بخشی از مقاله
چکیده
هدف و مقدمه: واسپین - مهارگر پروتئاز سرین مشتق از بافت چربی احشایی - ، آدیپوسایتوکاین ضدالتهابی مترشحه از بافت چربی است که در بهبود حسایت به انسولین نقش دارد. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تغییرات سطوح سرمی واسپین، TNF-، انسولین و گلوکز ناشتا و شاخص مقاومت به انسولین در پاسخ به یک جلسه فعالیت ورزشی کم شدت در مقایسه با یک جلسه فعالیت ورزشی شدید، در زنان جوان چاق و درای اضافه وزن بود. روش شناسی: 13 زن چاق و دارای اضافه وزن و کم تحرک - میانگین سنی 33/6 1/9 سال و میانگین شاخص توده بدنی 29/9 3/1 کیلوگرم بر مترمربع - به طور تصادفی انتخاب و طی مدت 10 روز و با فواصل زمانی 72 ساعت در دو جلسه فعالیت ورزشی هوازی دویدن روی تردمیل با شدت کم و شدید شرکت کردند. آزمودنیها در اولین جلسه تمرینی با شدت 40 درصد اکسیژن مصرفی بیشینه 60 - درصد ضربان قلب بیشینه و معادل با 120 ضربان در دقیقه - به مدت 40 دقیقه روی تردمیل دویدند. پروتکل تمرینی شدید 72 ساعت بعد اجرا شد و شامل 20 دقیقه دویدن روی تردمیل در شدت 80 درصد اکسیژن مصرفی بیشینه 80 - درصد ضربان قلب بیشینه و معادل با 170 ضربان در دقیقه - بود. خونگیری بهمنظور اندازهگیری فاکتورهای خونی قبل از اجرای آزمون، بلافاصله بعد از اجرای یک جلسه فعالیت ورزشی هوازی کم شدت و بلافاصله بعد از شرکت در یک جلسه فعالیت ورزشی هوازی شدید انجام شد. تجزیه تحلیل دادهها به کمک آزمون آنالیز واریانس با اندازهگیری مکرر و در صورت معنیداری آزمون تعقیبی بنفرونی و آزمون همبستگی پیرسون و در سطح معنیداری P<0/05 انجام شد. یافتهها: نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازهگیری مکرر نشان داد بین تغییرات سطوح واسپین - P=0/581 - و انسولین - P=0/810 - و گلوکز ناشتا - P=0/219 - و شاخص مقاومت به انسولین - - P=0/298 در پاسخ به یک جلسه فعالیت ورزشی هوازی کمشدت در مقایسه با یک جلسه فعالیت ورزشی هوازی شدید در مراحل سهگانه تحقیق تفاوتی معنیدار وجود ندارد. با اینحال، تفاوتی معنیدار بین تغییرات سطوح TNF- سرم در پاسخ به یک جلسه فعالیت ورزشی هوازی کمشدت در مقایسه با یک جلسه فعالیت ورزشی هوازی شدید در مراحل سهگانه تحقیق مشاهده شد . - P=0/034 - بنابر نتایج آزمون همبستگی پیرسون نیز ارتباط معنیداری بین تغییرات سطوح واسپین سرم پس از فعالیت ورزشی کم شدت و شدید با تغییرات هیچکدام از فاکتورهای خونی مورد بررسی مشاهده نشد .P>0/05 نتیجهگیری: چنین به نظر میرسد اگرچه شدت فعالیت ورزشی بر سطوح TNF- اثرگذار است، اما، تغییرات واسپین سرم و نیمرخ متابولیکی از شدت فعالیت ورزشی کمتر تاثیر میگیرد.
