بخشی از مقاله
چکیده
هدف این مطالعه بررسی رابطه تحمل پریشانی با تعاملات عاطفی در خانواده با میانجیگری هوش معنوی در خانواده می باشد. مطالعه به روش توصیفی همبستگی می باشد و جامعه آماری این تحقیق کلیه دانش آموزان دختر دبیرستانی منطقه سه شهر قم هستند که در سال تحصیلی 1394 – 1395 در این شهر مشغول به تحصیل می باشند که با نمونه 390 نفری از دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهر قم که با استفاده از نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند.
ابزار اندازه گیری داده ها عبارتند از پرسشنامه های هوش معنوی، ارتباطات عاطفی و تحمل پریشانی. یافته ها: بین تحمل پریشانی با تعاملات عاطفی در خانواده رابطه معناداری وجود دارد. با ورود متغیر هوش معنوی از شدت رابطه بین دو متغیر تحمل پریشانی با تعاملات عاطفی در خانواده کاسته می شود. بنابراین هوش معنوی می تواند رابطه بین تحمل پریشانی با ارتباطات عاطفی را تحت تاثیر قرار دهد.
مقدمه
خانواده نخستین پایگاهی است که پیوند بین فرد و محیط اطراف او را به وجود می آورد. اعضای آن به عنوان یک گروه، تعاملات پیچیده ای با یکدیگر دارند - محبی، - 1390 و عنصر ارتباط در خانواده از اهمیت تعیین کننده ای برخوردار است - ستیر، . - 1987 مهمترین ویژگی که گروه ها و نهادهایی همچون خانواده دارند، عاطفی بودن ارتباطات درون خانواده می باشد - علیدادی طائمه و همکاران، 1391؛ ترنر، 1378 - ، به گونه ای که مهمترین ارزش اصلی خانواده ناشی از شبکه روابط حمایتی و عاطفی است که توسط اعضا ایجاد شده است - گلدنبرگ و گلدنبرگ، . - 1385 اعضای خانواده منابع مختلف هیجانی، عاطفی و فیزیکی را برای کمک به یکدیگر بسیج می کنند و مسئولیت ها را برای اطمینان از تدام کارکرد خانواده تقسیم می کنند.
- وینهایمر، . - 2007 لذا کیفیت روابط آنان از اهمیت اساسی در سلامت افراد برخوردار می باشد - اصلانی، - 1383، ضعف ارتباطات عاطفی در خانواده پیامدهای مختلفی همچون ناتوانی در حل مسئله، هیجان مداری، ناتوانی در مقابل استرس، نگرش های منفی، اختلافات خانوادگی و تجربه رویدادهای استرس زا را در پی دارد - ویسمن، شلدون و گورینگ، . - 2000 در این میان یکی از عواملی که می تواند با ارتباطات عاطفی خانواده در ارتباط باشد، که به مدیریت یا تنظیم عواطف و هیجانات کمک می کند؛ به انسان توانایی سازگاری بیشتر به خصوص بعد از تجارب منفی را می دهد - موریس و همکاران، . - 2011 تحمل پریشانی یک متغیر تفاوتهای فردی است که به ظرفیت و مقاومت در برابر ناراحتی هیجانی اشاره می کند.
- اسلیریگ و همکاران، . - 2007 تحمل پریشانی به طور فزاینده ای، به عنوان یک ساختار مهم در رشد بینشی جدید درباره شروع و ابقاء آسیب های روانی و همچنین پیشگیری و درمان مشاهده شده است - ولن اسکای و همکاران، 2011؛ نقل از اسماعیلی نسب و همکاران، . - 1393 افراد با تحمل پریشانی پایین در یک تلاش غلط برای مقابله با هیجانات منفی خود درگیر بی نظمی رفتاری می شوند - کیوق و همکاران، 2010؛ نقل از عزیزی و همکاران، - 1389، لذا تحمل پریشانی با موفقیت یا عدم موفقیت در حوزه های مختلف زندگی مرتبط است - شاته و مالوف، . - 2001 از جمله عواملی که می توان در ارتباط با ارتباطات عاطفی در خانواده دخیل دانست، هوش معنوی می باشد - اودری، 1971 ؛ نقل از رقیبی و قره چاهی، . - 1392 معنویت 1 به عنوان یکی از ابعاد انسانیت، نیاز فراتر رفتن از خود در زندگی روزمره و یکپارچه شدن با کسی غیر از خودمان است.
جانسون، . - 1999 هوش عموما باعث سازگاری فرد با محیط می شود و روش های مقابله با مسائل و مشکلات را در اختیار او قرار می دهد - غباری بناب و همکاران، . - 1386 هوش معنوی در برگیرنده ظرفیت تفکر، برنامه ریزی، خلاقیت، سازگاری، حل مسئله، تامل کردن، تصمیم گیری و یادگیری است - افروز و همکاران، . - 1388 داشتن معنا و هدف در زندگی، احساس تعلق داشتن به مبنی والا، امیدواری به یاری خداوند در شرایط مشکل زای زندگی، بهره مندی از حمایتهای اجتماعی و معنوی و... همگی از جمله روش هایی هستند که افراد مذهبی با دارا بودن آنها می توانند در مورد مواجهه با حوادث فشار زای زندگی، آسیب کمتری را متحمل میشوند.
