بخشی از مقاله
چکیده
مقدمه: ذهن آگاهی نوعی توجه هدفمند و بدون قضاوت در زمان حال است. مطالعه حاضر با هدف تاثیر آموزش ذهن آگاهی بر نشخوارذهنی دانشجویان انجام شد.
ابزارو روش ها: پژوهش حاضراز نوع شبه آزمایشی طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل می باشد. جامعه پژوهش شامل تمامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی استان قزوین در سال تحصیلی 1394-1395 بود. از میان آنان دانشجویان پرستاری به صورت تصادفی انتخاب و پس از غربالگری اولیه، بر اساس نمره برش ابزار پژوهش پایین تر از میانگین، 30 دانشجو با جایگزینی تصادفی در دوگروه آزمایش و کنترل - هر گروه 15 نفر - انتخاب شدند.
ابزار پژوهش پرسشنامه سبک پاسخدهی نشخواری-22 RRS - سوالی نولن و هوکسما و مورو - 1991 بود. آزمودنی های گروه آزمایش هشت جلسه نود دقیقهای در کلاس های آموزشی ذهنآگاهی شرکت و در مراحل پیش آزمون و پس آزمون، پرسشنامه ها را تکمیل نمودند. گروه گواه هیچگونه مداخله ای دریافت نکرد. داده ها با شاخص های توصیفی وآزمون آماری تحلیل کوواریانس چند متغیره، توسط نرم افزار آماری SPSS نسخه ی 20 تحلیل شدند.
یافتهها: یافته ها نشان داد میانگین پس آزمون نمرات نشخوار ذهنی گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل تفاوت معنی دار وجود دارد.
نتیجه گیری: آموزش ذهن آگاهی میتواند در کاهش نشخوار فکری دانشجویان موثر باشد
مقدمه
مداخلات مبتنی بر آموزش ذهن آگاهی به طور فزاینده ای در حال رشد وگسترش هستندذهن آگاهی عبارت است از توجه به طریقی خاص،معطوف به هدف در زمان حال و بدون داوری نسبت به تجربیات درونی و بیرونی ،بیماران بسیاری از آموزش ذهن آگاهی با م شکلاتی چون بیماری های قلبی، سرطان، مبتلایان به ایدز، درد مزمن، م شکلات معدی روده ای واب سته به ا سترس، سردرد، فشار خون بالا، اختلالات خواب،افسردگی، اضطراب ووحشت زدگی بهره برده اند
بطور کلی ذهن آگاهی شامل دو عنصر مهم آگاهی و پذیرش بدون قضاوت از تجربیات لحظه به لحظه همچون افکار، حس های جسمی، احساسات و محیط است. این آگاهی و پذیرش علیه پریشانی های روانشناختی مثل اضطراب، نشخوارهای ذهنی، نگرانی، خشم و بسیاری از مواردی که فرد تمایل ناسازگارانه برای اجتناب، سرکوب یا درگیری بیش از حد با افکار و هیجانات ناراحت کننده ی آن دارد،به عنوان پادزهری عمل می کند
در واقع در تمرینات ذهن آگاهی نه تنها روی جنبه های آگاهی متمرکز به زمان حال تاکید می شود، بلکه تغییر نگرش به سمت پذیرش، صبر، گ شودگی، کنجکاوی، مهربانی و نزاع ندا شتن نیز اهمیت ویژه ای دارد
در ذهن آگاهی روی تمرین های نشستن، مراقبه قدم زدن و برخی تمرین های یوگا تاکید می کنند. این مداخلات شامل تمرین توجه متمرکز که در آن فرد توجه خود را روی یک محرک خاص همچون نفس، احساس های بدنی و غیره در طول یک دوره زمانی خاص متمرکز می کند
تمام تمرینهای موجود در ذهن اگاهی به نحوی طراحی شدهاست که توجه به بدن را افزایش میدهد. نقش مهم بدن در حیطه های بین رشته های جدید همچون پزشکی ذهن- بدن هم به اثبات ر سیدها ست. در پژوهشهایی که از ذهن آگاهی ا ستفاده می شود، تاکید بر تعامل بین فرآیندهای بدنی، شناختی و هیجانی ا ست