واژه های کلیدی: واسپین، TNF-، شاخص مقاومت به انسولین، زنان چاق، فعالیت ورزشی هوازی
مقدمه
سبک زندگی کم تحرک گریبانگیر مردم کشورهای پیشرفته و در حال پیشرفت است و یکی از عوارض جانبی آن افزایش شیوع چاقی، بیماریهای قلبی عروقی و متابولیکی و مرگ و میر زودرس میباشد. اغلب تصور میکنند که بیماری چاقی بیماری دوره سالمندی است، ولی واقعیت این است که این بیماری از سنین پایین شروع میشود. چراکه، عادتها و رفتارهای سبک زندگی در اوایل زندگی شکل میگیرند و سپس در سرتاسر دوره ی بزرگسالی ادامه مییابند. شاید شناسایی عوامل خطر بیماری قلبی- عروقی و متابولیکی مرتبط با چاقی بتواند به معکوس شدن این شرایط هولناک کمک کند - کرشاو و همکاران، . - 2004
چاقی به تجمع بیش از حد چربی در بدن اطلاق میگردد. بافت چربی تنها ذخیره کننده چربی و انرژی محسوب نمیشود، بلکه به عنوان ارگان اندوکرین فعال، چندین سیتوکاین کنشگرا با نام کلی آدیپوکاینها تولید می کند و از این طریق در تنظیم بسیاری اعمال فیزیولوژیکی بدن مانند ایمنی، التهاب وهموستاز انرژی نقش دارد - احمدی زاد و همکاران، . - 1389 آدیپوکاین-ها به خانواده در حال گسترش از پروتئینهایی تعلق دارند که عمدتاً توسط آدیپوسیتها ترشح میشوند و در انواع متعددی از فرایندهای فیزیولوژیک یا فیزیوپاتولوژیک از جمله ایمنی و التهاب نقش دارند - رنجبر و همکاران، . - 1391 واسپین - سرپین مشتق شده از بافت چربی احشایی - ، آدیپوکاین جدیدی از خانواده مهار کننده پروتئاز سرین است که در سال 2005 کشف شده وترکیبی متشکل از 392 - 395 اسید آمینه میباشد. این آدیپوکاین در آغاز در بافت چربی احشایی موش های OLETF که مدلی از حیوانات چاق با دیابت نوع دو هستند، کشف شد.
مطالعات نشان دادند واسپین یک حساسگر انسولین بوده و سبب بهبود حساسیت به انسولین میشود - گراندی و همکاران، . - 2004 بهطوریکه، واسپین قادر است با تاثیر بر بافت چربی و از طریق اتصال بهگیرندههای انسولینی ضمن تقلید عملکرد انسولین در کنترل متابولیسم گلوکز، به بهبود حساسیت به انسولین و شرایط پاتولوژیک مقاومت به انسولین کمک کند - بنتی و همکاران، . - 2007 بنابراین، تزریق واسپین به موشهای چاق با رژیم غذایی پرکربوهیدرات و چرب بهبود تحمل گلوکز و حساسیت به انسولین را بههمراه داشته است - کرشاو و همکاران، . - 2004 علاوه بر این، واسپین بیان آدیپوکاینهای پیش التهابی مثل لپتین، رزیستین و TNF- را در بافت چربی سفید مهار میکند - کرشاو و همکاران، . - 2004 در مقابل، TNF- نیز قادر است بیان ژنی و سنتز واسپین را در سلول های چربی کاهش دهد - هیکر، TNF- . - 2014، آدیپوکاینی است پیش التهابی که به دو شکل مونومر میان غشایی - P71 - - - - کریگلر و همکاران ، - 1998 و مولکول محلول - V71 - - - - بلاک، - 1997 در بافت چربی سنتز و تحت تاثیر آنزیم مبدل - TACE - 71 - - فعال شده و ترشح میشود - زتل و همکاران ، . - 2012 هر دو شکل فعال P71 - - و V71 - - می-توانند بر روندهای