- یانگ وهمکاران، 2007؛ نقل از انیسی و همکاران، . - 1392 - فانتو لاکیس و همکاران، 2008؛ نقل از انیسی و همکاران، . - 1392 اعضای خانواده وقتی از سوی منابع دیگر حمایت شوند، توانایی بیشتری برای کمک به یکدیگر و درنتیجه بهبود جو عاطفی خانواده خواهند داشت - هادی تبار و همکاران، . - 1390 این توانایی بایستی در حل مسائل زندگی و رسیدن افراد به اهداف کمک نماید و منجر به سازگاری بهتر گردد، سیسک و همکاران - 2001 - نقل از رجایی - 2011 - سعی کردند با آموزش، تفکر هدفمند، تشخیص ارزش ها، مسئولیت پذیری در برابر اهداف، معنایابی در زندگی، توجه به عشق و محبت، به دانش آمزان در رشد هوش معنوی کمک کنند.
داودا و همکاران - 2000 - نقل از نریمانی و همکاران - 1393 - در پژوهشی نشان دادند که تحمل پریشانی پایین با سطوح بالای افسردگی، روان رنجور خویی، نشانه های بدنی و استرس در افرادی که از جو عاطفی مناسب برخوردار نیستند به مراتب بیشتر مشاهده می شود. ایزنبرگ و همکاران - 2009 - در مطالعه خود مشخص ساختند که کودکانی که از جو عاطفی مناسبی در خانواده برخوردار نیستند و مورد آزار دیدگی عاطفی قرار گرفته اند بین ناتوانی در تنظیم هیجانات و اختلالات درون ریز - افسردگی، اضطراب و انزوای اجتماعی - و اختلالات برون ریز - مانند بزهکاری و رفتارهای پرخاشگرانه - رابطه وجود دارد.
تارنر و همکاران - 2010 - نیز نشان می دهند که تجارب آزار دیدگی دوران کودکی و عدم وجود ارتباطات عاطفی مناسب در خانواده با آشفتگی های روان شناختی در بزرگسالی مرتبط است. لینکولن - - 2014 در نتایج پژوهش خود بیان میکند که فرزندانی که ارتباط عاطفی مناسبی با مادر خود برقرار می کنند در مقایسه با فرزندانی که از ارتباطات عاطفی ضعیف برخوردار هستند از تحمل بالایی در برابر مشکلات و تنظیم هیجانی بهتر برخوردار هستند. در پژوهشی غضنفری - 1389 - عنوان می دارد در خانواده ای که روابط درونی آن به شکل آزاد و متعادل است و اعضای خانواده در یک میدان تعاملی گرم قرار گرفته اند و نسبتت به یکدیگر احساس تعلق و وابستگی عاطفی دارند. این وابستگی عاطفی تولید تعهد و دوستی می کند و خشونت در چنین خانواده هایی به حداقل خود خواهد رسید.
بنابر آنچه بیان شد ارتباطات عاطفی از مهمترین ویژگی هایی است که در خانواده وجود دارد و متاثر از تحمل پریشانی می باشد، اما از سوی دیگر هوش معنوی در خانواده نیز بر ارتباطات عاطفی در خانواده تاثیر گذار است که خود متاثیر از تحمل پریشانی می باشد. در همین راستا تحقیقات مختلفی به بررسی رابطه این مولفه ها پرداخته اند، اما تا کنون کمتر به بررسی نقش میانجیگری هوئش معنوی در خانواده در رابطه بین تحمل پریشانی و ارتباطات عافی پرداخته شده است، بنابراین تحقیق حاضر در پی پاسخگویی به این مسئله است که تحمل پریشانی چه رابطه ای با میانجیگری هوش معنوی بر ارتباطات عاطفی در خانواده دارد؟
روش
روش تحقیق حاضر از نوع همبستگی می باشد و جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان دختر دبیرستانی منطقه سه شهر قم که در سال تحصیلی 1394 – 1395 در این شهر مشغول به تحصیل می باشند که با استفاده از جدول مورگان و روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، 390 نفر انتخاب شدند. با مراجعه به آموزش و پرورش منطقه 3 و انتخاب دبیرستان های دخترانه منطقه؛ تعداد 5 دبیرستان به صورت تصادفی انتخاب شدند. بعد از مراجعه به مدارس فوق و انتخاب تصادفی کلاس ها همه دانش آموزان کلاسها انتخاب شدند و پرسشنامه ها در اختیار دانش آموزان قرار گرفت.
ابزار پرسشنامه عملکرد خانواده:2 برای سنجش ارتباط عاطفی خانواده از پرسشنامه عملکرد خانواده از زیر مقیاس پاسخ دهی عاطفی استفاده شد؛ به طور کلی پرسشنامه عملکرد خانواده به همت ناتان بی اپشتاین، لارنس ام. بالدوین و دوان اس بیشاب دارای 7 زیر مقیاس است و زیرمقیاس های پاسخ دهی عافطی 7 گویه را شامل می شود. پایایی مربوط به همسانی درونی شش زیر مقیاس ابزار سنجش کارکرد خانواده بین 0/72 تا 0/83 گزارش شده است که بیانگر پایایی مطلوب زیر مقیاس های این آزمون است. همسانی درونی زیر مقیاس کارکرد کلی نیز 0/92 بوده است. این پرسش نامه در ایران توسط محمدی زاده و ملک خسروی - 1385 - هنجار یابی شده است. ضریب آلفای کرونباخ زیر مقیاس پاسخ دهی عاطفی برابر با 0/71 گزارش شده است.