برر سی های انجام شده درموقعیت های بالینی در پنجاه سال گذ شته ن شان دادآموزش ذهن آگاهی بربهبودی سیستم ایمنی بدن،عملکرد قلبی-عروقی،تقویت جسمانی، طول عمر،رضایتمندی از زندگی ،کاهش علاعم افسردگی و اضطراب تاثیر دارد
تمرین های ذهن آگاهی در تعامل جهره به چهره بر انگیختگی هیجانی مثبت نقش دارد.وافراد آموزش می بینند در موقع یت های مختلف وضع یت بر انگیختگی خویش را چگرنه کنترل نماین
به نظر میر سد ذهن آگاهی بر ن شخوارذهنی موثر با شد. یکی از نظریات ن شخوار ذهنی که تاثیر به سزایی در شکلگیری و رشد پژوهشها داشتهاست، نظریه سبک پاسخ است. این نظریه توسط نالنهاک سما و همکاران شکل گرفت. او به دنبال پاسخگویی به چرایی تفاوت شیوع افسردگی در بین زنان و مردان بود و نشخوار ذهنی را بهعنوان علت ان معرفی کرد
نشخوار فکری به عنوان افکاری مقاوم و عود کننده تعریف می شود که گردیک موضوع معمول دور می زند . این افکار به طریق غیر ارادی، وارد آگاهی می شوند و توجه را از موضوعات مورد نظر و اهداف، فعلی منحرف می سازند
نشخوار فکری به حل مسئله و عملکرد فردی آسیب می زند - واتیکنیزوبران. - 2002 اثربخشی آموزش ذهن آگاهی برکاهش نگرش ناکارآمد وافکارخودآیند دانشجویان افسرده دانشگاه اصفهان نتایج تحلیل کواریانس حاکی از اثر بخشی روش درمانی شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بود
تاثیر آموزش ذهن آگاهی و تنظیم هیجانی بر سلامت عمومی دانش آموزان دختر دبیرستانی شهرستان یاسوج نشان دادند سلامت عمومی بالاتر دانش آموزان هر دو گروه آموزش ذهن آگاهی و تنظیم هیجانی در مقایسه با دانش آموزان گروه گواه بود.و همچنین گروه آزمایشی ذهن آگاهی سلامت عمومی بیشتری را نشان داد - پاکیزه و نظری. - 1394 در پژوهش اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر کاهش نشانه های افسردگی دانشجویان نتیجه گرفتندآموزش ذهنآگاهی بر کاهش نشانههای افسردگی موثر است
اثر بخشی درمان ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت در کاهش اضطراب اجتماعی و نگرش های ناکارآمد نوجوانان نتایج نشان دادنددرمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی می تواند باعث افزایش سلامت روانشناختی در نوجوانان شود
اثر شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کیفیت زندگی افراد افسرده - غیربالینی - یافته ها نشان می دهند که شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی، کیفیت زندگی را افزایش و افسردگی را کاهش می دهد
پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیرآموزش ذهن آگاهی بر نشخوارذهنی دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی قروین انجام گرفت.
مواد و روشها
پژوهش حاضر یک مطالعه شبه آزمایشی از نوع طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل میباشد. جامعه پژوهش شامل تمامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی استان قزوین در سال تحصیلی 1394-1395 بودند. پس ازهماهنگی با مسؤولین دانشگاه علوم پزشکی استان قزوین و اخذ مجوزهای لازم جهت اجرای پژوهش به منظورانتخاب نمونه پژوهش از میان رشتههای تحصیلی مختلف این دانشگاه به شیوه نمونه گیری خوشه ای، یک رشته تحصیلی به صورت تصادفی انتخاب شد. سپس تعداد 141دانشجو با استفاده ازپرسشنامه نشخوار ذهنی توسط نولن، هاکسما و مورو 22 سؤالی ، مورد ارزیابی قرار گرفتند.
