بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر، با هدف بررسی تاثیر آموزش به روش پویانمایی بر هوش عاطفی دانش آموزان استثنایی انجام شد. این پژوهش از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری پژوهش شامل همه دانش آموزان استثنایی نواحی سه گانه شهرستان کرمانشاه است که در سال تحصیلی 1395-1396 در این شهرستان مشغول به تحصیل بوده اند از این جامعه تعداد 30 دانش آموز به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به شکل انتساب تصادفی در دو گروه آزمایشی و کنترل قرار گرفتند 15 - نفر گروه کنترل و 15 نفر گروه آزمایش -
برنامه آموزشی پویانمایی بر روی گروه آزمایش اجرا شد. سپس با استفاده از پرسشنامه هوش هیجانی برادبری - گریوز - 2005 - افراد شرکت کننده قبل و بعد از کارگاه سنجیده شدند. داده های جمع آوری شده به وسیله تحلیل کواریانس در نرم افزار SPSS 20 مورد بررسی قرار گرفتند.
در نتایج بدست آمده از نمرهی افراد گروه آزمایش در پس آزمون، در هوش عاطفی تفاوت معناداری وجود داشت. پژوهش حاضر نشان داد آموزش به شیوه پویانمایی می تواند موجب افزایش هوش عاطفی دانش آموزان استثنایی گردد.
مقدمه
در گذشته چنین تصور میشد که عامل مهم یادگیری، بهویژه یادگیری آموزشگاهی، هوش ذاتی فرد است که هنگام تولد آن را از والدین خود به ارث میبرد . در نظریههای جدید روانشناسی هوش، باور اکثریت این است که بخش مهمی ار رفتار هوشمندانه را کارکردهای شناختی تشکیل میدهند. اهمیت رویکردهای جدید آن است که بر این باور پای میفشارند که برخلاف توانائیهای ذاتی فرد که ارثی و غیرقابل تغییر هستند، کارکردهای شناختی اکتسابی و تغییر پذیر میباشند. بنابراین، اعمال هوشمندانه قابل آموزش و یادگیری هستند
هرچند شکل گیری اجزای هوش هیجانی، ابتدا در سال های اولیه زندگی کودک انجام می گیرد، ولی شکل گیری این ظرفیت ها در خلال سال های مدرسه نیز ادامه پیدا می کند پژوهش هایی پیرامون هوش عاطفی انجام شده است که نشان می دهد EQ را برخلاف IQ که به نسبت ثابت و تغییر پذیر است، میتوان از طریق یادگیری بهبود بخشید
گلمن هوش عاطفی را مجموعه خودآگاهی، مدیریت عاطفهها، همدلی، خودانگیزی و مهارتهای اجتماعی تعریف میکند و برآن است که رشد هوش عاطفی از آغاز زندگی شروع می شود، تا بزرگسالی ادامه مییابد و آموختنی است - پورعطایی، - 1385 گلمن با ترکیب سویه های شناختی و عاطفی هوش نشان داد که برای موفق بودن در زندگی باید چیزی بیش از ذکاوت داشت. او هوش عاطفی را ملاکی مناسب برای پیش بینی موفقیت می داند 80 - درصد از موفقیت افراد وابسته به هوش عاطفی آنها است - و معتقد است افرادی که هوش عاطفی بالاتری دارند، در زندگی موفقیت های بیشتری، به ویژه در آموزشگاه و مدرسه به دست می آورند
در زمینه هوش عاطفی و ارتباط آن با کارکرد آموزشی پژوهشهای بسیاری انجام شده است . ابی ساما - - 2000، برنت - 2000 - 2، لیم و کربی - 2000 - 3، لو و نلسون - 2003 - 4 در پژوهشهایی جداگانه که با آموزندگان دبیرستانی و دانشگاهی و با به کاربستن گویهنامهء هوش عاطفی بار-آن - 1997، - 2002 و آزمون سنجش هوش عاطفی مایر، سالووی، و کارسو - - 1997انجام دادهاند به مقایسه نمرههای هوش عاطفی و میانگین نمرههای درسی آموزندگان پرداخته و نشان دادهاند که آموزندگانی که از هوش عاطفی بالاتر برخوردارند، نسبت به آنهایی که از هوش عاطفی پایین برخوردارند، موفقیتهای آموزشی بیشتری را تجربه میکنند.
