بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش بررسی تاثیر آموزش ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت درمانی بر عزت نفس دختران نوجوان اصفهان بود. این پژوهش نیمه تجربی بوده وجامعه آماری آن کلیه دانش آموزان دختر مقطع متوسطه اول شهر اصفهان بودند. نمونه پژوهش با روش نمونه گیری تصادفی خوشهای از ناحیه 1 شهر اصفهان انتخاب شدند
به این صورت که ازنواحی آموزش وپرورش شهر اصفهان ناحیه 1 سپس از ناحیه 1 دو دبیرستان از مقطع متوسطه اول به طور تصادفی انتخاب شدند و به 90نفر از دانشآموزان پرسشنامه عزت نفس کوپراسمیت داده شد سپس از بین آنها 30 نفر را که نمره آنها در عزت نفسکلی یک انحراف استاندارد پایینتر از میانگین یعنی 25/4 در پرسشنامه عزت نفس بود انتخاب شدند در دو گروه آزمایش و گروه گواه قرار داده شدند.
گروه آزمایش در 8جلسه 60 دقیقهای تحت آموزش ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت درمانی قرارگرفتند.یافتهها با تحلیل کوواریانس تجزیهوتحلیل شد.نتایج نشان داد که آموزش ذهنآگاهی مبتنی بر شناخت درمانی برعزت نفسکلی با سطحمعناداری - - F=5/035,p<0/03 وعزتنفس خانوادگی - - F=1/851,P<0/049 دختران نوجوان تاثیر گذاربودهاست و با توجه به بعد شناختی این رویکرد باعث افزایش عزت نفسکلی و خانوادگی دختران نوجوان گردیده است. آموزش این رویکرد بر ابعاد دیگر عزت نفس یعنی تحصیلی - - P>0/12، عمومی - - P>0/171 ، اجتماعی - - P>0/104 تاثیری نداشته است.
-1مقدمه
عزت نفس و خود ارزشمندی از اساسیترین عوامل در رشد مطلوب شخصیت است. برخورداری از اراده و اعتماد به نفس قوی، قدرت تصمیمگیری و ابتکار، خلاقیت و نوآوری، سلامت فکر و بهداشت روانی رابطه مستقیمی با عزت نفس و خودارزشمندی فرد دارد. نوجوانی که دارای احساس خودارزشمندی و عزت نفس باشد، نسبت به همسالان خود کارآمدی بیشتری از خود نشان میدهند
.پرورش احساس خود ارزشمندی و عزت نفس در نوجوانان از مهمترین وظایف و رسالتهای اولیا و مربیان است، اکثر صاحبنظران برخورداری از عزت نفس وارزیابی مثبت از خود را عامل مرکزی و اساسی در سازگاری عاطفی اجتماعی فرد میدانند. - لانگ، نیکولاس، زولتن، کریستن ترجمه فتحی - 1383رابینسون1، فیلد2وهمکاران 1995به این نتیجه رسیدند که نوجوانانی که از رشد خود وعزت نفس مطلوب برخوردارند، همدلی و صمیمیت بیشتری را با والدین و سایر افراد مهم محیط زندگی خود گزارش کردهاند.
خودانگارهی سالم وعزت نفس قوی به تدریج و اندک اندک شکل میگیرد ، و پایهی بهداشت روان ، شایستگی های ارتباط گیری و سازگاری اجتماعی ، پیشرفت تحصیلی ، بلند طلبی و آرمان شغلی و اجتناب از ارتکاب جرم میشود. - لطف آبادی ، . - 1393رشدمناسب و سالم عزت نفس نیز در طی دوران نوجوانی بسیار مهم میباشد.عزت نفس نه تنها باعث شکل گیری دیدگاه سالم از خود میشود بلکه نقش بسیار مهمی در شکل گیری شخصیت سالم در دوره بزرگسالی نیز دارد.
عزت نفس بالا با رفتار عقلانی ، واقعیت گرایی ،فراست، خلاقیت ، استقلال ، انعطاف پذیری،توانایی قبول تغییر ، تمایل به اصلاح اشتباهات ،خیر خواهی ،همکاری و تعاون در ارتباط مستقیم است. اما عزت نفس پایین با رفتار غیر عقلانی، بی توجهی به واقعیتها ،نداشتن انعطاف، ترس از چیزهای بدیع و نا آشنا، سازگاری بی تناسب و یا سرکشی نامعقول رفتار تداخلی سرسپاری بیش از اندازه یا رفتار به شدت کنترل شده رابطه دارد . افراد با عزت نفس پایین اغلب منزوی شده و از ارتباط با دیگران اجتناب میکنند و یا اینکه در ناامیدی تلاش میکنند تا به دیگران و خود نشان دهند که فرد لایقی هستند.
