بخشی از مقاله
بررسي رابطه بهزيستي معنوي و ذهن آگاهي در دانشجويان
چکيده
مقدمه و هدف: بهزيستي معنوي را مي توان ارتباط با ديگران، زندگي هدفمند، معنادار، اعتقاد و ارتباط با يک قدرت متعالي تعريف کرد، در اين بين يکي از عواملي که با بهزيستي معنوي در ارتباط است ، ذهن آگاهي است . هدف پژوهش حاضر بررسي ارتباط بين ذهن آگاهي با بهزيستي معنوي در بين دانشجويان است .
روش کار: براي دستيابي به هدف مذکور از ميان دانشجويان دانشگاه محقق اردبيلي ، ٥٨ نفر (٢٨ مرد و ٣٠ زن) نمونه با روش نمونه گيري خوشه اي چند مرحله اي انتخاب شدند تا به پرسشنامه هاي بهزيستي معنوي با پايايي ٠/٨٧ و ذهن آگاهي فرايبورگ با پايايي ٠/٧٢ به صورت گروهي و در محل تحصيل پاسخ بدهند. نوع مطالعه با توجه به اهداف پژوهش همبستگي بوده و در تحليل داده ها از ضريب همبستگي پيرسون، تحليل رگرسيون همزمان و t تست استفاده شده است .
يافته ها: نتايج پژوهش نشان داد که بين ذهن آگاهي و بهزيستي معنوي همبستگي مثبت و معناداري وجود دارد، همچنين بين ذهن آگاهي و دو خرده مقياس بهزيستي معنوي يعني بهزيستي مذهبي و بهزيستي وجودي همبستگي مثبت و معناداري وجود دارد و همچنين ذهن آگاهي به صورت مثبت و معنادار قادر به پيش بيني بهزيستي معنوي است . علاوه بر اين ، با استفاده از آزمون t تست مشخص شد که بهزيستي معنوي در دانشجويان دختر بيشتر از دانشجويان پسر است .
بحث و نتيجه گيري: با توجه به ارتباطي که بين بهزيستي معنوي و ذهن آگاهي وجود دارد؛ بدين معني که ، افزايش ذهن آگاهي باعث افزايش بهزيستي معنوي در دانشجويان مي شود و از آنجا که ذهن آگاهي و بهزيستي معنوي جزء عوامل اجتماعي موثر بر سلامتي هستند؛ لازم است دست اندرکاران اجتماعي و فرهنگي دانشگاهها از جمله معاونت دانشجويي فرهنگي ، جهت ارتقاء ذهن آگاهي و بهزيستي معنوي در دانشجويان توجه جدي را نشان دهند.
واژگان کليدي: بهزيستي معنوي، ذهن آگاهي ، بهزيستي مذهبي ، بهزيستي وجودي.
مقدمه
افزايش علاقه به روانشناسي معنوي تا حدودي از يافته هاي تجربي و مباني نظري ناشي شده است که پيشنهاد مي کنند متغيرهاي معنوي و مذهبي در سلامت رواني و جسماني نقش دارند[١].
طرفداران نقش معنويت در بهبود سلامت رواني و سازگاري بين فردي تلاشهاي متعددي را براي برقراري ارتباط بين دو مفهوم معنويت و سلامتي ، تحت عنوان بهزيستي معنوي، انجام داده اند. مفهوم بهزيستي معنوي از دو اصطلاح معنويت و بهزيستي متشکل شده است ، که در سالهاي اخير روانشناسان به وفور به آن توجه کردند. تعريف سنتي معنويت ، بر مذهب و دين تأکيد مي کند، در حالي که در سالهاي اخير معنويت به طور وسيع تري تعريف شده و يکپارچه کننده همه جنبه هاي زندگي و تجربه بشر است . همچنين گستردگي مشابهي در درک بهزيستي وجود دارد، که در آن به جاي تأکيد رايج در پزشکي که بر درمان بيماري تمرکز دارد بر کل شخص تأکيد مي کند. از نظر کاروارد و ريد (١٩٩٦) بهزيستي به حسي از سلامتي اشاره دارد که آگاهي کامل از تماميت و يکپارچگي کل جنبه هاي فرد ناشي مي شود و از عنصر معنوي زندگي تشکيل شده است [١].
بهزيستي معنوي را مي توان ارتباط با ديگران، زندگي هدفمند، معنادار، اعتقاد و ارتباط با يک قدرت متعالي تعريف کرد [١].