یافتههای کریستد - 1994 - 5، بارجارد - 2002 - 6 در خصوص تاثیر هوش عاطفی بر پیشرفت درسی دانش آموزان، گویای آن هستند که همبستگی میان نمرههای درسی و هوش عاطفی مثبت و معنادار است.
دربارهی سودمندی مهارت آموزی در زمینهء عاطفی/اجتماعی از نظر کارکرد آموزشی نیز پژوهشهایی انجام شده است
این پژوهشها به بررسی سودمندی برنامههای آموزشی در زمینهی مهارتهایی مانند مسئولیتپذیری، حل تعارضها، حل مسئله و ... پرداختهاند. یافتههای این پژوهشها گویای سودمندی چنین برنامههایی هستند، زیرا با بهبود بخشیدن به مهارتهای عاطفی/ اجتماعی،کارکردهای آموزشی و انگیزه آموختن در آموزندگان بهبود یافته است از طرفی، دنیای آموزش و پرورش امروزه نیز نقطه توجه خود را از تدریس، به یادگیری معطوف کرده است.
این رویکرد، یادگیری را محور و پایه همه برنامهها، سیاستها و خط مشیهای آموزشی قرار میدهد. لازمه تحقق هدفهای چنین رویکردی، باتوجه به دانش گسترده فنآوری اطلاعاتی، بهرهوری از تمام امکانات و فنآوریهای غنی در دسترس است
یکی از فن آوری های جدید در دسترس بشری فیلم ها و انیمیشن های کارتونی است که بی شک همه کودکان در طی دوران کودکی خود از آن بهره مند بوده اند.
فیلم های پویانمایی کودکان را بین دنیای زنده یعنی انسان ها و موجودات بی جان یعنی اسباب بازی ها قرار می دهد کودکان فیلم های پویانمایی را همچون فردی می پندارند که هر لحظه می تواند داستانی برای آن ها نقل کند و آن ها را سرگرم کند
پژوهش های متعددی نشانگر تاثیرگذاری پویانمایی بر هوش عاطفی می باشد در این راستا، مفیدی و کفیلی مقدم - 1391 - در پژوهشی به بررسی اثربخشی آموزش اخلاق به کمک فیلم های پویانمایی در رشد اخلاق دانش آموزان پیش دبستانی منطقه 2 شهر تهران در سال تحصیلی 1389-90 پرداختند بررسی نتایج نشان داده که آموزش اخلاق به کمک فیلم های پویانمایی مداخله توانسته است آگاهی کودکان پیش دبستانی را در مورد مفاهیم اخلاقی - روحیه احترام، راستگویی، شجاعت، مهربانی، وجدان و همدلی - افزایش دهد و بیشترین تاثیر آموزش اخلاق روی مفهوم احترام بوده است.
فرقدان و احمدی - 1394 - در پژوهشی با عنوان " بررسی تاثیر آموزش پویانمایی بر خلاقیت دانش آموزان پایه ششم ابتدایی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شهر تهران " بر روی 600 نفر - 300 دختر و 300 پسر - که در دو گروه آزمایش و کنترل صورت گرفت نشان دادند دانش آموزانی که دوره پویانمایی را گذرانده اند، خلاقیت بیشتری نسبت به دانش آموزانی دارند که این دوره را نگذرانده اند.
حیدرآبادی - 1388 - در پژوهشی با عنوان " تأثیر شیوه تدریس داستان گویی همراه با پویا نمایی بر یادگیری مفهوم ضرب پایه چهارم ابتدایی " که به روش شبه آزمایشی انجام گرفت نشان داد میانگین نمرات پیشرفت تحصیلی دانش آموزانی که در گروه آزمایش با شیوه تدریس داستان گویی همراه با پویانمایی آموزش دیده اند، نسبت به دانش آموزانی که با روش سنتی آموزش دیده اند بالاتر است و تفاوت معناداری بین نمرات گروه گواه و گروه آزمایش وجود دارد .
