بخشی از مقاله
تاثیرطبیعت گردی بر طراحی معماری ( نمونه موردی :مجتمع های توریستی و تفریحی)
چکیده
توریسم طبیعت یا اکوتوریسم نیز از مهم ترین جاذبه های بخش گردشگری است و سالانه میلیون ها نفر به منظور دیـدار از مناطق خوش آب و هوا و یا خوش منظره، تمدد اعصاب و استراحت، استفاده از آب های معدنی و درمانی، تفریح، هیجان، ماجراجویی و غیره جذب توریسم طبیعت گردی می شوند.ایران کشوری با جاذبه های طبیعی بسیار زیاد اسـت.برای ایجـاد کار آفرینی میتوان با طراحی بناهای تفریحی و توریستی در کنار این جاذبه ها توریستی موجب جـذب گردشـگران زیـادی شد.در این پژوهش تلاشی شده تا رابطه میان طبیعت و گردشگری را درک کرد.این مقالـه بـه روش مطالعـات کتابخانـه و میدانی که به تطریقه توصیفی-تحلیلی تهیه شده است تا با توجه به پژوهش زیر به رابطه طبیعت و گردشگری و تاثیر آن با طراحی مجتمع های توریستی و تفریحی درکنار آن پی برد.
واژههای کلیدی: مجتمع تفریحی،طبیعت ،طبیعت گردی ،
مقدمه
طبیعت گردی نوعی جهانگردی به منظور بازدید از جاذبه های طبیعی که به حفظ محیط زیست نیز کمک می کند، طبیعت - گردی. (فرهنگ لغت معین-. (1382 به اینگونه از گردشگران که به دیدار از بوم سامانه و طبیعت زنده میپردازند، نام بوم گردشگر داده شده است. بسیاری از کشورها بخش هنگفتی از درآمد خود را از بوم گردشگران خارجی تأمین میکنند. "
توریسم اقلیمی (کلیماتوریسم)
آب و هوا به عنوان یکی از مهمترین عوامل شکل دهنده توریسم قلم داد می گردد و مراکز تفریحی و توریستی موجود چه در گذشته و چه در حال حاضر موجودیت و ارزشهای خود را مرهون عوامل متعدد به ویژه آب و هوای مناسب و ملایم می دانند. آب و هوای و تنوع اقلیمی یکی از مهمترین جاذبه های توریستی است که بخش قابل توجهی از گردشگران را به منظور استفاده از آب و هوای گرمتر و یا خنکتر از محل اقامت خود، به انجام مسافرت توریستی ترغیب می نماید. هوای آلوده شهرهای جامعه صنعتی به ویژه در فصل تابستان جمعیت شهر را به فرار و گریز از شهر وا می دارد و به موازات استحکام زیر بنای اقتصادی خانوادهها، حرکت انسانها در افق های دورتر و در سینه کوهستان ها یا پهنه آبها انجام می گیرد. به طور کلی کسی مایل به مسافرت تابستانی به محلی نیست که هوای آن نامساعدتر از هوای محل اقامتش باشد. از این رو مناطق ییلاقی و کوهپایهای و سواحل مکان های مناسبی برای مسافرت تابستانی به شمار میروند.
توریسم ساحلی از فضاهای پاک و نیالوده ای که جمعیت گردشگران را به سوی خود می خواند، مناطق ساحلی و شهرهای دریا کنار است. پلاژهای
وسیع کناره دریا با شن نرم و هوای مساعد و داشتن پناهگاههایی مصون از تعرض امواج دریا و باد، میکروکلیمای مناسبی برای بهرهبرداری های توریستی است تا جایی که شهرسازی کناره دریاها در طول دهها کیلومتر ساحل، امروزه شکل تعمیم یافتهای به خود گرفته است. این پلاژها به شرط پیوند با جنگل و پارک و کوهستان از قدرت جاذبه خاصی بهرهمند می گردند. سواحل دریا، به ویژه در فصل شنا و ماهیگیری از جاذبههای مهم گردشگری در جهان است که تفریح، هیجان و احیاناً قابلیتهای درمانی (ماسه های ساحلی و یا لجنهای دریایی و دریاچه ای) انگیزه اصلی سفر را به وجود می آورد. همچنین سواحل نزدیک به بندرگاههای تجاری و بازرگانی به واسطه داشتن بازارهای کالاهای وارداتی و عمدتاً ارزان قیمت بر جاذبههای گردشگری این گونه شهرها افزوده و توریست های بیشتری را به خود جذب می نماید. به عنوان نمونه می توان جزایر جنوبی کشورمان و یا شهرهای بندری در بخش گردشگری داخلی که به توفیقات مهمی دست یافته اند ذکر نمود. رونق ورزشهای آبی مانند اسکی روی آب، قایقرانی، موج سواری، جت اسکی و ... را می توان از جمله موارد جذب گردشگر در مناطق ساحلی بشمار آورد.