متعدد سلولی و بیولوژیکی همچون عملکرد ایمنی، تکثیر و تمایز سلولی و آپوپتوز تاثیر بگذارند - پرز و همکاران ، 1990؛ زو و همکاران ، . - 1999 بهعلاوه، TNF- با کنترل متابولیسم گلوکز و تنظیم عملکرد و حجم توده بافت چربی، لیپولیز، تمایز سلولهای چربی و لیپوژنز، نه تنها بر هموستاز انرژی بدن موثر است؛ بلکه میتواند میانجی مقاومت به انسولین و دیابت نوع دوم مرتبط با چاقی نیز باشد - کاتورن و ستی ، . - 2008 وجود رابطه معکوس بین سطوح سرمی و بیان ژنی واسپین با شاخص توده بدنی و درصد چربی بدن - کلی و همکاران، - 2007 بر نقش واسپین بهعنوان یک آدیپوکاین پیش التهابی اذعان دارد و بنابراین کاهش سطوح واسپین در افراد چاق در مقایسه با همتایان لاغر دور از انتظار نیست - کلی و همکاران، . - 2007
از آنجا که دریافت غذاهای پرکالری و پایین بودن سطح فعالیت بدنی از دلایل اصلی چاقی و اختلالات ناشی از آن است - فاتاروس و همکاران، - 2009 و تعدیل شیوه زندگی از طریق افزایش فعالیت بدنی و کنترل رژیم غذایی از جمله راهکارهای مناسب و موثر در کنترل و درمان چاقی و اختلالات مرتبط به حساب میآید - سیمپسون و همکاران، - 2008، شاید بتوان با کنترل چاقی و تعدیل سطوح واسپین به درمان بیماریهای متابولیکی همراه با چاقی کمک کرد. در این راستا، برخی مطالعات به بررسی تاثیر فعالیت بدنی و تمرینات ورزشی بر سطوح واسپین پرداخته و نتایجی ضد و نقیض گزارش کردند. صفرزاده وهمکاران - 1391 - نشان دادند اجرای چهار هفته تمرینات مقاومتی منجر به افزایش واسپین موش های صحرایی دیابتی می گردد. لی وهمکاران - 2010 - نیز گزارش کردند هفت روز تغییر سبک زندگی به شکل افزایش فعالیت بدنی باعث کاهش معنی دار سطوح واسپین و وزن بدن و بهبود مقاومت به انسولین در نوجوانان دارای اضافه وزن وچاق گردید. با این-وجود، کیم و همکاران - 2011 - بر عدم تغییر معنیدار سطوح واسپین پس از دوازده هفته تغییر سبک زندگی فعالیت ورزشی اذعان داشتند.
خادم الشریعه - 1391 - نیز مشاهده کردند اجرای پنج هفته تمرینات هوازی - روزانه - و 10 هفته تمرینات هوازی - یک روز در میان - در زنان مبتلا به دیابت نوع دو تغییر معنیداری در سطوح واسپین و نیم رخ لیپیدی به همراه نداشته است. تناقض رد نتایج مطالعات احتمالاً از تفاوت در ویژگی آزمودنیها و پروتکل تمرینی نشات میگیرد. بنابراین، تعیین پروتکل مناسب به تناسب ویژگی آزمودنیها از اهمیت ویژهای برخوردار است. از آنجا که بروز چاقی در سنین جوانی فرد را به ابتلا به بیماریهای قلبی- عروقی و متابولیکی در سنین بالاتر مستعد میکند و از این منظر زنان در مقایسه با مردان، به دلیل وقوع یائسگی بیشتر در معرض ابتلا به بیماریها در سنین بالاتر نیز هستند، بنابراین نیاز به توسعه استراتژیهای درمانی به منظور پیشگیری و یا درمان عوارض متابولیک مرتبط با چاقی در جامعه زنان چاق و کمتحرک، که در معرض بیشترین خطر ابتلا به بیماریهای تهدید کننده سلامت قرار دارند، از سنین جوانی ضرورت دارد.