همچنین میانگین نمرات تحقق اهداف سطوح بالاو پایین حیطه شناختی در گروه آزمایش نسبت به گروه گواه بالاتر است و تفاوت معناداری بین نمرات گروه گواه و گروه آزمایش وجود دارد . و در نهایت، میانگین نمرات ماندگاری مطالب در گروه آزمایشی نسبت به گروه گواه بالاتر بوده است و تفاوت معناداری بین نمرات گروه گواه و گروه آزمایش وجود دارد.
زارع - - 1388 با به کارگیری گویه نامهی133 گویه ای هوش عاطفی بار-آن - 1997 - در میان 2150 نفر از آموزندگان سال سوم دبیرستانی شهر شیراز به بررسی سهم هوش عاطفی در موفقیت آموزشی پرداخت و دریافت که 48 درصد از کل موفقیت آموزشی را هوش عاطفی و 21 درصد آن را هوش عمومی تعیین میکند
یافته های این پژوهش گویای آن است که برای دستیابی به موفقیت آموزشی علاوه بر توانمندیهای شناختی، برخورداری از مهارتهای هوش عاطفی نیز ضروری است و هوش عاطفی پیشبینیکنندهای مناسبتر برای موفقیت آموزشی است.
شرام - 2007 - 1 در پژوهش خود که با عنوان تاثیرگذاری انیمیشن بر کودکان 12-10 ساله صورت گرفت به این نتیجه رسید که فیلم پویانمایی به آسانی می تواند باعث تفریح، انبساط خاطر، و فراغت کودکان شود. همچنین آن ها را ارضا می کند و به آنها فرصت می دهد که در عالم خیال، در داستان ها و حوادث شورانگیز و پر دلهره سهمی داشته باشند و نقشی را ایفا نمایند. فیلم های پویانمایی به آنها فرصت می دهد که خود را با مردم جالب و دوست داشتنی همانند سازند، از مسائل و مشکلات واقعی زندگی بگریزند و در تمام لذایذی که یک وسیله تفریحی می تواند در اختیار آن ها قرار دهد، بهره مند گردند. بنابراین می توان قدرت تخیلی کودک را به کمک فیلم پویانمایی پرورش داد.
امرال - 2011 - 2 در پژوهشی با عنوان تاثیر فیلم پویانمایی بر شخصیت کودک که بر روی کودکان پیش دبستانی صورت گرفت نشان داد که کودکان حتی بدون فکر کردن در مورد محتوای برنامه های فیلم پویانمایی، مفهومی برای آن می سازند. کودکان به محرک های فیلم پویانمایی توجه نشان می دهند، همچنین اجزای محتوا را با هم ترکیب می کنند. یافتهها نشان می دهد که همانندسازی کودک از محتوای فیلم و شخصیت های فیلم پویانمایی بسیار زیاد است، از طریق این فیلم ها می توان عادت های مثبت و کارآمدی در کودکان به وجود آورد.
از اینرو، روان شناسان معتقدند که کودکان از تصاویر، بیشتر تاثیر می پذیرند تا از اصوات، در واقع تصاویر، ذهن آنها را به خود مشغول می کند و کودکان با تصاویر زودتر ارتباط برقرار می کنند، زیرا کودکان با تصاویر احساس هم ذات پنداری بیشتری دارند.
در واقع با استفاده از پویانمایی، معلم میتواند مطالب خود را در قالب انیمیشن هایی که حاوی صوت، تصویر و گرافیک میباشند، برای آموزش به دانشآموزان به نمایش بگذارد و با استفاده از آن حس بینایی و شنوایی را در یادگیری درگیر کند. یافتههای تجربی در حوزهی روانشناسی حکایت از آن دارد که حدود 75 درصد یادگیری انسان از طریق کاربرد حس بینایی و 13 درصد از طریق حس شنوایی صورت میپذیرد. استفاده از این فن آوری به ویژه برای دانش آموزان که حواس ضعیف تری دارند و یادگیری خود به خود برای آنان دشوار است چون کودکان استثنایی، افزایش می یابد.
کودکان استثنایی باید مهارت هایی را در تبادل نظر و ارتباط چون شنوایی، گویایی، خواندن ونوشتن و نیز مهارت هایی در سازگاری با اطلاعات گوناگون در زمینه های علوم، مطالات اجتماعی، بهداشت، موسیقی، تربیت بدنی و غیره همانند دیگر کودکان بیاموزند
