهنگی و اجتماعی از خود برجای گذاشته و بعضی گرایشهای قوی نظری، در مطالعات فرهنگی نیز بر این باورند که تبلیغات تجاری از قدرت فرهنگسازی بسیار بالایی برخوردار است - میرفخرایی، 1386؛ به نقل از هدایتی، . - 1388 فرهنگ و ارزشها در تعیین رفتار انسان، نقش کلیدی دارند. فرهنگ در اشکال متفاوت مانند: سنت، زبان، هنر، ادبیات، موسیقی و مهمتر از همه در مذهب آشکار میشود و در ارزشهایی که جوامع آن را گرامی میدارند متبلور میگردد. فرهنگ و ارزشها در واقع سازنده فضای اجتماعی است که توسعه آنی در آن امکانپذیر خواهد بود
در بین ادیان، دین اسلام کاملترین دینها است1، از منظر قرآن کریم همان طور که انسان دارای کرامت است، همه موجودات طبیعت نیز مقدساند زیرا همه اجزای طبیعت تسبیحگوی حق هستند. در تمام جنبهها و جوانب زندگی بشر، برنامهی خاص خود ارائه کرده است، ریزترین جنبههای زندگی از دید اسلام مخفی نمانده و تمام جوانب زندگی انسان مسلمان، همراه با برنامهریزی منظم، دقیق و پیشرفته است. احکام اسلام و قرآن درباره تجارت و مسائل اجتماعی و فرهنگی و .... فراوان و متنوع است. او نه فقط موظف است به پدر و مادر خود مهربانی کند، بلکه باید درخت بکارد و حیوانات را با رأفت و مهربانی تربیت کند، از آنان حمایت کند و زیستگاه و آشیانه آنان را از تباهی و آلودگی حفظ نماید
با توجه به اینکه انجام فعالیتهای بازرگانی و تجاری در یک کشور اسلامی نباید منافاتی با اصول اسلامی که نشأتگرفته از قرآن کریم است داشته باشد، لذا شناسایی مولفههای ترفیع فروش و محصول در قرآن کریم میتواند کمکی اساسی در امر فعالیتهای بازرگانی و رعایت اصول بازاریابی در این حوزه به عمل آورد و از آنجایی که ترفیعی که با مبانی فرهنگی هر جامعه هم راستایی نداشته باشد، ضمن عدم موفقیت و ناکامی، ممکن است تأثیر مخربی بر مبانی اعتقادی و فرهنگی و در نهایت بر عملکرد مشتریان و بر فعالیتهای بازرگانی آن جامعه داشته باشد؛ این پژوهش به دنبال شناسایی ابعاد ترفیع و محصول در قرآن کریم است.
