بخشی از مقاله
چکیده
هماهنگی چشم - دست یک مهارت بسیار ضروری در زندگی است وخیلی از فعالیت های روزانه انسان به آن بستگی دارد و اختلالات بینایی میتواند مشکلاتی را در انجام کارها و فعالیت های ضروری بوجود آورد و موجب کاهش عملکرد فرد شو د. از مشکلات عمده در یادگیری نوشتن ، هماهنگی چشم ودست است براین اساس تاثیر تمرینات طناب زنی بر هماهنگی چشم - دست دانش آموزان دختر مدارس استثنایی مشهد بررسی شد.
این پژوهش بروی 28 دانش آموز دختر دررده سنی 9تا 11 سال به صورت پیش آزمون وپس آزمون انجام شد.ابتدا میزان هماهنگی چشم - دست با بخش اول آزمون تست فراستیک که ویژه مهارت بینایی - حرکتی است اندازه گیری و نمره هر فرد ثبت شد.دانش آموزان به مدت 10 هفته ودر هر هفته 3جلسه به مدت 50 دقیقه به طناب زنی با نظارت معلم تربیت بدنی پرداختند.در انتها میزان هماهنگی چشم - دست اندازه گیری شد و با مقادیر قبل توسط آنالیز آماری مقایسه شد.
این پژوهش تفاوت معنی داری بین میانگین هماهنگی چشم - دست قبل وبعد از طناب زنی نشان داد دارد - P <0/001 - ، یعنی به طور میانگین 1/94 واحد با انحراف استاندارد - - 2/01 میزان هماهنگی چشم - دست بعد از تمرینات طناب زنی در %80 افراد افزایش یافته است . تمرینات طناب زنی باعث بهبود هماهنگی - چشم ودست در کودکان کم بینا می گردد و می توان از تمرینات طناب زنی در مدارس استثنایی علاوه بر ایجاد نشاط جهت افزایش هماهنگی چشم - دست بهره برد.
مقدمه
کاهش بینایی میتواند با ایجاد اختلال در انجام کارهای ضروری و فعالیت های روزانه نظیر خواندن ، رانندگی ، فعالیت های تفریحی و حتی شناسایی افراد خانواده موجب کاهش عملکرد فرد گردیده و باعث شود او نتواند به استقلال برسد و موجب معلولیت فرد را فراهم آورد. بینایی یک حس فوق العاده مهم برای ایجاد ارتباط اجتماعی ، جهت یابی محیط و اوقات فراغت میباشد.
کاهش بینایی میتواند اثر بسیارمنفی و وسیعی بر روی توانمندی فرد در رابطه متقابل فرد با دنیای اطراف گردد. با این وجود برای بهتر دیدن نه تنها عملکرد خوب چشم با دید مناسب مورد نیاز است بلکه چگونگی استفاده مغز از این اطلاعات هم تعیین کننده است. کودکان و دانش آموزان کم بینا بدلیل آسیب دیدن حس مهم بینایی نیاز به توجه بیشتری دارند . باید به این کودکان آموزش داده شود که چگونه از بینایی باقی مانده خود بهتر استفاده نمایند . بر اساس گزارش سازمان جهانی در سال 1995 ، شیوع اختلال بینایی از 0/3 درصد در کشورهای توسعه یافته تا 1/4 درصد در کشورهای آفریقایی متفاوت است .
انتظار میرود شیوع اختلال بینایی در کشورهای در حال توسعه به علت پایین بودن سطح خدمات مراقبت های بهداشتی بالاتر باشد . . - 1 - کم بینایی واژه ای است که شامل طیف وسیعی از ناهنجاریهای عملکردی دستگاه بینایی است که در آن دید بیمار به روش های متعارف از جمله عینک ، لنز تماسی و جراحی افزایش نمی یابد و معمولا به سه دسته متوسط - دید - 20 / 160 - 20/80 ، شدید - دید - 20 /400 - 20 /200 و بس هماهنگی چشم - دست یک مهارت بسیار ضروری در زندگی است وخیلی از فعالیت های روزانه انسان مانند خوردن ، کار کردن ، مسابقه دادن به آن بستگی دارد و بدون داشتن این مهارت ، فعالیت های روزمره امکان پذیر نمی باشد.