توریسم کوهستان و برف شهرها کوههای معروف و مهم را میتوان از جمله موارد توجه اکوتوریسم بشمار آورد که هم به لحاظ ورزشی و هم به از لحاظ تفریحی مورد
توجه توریست ها قرار می گیرد. وجود امکانات دسترسی به منطقه پای کوهی و امکان استقرار موقت در اقامتگاههای نزدیک به قله، می تواند بر رونق توریسم کوهستان بیفزاید. گرچه فعالیت برف شهرهای کوتاه اندام و توریسم کوهستان، فصلی است ولی به مقتضی نوع فعالیت، تجهیزات ویژهای را چون تلهفریک و تلهاسکی برای صعود به کوهستان را می طلبد و با ایجاد امکاناتی نظیر پیستهای اسکی می-توان دوره گردشگری را در این گونه شهرها از حالت فصلی خارج نموده و به یک جریان عادی توریسم تبدیل نمود که در فصول گرم به منظور کوهنوردی و صخره نوردی و در فصول سرد به منظور اسکی روی برف، گردشگران را به سوی خود فرا می خواند.
توریسم جنگل جنگل ها و پارک های جنگلی نیز از جمله جاذبه های اصلی بخش توریسم به حساب می آینداین. گونه مناطق معمولاً به لحاظ زیست
بومهای گیاهی و جانوری هم از سوی محققین و پژوهشگران و هم از سوی توریست های عادی مورد توجه قرار گرفته و در صورت وجود امکاناتی از قبیل اقامتگاهها، مراکز ارائه خدمات، کمپینگ و ... به یکی از مهمترین کانونهای جذب گردشگر تبدیل میگردند. جنگل ها و پارکهای طبیعی در صورت داشتن درختان پر ثمر، به سرعت مورد توجه گردشگران قرار گرفته و به یک کانون جذب توریسم تبدیل می گردد. براساس اظهار نظر برخی از کارشناسان بخش توریسم، ایران به لحاظ قرار گرفتن در یک منطقه خشک و نیمه بیابانی، میتواند از توریسم جنگل به عنوان یکی از جاذبه های توریستی مورد توجه توریستهای کشورهای بیابانی و کویری، مانند کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس قرار گرفته و با بازاریابی مناسب اقدام به جذب گردشگران این گونه کشورها نماید.
