بخشی از مقاله
چکیده
دردهههای اخیر به دلیل تغییر در ویژگیهای جمعیتی و اجتماعی تنوع زیادی را در مسکن شاهد بوده که تاثیر بسیاری در شکلگیری مجتمعهای مسکونی داشته است. از جمله این تغییرات تنزل نقش فضای باز - فضاهای مختلف محوطه - در مجتمعهای مسکونی امروزی نسبت به خانههای سنتی است که باعث قطع ارتباط اجتماعی نیز شده است. توجه ویژه به طراحی مجتمعهای مسکونی به عنوان حیاط مشترک و جمعی در بسیاری از گونههای مسکن امروزی ضروری است. فضای باز در مجتمعهای مسکونی تبلور ماهیت زندگی جمعی است، علاوه برآن برای تعاملات اجتماعی در مجتمع های مسکونی نقشی بستر ساز ایفا میکند.
بنابراین هدف اصلی پژوهش شناخت تاثیر فضای باز در مجتمعهای مسکونی امروزی بر میزان تعاملات اجتماعی ساکنین است. که پژوهش فوق با روش تحلیلی، کیفی بوده و اطلاعات به صورت کتابخانهای و با توجه به اسناد و مدارک تهیه شده است، مقایسهای بین فضای باز در مسکن سنتی و مدرن انجام شده و در تلاش است، نشان دهد فضای باز مکملی برای فضای سبز در خانههای معاصر است. و موقعیتهایی را برای رشد خلاقیت، معاشرت، تعامل اجتماعی وآرامش و تفریح را برقرار میکند بنابراین، نیاز به بازنگری و توجه ویژه به طراحی فضای باز در مجتمع مسکونی امروزی ضروری است.
واژگان کلیدی: ارتباط انسان با محیط، حس مکان، فضای باز، رضایتمندی مجتمع مسکونی امروزی
مقدمه
افزایش جمعیت در شهرها باعث افزایش تولید مسکن شده وآپارتماننشینی از مهمترین تحولات اسکان بشر طی سالها در شهرها به شمار میآید. در دوران معاصر به دلیل تنزل نقش فضاهای باز در معماری مسکونی کشور و تبدیل آنها به مسیرهایی برای حرکت اتومبیلها نه تنها این فضاها برای ارضای نیازهای اجتماعی مناسب نبوده بلکه باعث قطع ارتباط اجتماعی شده. بنابراین به این دلیل اهمیت وجود روابط و تعاملات اجتماعی بین انسانها و نادیده گرفتن آن در طراحی امروز و نادیده گرفتن سنتها و فرهنگها شده است. و این باعث شده راهکارهایی ارائه شود که سبب بهبود روابط همسایگی و افزایش تعاملات اجتماعی ساکنین گردد.
آپارتماننشینی، فضاهای کم و کوچک برای زندگی، استفاده از فضاهایی عمومی را میطلبد. خانههای امروزی با امکانات و شرایط زندگی موجود، قابلیت پاسخگویی به بسیاری از نیازمندیهای انسان سنتی ایرانی را ندارد. که بریدن از ارزشهای موجود در جوامع سنتی در دراز مدت ایجاد نارضایتی میکند و از آنجایی که معماری اساسیترین عامل مردم و یا کاربران محیط هستند معنای هر اثر معماری نیز به میزان استقبال مردم و آرامش و رضایت آنها وابسته است. بنابراین نیاز به بازنگری و توجه ویژه به طراحی فضای باز مجتمع مسکونی به عنوان حیاط مشترک و جمعی در جهت پاسخگویی به نیازهای تفریحی، ایجاد ارتباط با طبیعت، ایجاد تعاملات اجتماعی، در مسکنهای امروزی احساس میشود.رضایتمندی و تندرستی یک جامعه در گرو احساس رضایتمندی مردم آن از یک زندگی استاندارد واقعی است.
از این رو رضایتمندی سکونتی به عنوان شاخصی مهم به منظور کیفیت زندگی فردی به شمار میآید.حال پرسش های اصلی در این تحقیق به این صورت مطرح میشود ادراک طبیعت چه تاثیری بر رفتار انسان در محیط انسان ساخت دارد؟ چه عواملی در میزان رضایت انسان از محیط زندگی نقش دارد؟ برای پاسخ به این پرسش ها در این تحقیق ابتدا به مقدمهای از تعریف روانشناسی محیط پرداخته شده و ارتباط انسان با محیط و نیازهای اجتماعی انسانی که عامل جهتدهی به رفتارها میباشد و عوامل موثر در رضایتمندی انسانها از محیط را مطرح کردیم. سپس با اشارهای مختصر به مقایسه فضای باز در معماری ایرانی و معاصرپرداخته شده و در انتها تاثیر طراحی فضای باز در جهت ایجاد رضایتمندی در مسکن امروزی بیان شده است. این تحقیق سعی دارد با تاکید بر ضرورت ادراک طبیعت در فضاهای زندگی، تاثیرآن را بر چگونگی برقراری تعاملات جمعی در فضای انسان ساخت تحلیل کند.
پیشینه تحقیق
پژوهشگری به نام هانگ در سال 2006 که رابطهی بین طراحی محوطه مجتمع مسکونی و میزان تعاملات اجتماعی ساکنین را بررسی کرده که در نهایت نتایج نشان داده که نوع طراحی فضاهای مختلف محوطه از قبیل فضاهای سبز خوش منظره، فضای بازی، فضای گیاه کاری شده و فضاهایی که دارای مکانهای نشستن مناسب هستند تاثیر به سزایی در افزایش تعاملات اجتماعی ساکنین داشته باشد - یزدانی و تیموری،. - 1392فضای باز، بستری برای بیان فرهنگ عمومی و توسعهی زندگی اجتماعی بوده و اعتقادات شخصی و ارزشهای عمومی کاربران را انعکاس میدهد - جلیلی و دیگران،. - 1392رابطه بین میزان رضایت از مجتمع مسکونی و تاثیر مجتمعهای مسکونی بر روابط انسان را مورد بررسی قرار دادهاند. این تحقیق بر اساس این فرضیه تدوین گردیده است که احساس رضایت از یک محیط میتواند سبب تاثیرات مثبت محیط در روند روابطی که در آن محیط در حال شکلگیری است گردد - یزدانی و تیموری، . - 1392