با تامین سلامت و آرامش روانی و افزایش عزت نفس میتوان از بروز بسیاری از این مشکلات وآشفتگیهای عاطفی و روانی سنین نوجوانی پیشگیری کرد. - بابایی، فداکارسوقه،شیخ الاسلامی ،کاظم نژاد، - 1394 درمانهای مبتنی بر ذهن آگاهی به واسطه این که به هر دو بعد جسمانی و ذهنی میپردازد دارای اثر بخشی بالایی برای درمان برخی اختلالات بالینی و بیماریهای جسمانی گزارش شدهاست. - مطهری،احمدی، بهزاد پور،آزموده ،. - 1392آموزش مهارتهای برقراری ارتباط دوستانه، خودشناسی، آگاهی ازنقاط ضعف و قدرت، توانایی حل مسئله، توانایی مقابله با فشارهای روانی،درک احساسات و هیجانات دیگران و مهارت سازگاری اجتماعی میتوانددر جهت ارتقاء عزت نفس آنها بسیار موثر باشد و این در حالی است که راههای زیادی جهت ارتقاء سطح عزت نفس از جمله شناخت درمانی،مشارکت والدین، مشارکت نوجوانان در فعالیتها و مشاوره وجود دارد
.گروه درمانی راه حل انتخابی در حل مشکلات اجتماعی، هیجانی، رفتاری،خانوادگی، انزوا، تنهایی، عزت نفس پایین، پرخاشگری و اضطراب است - ترکاشوند،کرمانشاهی، آزاد فلاح، . - 1389ذهن آگاهی باعث احساس آرامش، امیدواری و توانایی بهتر برای مقابله با تنش و افزایش اعتماد به نفس و کنترل درونی میباشد. این روش باعث میشود افراد احساس کنند که روی پاسخهای رفتاری و هیجانی خود کنترل دارند
.تمرین ذهن آگاهی توسط نوجوانان در مواقعی که نیاز دارند تا جایگاه خود را در یابند میتواند موثر واقع شود به این شیوه که به آنان آموزش میدهیم که چگونه از تفسیر خودکار احساسات در هر موقعیتی آگاه شوند. رویکردهای مبتنی بر حضورذهن بیشتر به دنبال تغییر فرایندهای شناختی هستند تا محتواهای شناختی. - بائر، - 2005 از آنجایی که در پژوهشهای گذشته تاثیر رویکرد آموزش ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت درمانی3 بر افسردگی و عزت نفس مورد آزمایش قرار گرفته و نتایج مثبتی را به همراه داشتهاست . این پژوهش بر آنست تا به بررسی تاثیر آموزش گروهی ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت درمانی بر عزت نفس نوجوانان دختر بپردازد.
-2پیشینه پژوهش:
یوسفیان و اصغری پور - - 1392 مقالهی پژوهشی را با عنوان مقایسه ی اثربخشی درمان گروهی شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی و درمان گروهی شناختی رفتاری بر عزت نفس دانش آموزان دختر انجام دادند. نتایج حاکی از آن است که درمان گروهی شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی و درمان شناختی رفتاری در مقایسه با گروه شاهد، تاثیر مثبتی بر بهبود عزت نفس داشتهاند.
در تحقیقی دیگر که توسط اسماعیلیان ، طهماسیان ، موتابی و دهقانی - 1392 - تحت عنوان اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر نشانههای افسردگی و پذیرش کودکان دارای والدین مطلقه انجام گرفت نشان داده شد برنامه شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی به طور معناداری نشانههای افسردگی ؛ ناکارآمدی، بی لذتی، مشکلات بین فردی، خلق پایین، و عزت نفس پایین را در کودکان دارای والدین مطلقه کاهش داد آگاهی را در تنظیم عاطفهی افرادی با اختلال اضطراب منتشر بررسی کرده و به این نتیجه دست یافتند که درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی به بهبود نشانههای تنش، اضطراب و عزت نفس منجر میشود.
اسکندر - - 1393پژوهشی با مطالعه اثر شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر عزت نفس و اضطراب اجتماعی دانش آموزان پسر هنرستانی انجام داد. یافتهها نشان داد شناختدرمانی مبتنی بر ذهنآگاهی در افزایش عزّتنفس کلّی، تحصیلی و اجتماعی دانشآموزان تاثیرگذار بوده اما در افزایش عزّتنفس جسمانی و خانوادگی تاثیری نداشتهاست همچنین مشخص شد شناختدرمانی مبتنی بر ذهنآگاهی در کاهش اضطراب اجتماعی دانشآموزان موثر بودهاس . - اسکندر، - 1393هم چنین نتایج پژوهش مینا قنادی فرنود - 1393 - حاکی از اثربخشی درمان شناخی مبتنی بر ذهن آگاهی بر افزایش عزت نفس و کاهش استرس ناباروری زنان نابارور میباشد.
.براون و رایان نیز در تحقیقی که در سال 2003 انجام دادند این مورد را که ذهن آگاهی و عزت نفس با یکدیگر رابطه دارند را تایید میکنند.گلدن و گروس - 2010 - 4 اثربخشی آموزشهای ذهن آگاهی رادر تنظیم عاطفه افرادی با اختلال اضطراب منتشر بررسی کرده و به این نتیجه دست یافتند که درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی به بهبود نشانههای تنش ، اضطراب و عزت نفس منجر میشود .استین نیز در تحقیقی نشان داد که ذهن آگاهی میتواند حس کنترل و خودکارآمدی افراد را در جمعیت غیر بالینی افزایش دهد. نظری - 1392 - در پژوهشی تحت عنوان تاثیر آموزش ذهن آگاهی و تنظیم هیجانی بر عزت نفس و سلامت روان دانش آموزان نشان داد که آموزش ذهن آگاهی و تنظیم هیجان هر دو موجب افزایش عزت نفس و سلامت روان میگردد.