پس از تکمیل پرسشنامه و نمره گذاری آن ، 30 نفر از دانشجویان بر اساس نمرات پرسشنامه انتخاب و با جایگزینی تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل - هر گروه 15نفر - قرار گرفتند. به افراد مورد پژوهش روش مداخله، تعداد حضور درجلسه ، فرم رضایت آگاهانه ،اختیاری بودن شرکت در پژوهش و خروج از آن، محرمانه بودن نتایج پر س شنامهها تو ضیح داده شد و بیان شد در صورت تمایل میتوانند با مراجعه به اداره م شاوره و سلامت روان دان شجویی وکد پر س شنامه از نتایج آن با خبر شوند.
سپس گروه آزمایش، در 8 جل سه آموز شی دو ساعته کلاسهای ذهنآگاهی - هر هفته روزهای یک شنبه - که تو سط درمانگر - کار شناس ار شد روان شنا سی بالینی - برگزار میگردید، شرکت نمودند. محتوی جل سات آموز شی به تفکیک جل سات عبارتند از:
- جلسه اول: تو ضیح اهداف پژوهش و برنامههای آن، معرفی م شاور به اع ضای گروه و ضرورت حفظ ا صول راز داری ، ک سب ر ضایت آگاهانه شفاهی و کتبی، ت شکیل گروههای دو نفری و معرفی خود به یکدیگر، تمرین خوردن کشمش و احساسهای همراه با آن شامل حس بینایی، بویایی، لام سه، چشایی، تمرین وارسی بدن و تکالیف خانگی
- جلسه دوم: برر سی تکالیف خانگی، تنفس دیافراگمی، مراقبه ن ش سته 20 دقیقه ای، تمرین وارسی بدن، ذهن مشاهده گر و غیر قضاوتی، تمرین افکار، احساسات، هیجانات پذیرش فکر و ثبت افکار
- جلسه سوم: بازنگری تکالیف خانگی، افکار خودآیند، تنفس دیافراگمی، مراقبه نشسته 40 دقیقه ای، حفظ توجه، تمرین دیداری و شنیداری به مدت 20 تا 30 دقیقه، تمرین بودن زمان حال - شستن دست، غذا خوردن، قدم زدن و غیره - ، ذهن مشاهده گر و غیر قضاوتی ارایه تکالیف خانگی
- جلسه چهارم: مرور تکالیف، تمرین حواس پنجگانه، حفظ توجه، تمرین تنفس، وارسی بدن، افکار، احساسات، تمایلات، خاطرات و بودن در زمان حال، تمرین فضای تنفس 3دقیقهای، بازنگری قدم زدن با حضور ذهن و ارایه تکالیف خانگی
- جلسه پنجم: بازنگری تکالیف خانگی، تمرین دیداری و شنیداری 30 تا 40 دقیقه ای، پایش فکر، ذهن مشاهده گر، غیر قضاوتی، آگاهی از تنفس، حفظ توجه و وارسی بدن
- جلسه ششم: بررسی تکالیف، تمرین دیداری و شن یداری، آگاهی از تنفس، حفظ توجه، ا صوات، بازنگری افکار، اح سا سات، هیجانات ذهن م شاهده گر و غیر ق ضاوتی
- جلسه هفتم: تکالیف خانگی،آگاهی از تنفس، ذهن مشاهده گر، بازنگری افکار و تمرین وارسی بدن
- جلسه هشتم: مرور کلی جلسات، تکالیف خانگی .در پایان پس آزمون بعد از اتمام جلسات ذهنآگاهی برای هردو گروه اجراء شد.
یافته ها :
در پژوهش حاضر میانگین سنی گروه آزمایش 23/15± 4/53 و گروه کنترل24/89 ± 4/2 بود. برای بررسی عدم تفاوت دو گروه در متغیرهای سال تحصیلی از آزمون خیدو و برای میانگین سن از آزمون تی مستقل استفاده شدهاست. دو گروه در متغیر سال تحصیلی و جنسیت با یکدیگر تفاوت معناداری ندارند و با یکدیگر همتا شدهاند. فراوانی و شاخصهای جمعیتشناختی به تفکیک گروهها در جدول نشان داده شد.
جدول : 1 فراوانی و شاخصهای جمعیتشناختی به تفکیک گروهها براساس درصد کل