در فرایند طبیعی هماهنگی چشم- دست ، همراهی کردن عملکرد چند سیستم در بدن ضروری است و شامل سیستم بینایی ،سیستم تعادلی ، حس عمق وهمچنین همکاری اعضاء بدن شامل دست ،چشم ، بازو و سیستمای کنترلی آنها میباشد . یا شدید - دید - 20 /1000 - 20/ 500 تقسیم میگردد. - 3 - علاوه بر اینها میزان درک و توجه و حافظه هم در این فرایند نفش اساسی دارد در صورت آسیب هایی مانند سکته ، بیماری و صدمات عضوی منجر کاهش این مهارت و باعث اختلال در کیفیت زندگی افراد میشود.
بطور کلی میتوان گفت ارتباط زمانی - مکانی و رفتاری بین چشم و دست پیچیده است. - 4 - میتوان گفت بینایی ،حرکات دست را راهنمایی میکند . هماهنگی چشم و دست متغیری است که باید توسط مغز بدرستی مدیریت شود وحداقل اطلاعات بینایی برای این کار ضروری است . وقتی انسان تصمیم میگیرد شئ را بدست گیرد عموما ابتدا چشمها با کمک حرکات ساکاد روی شئ فیکس میکند و کار چشمها قبل از حرکات دست شروع می شوند. برای انجام حرکات چشم - دست زمان قابل قبولی در افراد طبیعی وجود دارد
چشم، ثبات دیدرا روی شئ و حرکات دست نگه میدارد تا اینکه حرکات کامل شود .حتی اگرشئ حرکات متناوبی داشته باشد ثبات دید ادامه پیدا میکند.] اطلاعات بینایی بصورت مداوم برای کنترل حرکات چشمی به مغز ارسال میگردد. یافته ها نشان میدهد مغز اطلاعات مربوط به مکان شئ را با کمک حافظه کوتاه مدت بینایی با اطلاعات بینایی محیطی جدید تطبیق میدهد تا یکپارچه سازی و برنامه ریزی برای حرکات دست انجام شود. در مواردی که شئ ناشناخته است به منظور کمترین اتلاف وقت و انرژی و بیشترین دقت ، چشمها جلو تر از دست، شئ را مورد ارزیابی قرار میدهند
انسان دارای دو سیستم پردازش موازی بینایی است، سیستم بینایی محیطی، فضای کلی اطراف بدن را بررسی میکند وسیستم بینایی مرکزیجزئیات دقیق را مورد ارزیابی قرارمیدهد. چشم های انسان بدون استفاده از بینایی و با خطای کم، میتوانند دست را نشانه گیرند . این مهارت با استفاده از حس عمقی و آگاهی از وضعیت اعضاء داخلی بدن صورت میگیرد. میتوان گفت دست ،حرکات پرشی چشم را با کمک حس عمقی راهنمایی میکند - 7 - .هماهنگی عبارتست از ادغام سیستم عصبی - عضلانی که سبب ایجاد حرکات صحیح ، ظریف و هماهنگ در حرکات بدن می شود.
هماهنگی طرح یابی بدن و اندام ها در ارتباط با اشیا و رخدادهای محیطی است. به عبارتی الگوهای معینی از حرکات اندام ، فرد را قادر می سازد که نسبت به انجام دادن الگوهای دیگر بهتر به هدف برسد وهماهنگی چشم ودست عبارت است از توانایی فرد در تشخیص و انتخاب یک طرح یا شی از اشیای پیرامون و هماهنگ کردن درک بینایی با حرکات دست است
جهت اجرای حرکتی روان و زیبا ی مهارتهای حرکتی پیچیده ، نیاز به رشد توانایی های حرکتی در دوران کودکی است واین مهم اهمیت یادگیری حرکات در دوران کودکی را نشان می دهد وبیان می دارد که می توان در مدارس بخصوص در زنگ تربیت بدنی به قراردادن برنامه های تمرینی مناسب جهت توسعه ورشد مهارتهای بنیادی و مهارت های ادرکی حرکتی توجه ویژه گردد. در باره نقش فعالیت بدنی بر بهتر شدن هماهنگی چشم - دست تحقیقات وسیعی صورت گرفته است .