توریسم کویر و بیابان کویرها و بیابان ها علیرغم این که در نگاه اول یک منطقه لم یزرع، خشک و خالی از سکنه را در ذهن تداعی می نماید. اما یکی از
جاذبههای توریستی به حساب می آیند. بر اساس مطالعات دکتر پرویز کردوانی کویرشناس مشهور ایرانی، کویرهای ایران به لحاظ ویژگی-ها و شرایط خاص خود مورد توجه گردشگران اروپایی که در کشورهای خود از اقلیمی مدیترانه ای و شبیه مناطق شمالی ایران برخوردار هستند، قرار می گیرد و در صورتی که بتوان اقدام به ایجاد امکانات خدمات توریستی و مراکز اقامتی مناسب در مناطق کویری و بیابانی مبادرت نمود، این گونه مناطق نیز می توانند در جذب گردشگران نقش مهمی را ایفا نمایند. (الوانی، .(1372
توریسم آب های معدنی و آب های گرم آبهایی که بر اثر شکست و یا لغزش زمین و معمولاً در کنار کوههای آتشفشانی از اعماق زمین بیرون میجهند، به سبب داشتن اجزاء
رادیو اکتیو، گوگرد و املاح معدنی گوناگون، جنبه درمانی داشته و در دورانی که هنوز صنعت داروسازی به مانند امروز توسعه نیافته بود. آبهای معدنی گروههای مرفه طبقات اجتماعی را برای درمان به سوی خود جلب می کرد. رشد وسایل ارتباطی به حرکت موجی تمام طبقات اجتماعی به سوی آبهای گرم معدنی منتهی شد و در کنار آبها مراکز اولیه شهرها تکوین یافته و برخی از آنها امروزه به عنوان یک شهر توریستی معروف در جهان تبدیل شده است (پارسیان، .(1377
طبیعت و توریسم
مطالعات انجام شده گویای این مطلب است که عوامل و شرایط محیط طبیعی سهم برجستهای را در توسعه توریسم و جهانگردی ایفا مینماید. این عوامل که در شکل گیری و توسعه جهانگردی و توریسم نقش اساسی را بر عهده دارد عبارتند از:
- آب و هوای مطلوب مناطق کوهستانی
- غارهای طبیعی
- تنوع ناهمواری ها و نواحی ییلاقی
- سواحل دریاهای گرم
- دریاچه ها و جزایر توریستی
- رودخانه های بزرگ
- چشمه های آب معدنی و منابع لجن درمانی
- مناطق بیابانی و کویرها
- نواحی جنگلی و پارکهای حفاظت شده
- حیات وحش، زیبایی پوشش گیاهی و ... هر یک از عوامل یاد شده از جمله عواملی هستند که در توسعه توریسم نقش به سزایی را داشته و استفاده منطقی و مطلوب و بهینه از جاذبههای مذکور علاوه بر جذب جهانگردان و رهآورد های اقتصادی میتواند به توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی کشورهای میزبان منجر شود (الوانی، .(1372
طبیهت گردی یا اکوتوریسم
تعریف انجمن بین المللی اکوتوریسم (TIES) در سال 1991 یکی از آخرین تعاریف در این باره است:
"اکوتوریسم مسافرتی است، به مناطق طبیعی با تعهد به حفظ محیط زیست و آسایش مردم بومی". در اکوتوریسم از فضاهای طبیعی و بکر با هدف نگرش به مناظر، صحنه ها، گیاهان، جانوران منطقه بازدید میشود و عکاسی، کمپینگ و راهپیمایی با قصد تفریح و غنای علمی، فرهنگی و ماجراجویی از فعالیت ها و اهداف آن است.
اصول حاکم بر طبیعت گردی
- کاهش اثرات منفی آن بر طبیعت و فرهنگ منطقه که می تواند باعث خسارت ساکنین شود.
- آموزش مسافران درباره اهمیت حفاظت از محیط زیست.
- تاکید بر اهمیت کسب و کار مرتبط به طوری که کارها با مشارکت مسئولان محلی و مردم بوده و در جهت دستیابی به منافع و مزایای حاصل از محافظت باشد.
- زمینه های کاری که به گروههای کوچک بومی با مشاغلی در مقیاس کوچک تحویل داده شده است و تاکید بر مشارکت محلی، مالکیت و فرصت های شغلی، به ویژه برای مردم روستایی و اخذ همکاری آنها در مدیریت منابع محلی است و غیره به نظر گتز، نظریه پرداز در این زمینه، چهار روش رایج برای برنامهریزی توریسم وجود دارد:
- روش تشدیدکننده
- روش مبتنی بر صنعت - اقتصاد
- روش مبتنی بر فیزیک – فضا
-روش مبتنی بر انجمن (اجتماع) که هیچ کدام از این ها مانع الجمع نیستند. اخیراً یک روش دیگر به عنوان پنجمین روش اضافه شده است، برنامه ریزی پایدار توریسم با تاکید بر حفاظت از منابع، اثر توسعه اقتصادی بر محیط و توانایی آن برای برآورده شدن نیازهای فعلی و آتی در واقع توریسم پایدار را توریسمی می دانند که از نظر اکولوژیکی و بوم شناختی بی خطر بوده و از نظر اقتصادی قابل اجرا و ممکن و از نظر اجتماعی قابل پذیرش باشد .