بهزيستي معنوي يک زندگي مملو از يقين در ارتباط با خداست و شامل يک ترکيب مذهبي ، اجتماعي و رواني است . بهزيستي يا خوشبختي معنوي دوُ بعد عمودي و افقي دارد کهُ بعد عمودي آن در ارتباط با خدا وُ بعد افقي به احساس هدفمندي در زندگي و رضايت از آن بدون در نظر گرفتن مذهب خاصي اشاره دارد [٢].
عوامل زيادي با بهزيستي معنوي در ارتباط است که يکي از اين عوامل ذهن آگاهي است . ذهن آگاهي به معني توجه کردن به زمان حال به شيوه اي خاص، هدفمند و خالي از قضاوت است . ذهن آگاهي يعني بودن در لحظه با هر آنچه اکنون هست ، بدون قضاوت و بدون اظهارنظر درباره آنچه اتفاق مي افتد؛ يعني تجربه واقعيت محض بدون توضيح . اساس ذهن آگاهي از تمرين هاي مراقبه بوداييسم گرفته شده است که ظرفيت توجه و آگاهي پيگير و هوشمندانه را (که فراتر از فکر است ) افزايش مي دهد. ذهن آگاهي را مي توان به عنوان يک شيوه بودن يا يک شيوه فهميدن توصيف کرد که مستلزم درک کردن احساسات شخصي است [٣].
والاس و شاپيرو (٢٠٠٦) در پژوهشي که به بررسي تعادل ذهني و بهزيستي پرداختند، نشان دادند که ، ذهن آگاهي در درازمدت موجب رشد معنويت شده و با بهزيستي معنوي در ارتباط مستقيم است [٩].
کارمدي، ريد، کرايستلر و مرييام (٢٠٠٦) که به بررسي ذهن آگاهي ، معنويت و نشانه هاي سلامتي پرداختند، نشان دادند که ، افزايش وضعيت و صفت ذهن آگاهي با افزايش معنويت مرتبط بوده و افزايش ذهن آگاهي و معنويت با کاهش اختلالات روانشناختي مرتبط بودند[٤].
مک فادن (٢٠٠٨) در پژوهشي نشان داد که اشخاصي که با برنامه هاي مربوط به ذهن آگاهي حضور خدا را در ذهنشان تجربه کرده اند نسبت به افراديکه چنين حضوري را تجربه نکرده اند، بهزيستي معنوي بيشتري داشتند، بنابراين ذهن آگاهي در ارتباط مستقيم با بهزيستي معنوي است [٦].
شاپيرو (٢٠٠٨) نشان داد که ذهن آگاهي مي تواند بر بهزيستي ، معنويت و سلامتي تأثير گذاشته و بصورت مثبت و معنادار اين سه متغير را پيش بيني کند [٨].
با توجه به بررسيهاي انجام شده، مي توان چنين گفت که بهزيستي معنوي و ذهن آگاهي با هم در ارتباط بوده، بطوريکه از طريق ذهن آگاهي مي توان بهزيستي معنوي را پيش بيني کرد.
روش
اين مطالعه از نوع مطالعات توصيفي - همبستگي است . جامعه اين تحقيق را کليه دانشجويان کارشناسي مشغول به تحصيل دانشگاه محقق اردبيلي در نيمسال دوم ٨٩-٨٨ تشکيل مي دادند که از اين بين ٥٨ نفر (٢٨ مرد و ٣٠ زن) نمونه با روش نمونه گيري خوشه اي چند مرحله اي انتخاب و به پرسشنامه هاي موردنظر پاسخ دادند. براي گردآوري داده ها از پرسشنامه بهزيستي معنوي پالوتزين و اليسون و پرسشنامه ذهن آگاهي فرايبورگ استفاده شده است .
پرسشنامه بهزيستي معنوي: اين پرسشنامه توسط پالوتزين و اليسون در سال ١٩٨٢ ساخته شد و ٢٠ سوال دارد و دو خرده مقياس را شامل مي شود، خرده مقياس بهزيستي مذهبي (که عنصر مذهبي است و نشانه ارتباط با يک قدرت برتر، يعني خداست ) و خرده مقياس بهزيستي وجودي (عنصر رواني - اجتماعي است و نشانه احساس فرد است از اين که کيست ، چه کاري و چرا
