بخشی از مقاله
خلاصه
مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش تاب آوری گروهی برمشکلات بیش فعالی و اختلال کمبود توجه کودکان پرخاشگر انجام شد. این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی و با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل انجام شده است. نمونه پژوهش 40 کودک پرخاشگر دبستانی مشغول به تحصیل در شهر تهران بود که به صورت هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جای دهی شدند. آموزش برنامه تاب آوری پنسیلوانیا طی 12 جلسه یک ساعته به کودکان پرخاشگرگروه آزمایش ارائه شد. هر دو گروه در پیشآزمون و پسآزمون با پرسشنامه رفتاری کودکان - فرم معلم - مورد سنجش قرار گرفتند. نتایج تحلیل واریانس تک متغیری و یو من ویتنی نشان داد که تفاوت معناداری بین دو گروه از نظر مولفه مشکلات بیش فعالی وجود دارد اما نتیجه معناداری برای مولفه اختلال کمبود توجه یافت نشد. در نتیجه آموزش تاب آوری توانسته است میزان مشکلات بیش فعالی کودکان پرخاشگر را کاهش دهد اما اختلال کمبود توجه آنها را بهبود نداده است.
مقدمه
یکی از بزرگترین مشکلات کودکان رفتارهای پرخاشگرانه است که برخی اعتقاد به ذاتی بودن آن و برخی اعتقاد به اکتسابی بودن آن دارند و جمع بندی این دو نظر روشن می کند که پرخاشگری نتیجه تعامل پیچیده ای بین تمایلات ذاتی و پاسخ آموخته شده است و حتی بعد ذاتی نیز شدیدا تحت تاثیر عوامل محیطی و اجتماعی هست - کریمی، . - 1394 این کودکان اغلب مورد تمسخر، انتقاد و به میزان زیادی مورد تنبیه قرار می گیرند و این مسئله دوری را به وجود می آورد که نتیجه آن پرخاشگری بیشتر کودک خواهد بود. این کودکان بیشتر جذب جنبه های منفی محیط شده و اختلال های رفتاری و هیجانی در آنها بوجود آمده و یا در صورت وجود شدت می گیرد - هالاهان و کافمن، . - 1390 در جنبه فردی پرخاشگری باعث طرد از گروه، انزوا، افسردگی و همینطور افت تحصیلی می شود - جویباری و ثناگو، - 1385، از جنبه اجتماعی کودکان پرخاشگر با رفتارهای ضد اجتماعی و ناسازگاری های اجتماعی خود برای اجتماعی که در آن هستند که در ابتدا مدرسه و سپس اجتماع های بزرگتر مشکل آفرین بوده و باعث نقض قوانین و ایجاد نا امنی می شوند - جویباری و ثنا گو، . - 1385 از جمله رفتارهایی که همبودی بالایی با پرخاشگری دارند بیش فعالی و کمبود توجه می باشد - گنجی ، آسیب شناسی روانی، - 1396 و هر دوی این اختلالات شیوع بالایی دارند در یک مطالعه در آمریکا شیوع آن 8/7 درصد برآورد شده است - فروهلیچ و همکاران، . - 2007 در بررسی های گوناگون انجام شده در ایران، میزان شیوع کلی این اختلال در پسران از 5/42 تا 18/1 و برای دختران از 1/8 تا 14/3 درصد گزارش شده است - نیوشا، گنجی و ستوده، . - 1391 حدود نیمی
از کودکان دچار اختلال بیش فعالی و کمبود توجه به اختلال نافرمانی- چالش گری و یا اختلال سلوک هستند که ممکن است علت آن این باشد که که کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی کمبود توجه با رفتارهای اخلال گرانه خود باعث می شوند که دیگران به آنها واکنشهای پرخاش گرانه نشان دهند و این کار نیز باعث ایجاد رفتارهای پرخاشگرانه و ضداجتماعی فزاینده در این کودکان می شود - گنجی،. - 1396 از طرفی شواهد نشان داده اند که درمان تحریک پذیری که از مشخصات کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای می باشد اختلال بیش فعالی و کمبود توجه را نیز کاهش می دهند - فرناندز دلا کروز و همکاران، . - 2015 بنابراین به نظر می رسد با غربال گیری کودکان پرخاشگر و آموزش های لازم به آنها از مشکلات بیش فعالی و کمبود توجه آنها نیز کاسته شود. یکی از این آموزش ها آموزش تاب آوری می باشد. در این رویکرد نقش روانشناس و مشاور به عنوان کسی که وارد چرخه والد پرخاشگر- کودک پرخاشگر شده و کودک را از این چرخه رها می کند بسیار مهم است. در برنامه آموزش تابآوری با تمرکز بر جنبه های مثبت فردی و جمعی کودکان، به آنها آموزش داده میشود که چگونه در برابر ناکامی هایی که قطعا در زندگی هر فردی وجود خواهد داشت و عوامل خطر ساز درونی و بیرونی مقابله کنند و با بحث های گروهی خطاهای شناختی کودکان پرخاشگر شناسایی و اصلاح می گردند. فیلیپس، ترنر و هالت 2014 - - ، تاثیر تاب آوری در خشونتهای جدی در مدرسه را بررسی کرده است. درتحقیقی - ادواردز و لاکس ،2014 - ، بر نقش تعدیل کنندگی تاب آوری در فراوانی بدرفتاریهای کودکان تاکید شده است. همینطور در مدل جامعی که کستلو و انگولد - 2013 - ، برای بالا بردن تاب آوری و جلوگیری از خشونت در مدارس پیشنهاد کرده اند بر روابط و تعلق به خانواده مدرسه و جامعه در کنار روابط با همسالان و کارآیی شخصی تاکید شده است. کارلتون و همکاران - 2006 - ، بر این باورند که نیاز است مداخله هایی برای افزایش تاب آوری در کودکان و نوجوانان، به ویژه نوجوانان دارای اختلال رفتاری صورت بگیرد. تحقیقات زیادی نشان داده اند که تاب آوری قابل آموزش بوده و می توان آن را در کودکان افزایش داد از جمله هارنیش - 2005 - ، نشان داد که آموزش تاب آوری باعث افزایش تاب آوری کودکان شده و عملکرد تحصیلی آنها را افزایش میدهد. همینطور برانسو و اشنایدر - 2009 - ، نشان دادند که آموزش تابآوری در کاهش افسردگی و اضطراب موثرند. یکی از برنامه های تدوین شده با هدف پرورش تاب آوری "برنامه تاب آوری پنسیلوانیا" است، این برنامه یکی از موفقترین برنامه های پیشگیری است که بر اساس مدل شناخنی رفتاری توسط گیلهام ، جیکاکز ، ریویچ ، سلیگمن و سیلور - 1990 - ، طراحی و اجرا شده است. به طور کلی این برنامه دارای دو مولفه اصلی شناختی و اجتماعی است. مولفه شناختی این برنامه بر اساس الگوی الیس - ABC -