اما، با توجه به ترویج شیوه زندگی غیرفعال در میان زنان ایرانی یافتن پروتکل تمرینی که در دوره کوتاهتری به بهبود اجرا و آمادگی جسمانی مبتنی بر سلامتی منتج میشود بر شیوههای تمرینی که نیازمند زمان های طولانی برای دستیابی به اهداف تمرین هستند، در اولویت هستند. نظر به توصیه انجمن دیابت آمریکا مبنی بر اجرای حداقل 150 دقیقه تمرین هوازی با شدت متوسط، جهت کاهش وزن، بهبود کنترل گلوکز و کاهش خطر وقوع بیماریهای قلبی- عروقی - سیگال و همکاران ، - 2006، فعالیتهای هوازی میتواند پروتکل تمرینی ارجح باشد. اما از آنجا که تغییرات حاد آدیپوکاینهایی همچون TNF- در پاسخ به وهلههای تمرینی وابسته به شدت تمرین است - سوچیا و همکاران ، - 2012، پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این سوال است که آیا یک جلسه فعالیت ورزشی هوازی کم شدت در مقایسه با یک جلسه فعالیت ورزشی هوازی شدید بر سطوح سرمی واسپین و TNF- و شاخص مقاومت به انسولین در زنان جوان چاق و کم تحرک تاثیری معنی دار دارد یا خیر؟
روش شناسی تحقیق
پژوهش حاضر از نوع بنیادی با روش نیمهتجربی و با طرح متقاطع است که با هدف کلی بررسی و مقایسه تغییرات سطوح سرمی واسپین، TNF-، انسولین و گلوکز ناشتا و شاخص مقاومت به انسولین در پاسخ به یک جلسه فعالیت ورزشی کم شدت در مقایسه با یک جلسه فعالیت ورزشی شدید در زنان چاق یائسه کم تحرک، در یک گروه 15 - نفر - انجام شد. در ابتدا با نصب اعلامیههای فراخوان، زنان چاق یا دارای اضافه وزن که مایل به اجرای تمرینات ورزشی جهت تعدیل وزن و بهبود وضعیت فیزیولوژیک خود بودند، به یکی از مجموعه های ورزشی شهرستان بجنورد مراجعه و توسط محقق شناسایی شدند.
در روز معین از افراد داوطلب دعوت به عمل آمده و پس از ارائه توضیحات کامل درباره روند اجرای پژوهش و فواید وخطرات و مضرات احتمالی مطالعه و با کسب رضایت جهت قبول شرکت در پژوهش حاضر، از بین واجدین احتمالی شرایط شرکت در این تحقیق پس از تکمیل پرسشنامههای سنجش سلامت و میزان فعالیت بدنی روزانه و آمادگی برای فعالیت بدنی، 13زنِ بارور - داشتن قاعدگی منظم - ، سنین 30-35 سال و با توده بدنی بیشتر از 25 کیلوگرم بر مترمربع - که چاقی آنها با کم کاری غده تیروئید مرتبط نباشد - ، سالم - نداشتن سابقه بیماری قلبی- عروقی، کبدی، کلیوی، ریوی و دیابت و نداشتن گزارشی از هر نوع ضایعه جسمی و ارتوپدی جدی که با اجرای تمرینات تداخل داشته باشد - ، کمتحرک و بدون سابقه اجرای فعالیت ورزشی یا محدودیت کالریک، انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند - جدول . - 1
قبل از آغاز اجرای برنامهی تمرینی، ضربان قلب بیشینهی - سن - 208 - 0/7 × - تاناکا و همکاران، - 2001 هر فرد تعیین گردید. همچنین، از جهت تعیین ترکیب بدن و اندازهگیری شاخصهای آنتروپومتری نظیر قد، وزن، وزن استاندارد، شاخص توده بدن و درصد چربی بدن از دستگاه سنجش ترکیب بدن مدل ioi353، ساخت کشور کره، استفاده شد. روند اجرای پروتکل بدین ترتیب بود که آزمودنیها در اولین جلسه تمرینی با شدت 40 درصد اکسیژن مصرفی بیشینه 60 - درصد ضربان قلب بیشینه و معادل با 120 ضربان در دقیقه - به مدت 40 دقیقه روی تردمیل دویدند. پروتکل تمرینی شدید 72 ساعت بعد