مکنزی - 1998 - و گودی - - 2003 تاثیر برنامه تربیت بدنی بر مهارت دستکاری کودکان را مورد بررسی قرار دادند و نشان دادکه باعث رشد مهارت های دستکاری می شود. - 10 - همچنین شاه علی وهمکاران - 1385 - تاثیر تمرین فیزیکی و ذهنی بر هماهنگی چشم ودست جوانان را بررسی کردند و نتایج اثر مثبت ومعنادار تمرین جسمی و ذهنی بر بهبود هماهنگی چشم و دست را نشان دادند.
هماهنگی چشم و دست در همه عملکردهای دستکاری نقش اساسی دارد بازی وفعالیت با هدف لذت بردن در کودکان بسیار مهم است . با توجه به سبک زندگی امروزه که زندگی در آپارتمان و محیط های کوچک را باعث گردیده است و همچنین محدودیت بینایی در این گروه از کودکان و مراقبت والدین جهت جلوگیری از صدمه و آسیب در این کودکان این پرسش مطرح می گردد که آیا تمرین طناب زنی به عنوان تجربه حرکتی بر هماهنگی چشم - دست در کودکان کم بینا موثر است ؟
روش تحقیق ،جامعه ونمونه آماری
این تحقیق از نوع نیمه آزمایشی است و دسته کاربردی می باشد .نمونه آماری 28 دانش آموزان کم بینای در دسترس 9 تا 11 سال دختر شاغل درمدرسه استثنایی مشهد به عبارتی کل دانش آموزان دختر کم بینا که با رضایت والدین وسلامت سیستم حسی و حرکتی وکم بینایی در حدی باشد که قادر به انجام ازمون فراستیک باشد ، انتخاب گردیدند. داده ها با نرم افزار SPSS نسخه 15 وبرای تحلیل از شاپیرو- ویلکس وناپارامتری استفاده شد واز شاخص های جدول توزیع فراوانی وپراکندگی از مرکز در سطح معناداری 95 درصداستفاده شد.
روش شناسی تحقیق
در ابتدای تحقیق آزمودنی ها مورد معاینات معمول بینایی سنجی قرار گرفتند که شامل بررسی دید با استفاده از چات اسنلن و تجویز بهترین تصحیح دید وثبت در پرونده اطلاعات شخصی بود، قرار گرفتند. .به منظور ارزیابی اولیه ی هماهنگی چشم - دست از تمام آزمودنی ها با استفاده از آزمون فراستیک که روایی و پایایی آن توسط بهرام وشفیع زاده تایید شده است - 12 - ،پیش آزمون گرفته شد. سپس آزمودنی ها به مدت ده هفته وهر هفته سه جلسه 50 دقیقه ای به تمرینات طناب زنی پرداختند.جلسات طناب زنی به صورت ده دقیقه گرم کردن و هشت بار به مدت دو دقیقه طناب زنی ودو دقیقه استراحت و نهایتا ده دقیقه برگشت وحرکات کششی بود.برنامه طناب زنی شامل پرش جفت پا ، پرش جلو وعقب وپرش یک پا بود.
جهت جمع آوری اطلاعات ابزاری که در این پژوهش استفاده شد شامل پرونده بینایی تهیه شده توسط محقق که اطلاعات بینایی در آن ثبت می گردیدو همچنین آزمون فراستیک بود. آزمون فراستیک ، آزمونی است که می تواند مهارتهای حسی - حرکتی وادراکی - دیداری کودکان را ارزیابی می کند. آزمون فراستیک شامل یک دفترچه می باشد که در این مطالعه از بخش هماهنگی چشم - دست آن استفاده شد.این بخش شامل 16 قسمت پشت سرهم است که تصاویری برای کشیدن خطوط ممتد ، منحنی یا زاویه دار بین دوخط با پهنای متفاوت ویا از نقطه ای به نقطه ی دیگر بدون خط راهنما می باشد. بدلیل انجام آزمون برای دانش آموزان کم بینا از مداد با نوک پهن تر استفاده شد و در ابتدای آزمون برای دانش آموزان نحوه انجام تست توضیح داده شد.
