بخشی از مقاله
چکیده
ذهن آگاهی می تواند نقش مهمی در کاهش اضطراب و اعتماد به نفس ورزشکاران داشته باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه ذهن آگاهی با اضطراب رقابتی دانشجویان ورزشکار بوده است. به همین منظور 144 دانشجوي ورزشکار دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه به صورت طبقه اي نسبی انتخاب شدند و فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی و مقیاس اضطراب رقابتی را تکمیل نمودند. روش پزوهش همبستگی بود و براي تجزیه و تحلیل اطلاعات از همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج نشان داد که بین ذهن آگاهی و پذیرش آگاهانه با اضطراب جسمانی رابطه منفی و با اعتماد به نفس ورزشی رابطه مثبت وجود دارد. بر اساس یافته ها توجه به آموزش ذهن آگاهی براي ورزشکاران و مخصوصاً ورزشکاران رقابتی می تواند منجر به کاهش اضطراب رقابتی و افزایش اعتماد به نفس آنان شود.
مقدمه
اضطراب رقابتی1 یکی از کامل ترین و جامع ترین موضوعات مورد مطالعه روانشناسی ورزش استاغلب. تحقیقات در این زمینه اساساً مربوط به تأثیرات زیان بخش اضطراب بر روي عملکرد با ایجاد دیدگاه منفیاي در اغلب افراد درگیر در این مفهوم، می شود. اضطراب به عنوان احساسات ناآرامی و تنش ناشی از تقاضاهاي فشارزاي محیطی تعریف شده است که با برانگیختگی در ارتباط است و نشان دهنده ادراك ناهماهنگی بین تقاضاهاي محیط و توانایی ورزشکار براي انجام دادن آن تقاضاها می باشد - گولد و همکاران2، . - 2002 تبیینهاي جدید بر رابطه بین اضطراب و عملکرد تأکید می کنند. یکی از آنها ماهیت چند بعدي اضطراب حالت نام گرفته است و نکته اصلی این نظریه تأثیر متفاوت اضطراب شناختی و بدنی بر عملکرد ورزشی است.
به طور اختصاصی می توان گفت اضطراب شناختی و بدنی بر عملکرد ورزشی تأثیر می گذارند. به طور اختصاصی می توان گفت اضطراب شناختی با عملکرد رابطه خطی منفی دارد، در حالیکه رابطه اضطراب بدنی با عملکرد، به صورت یوي وارونه است - مارتنز، ویلی و برتن3، . - 1990 از جمله متغیرهاي دیگر مرتبط با حالات روانی ورزشکاران که در ورزش و فعالیت بدنی کمتر مورد استفاده قرار گرفته ذهن آگاهی4 است.
ذهن اگاهی به عنوان یک احساس بدون قضاوت و متعادلی از آگاهی تعریف شده است که به واضح دیدن و پذیرش هیجانات و پدیده هاي فیزیکی، همانطور که اتفاق می افتند کمک می کند - براون و رایان1، . - 2003 بر اساس اظهارات اظهارات استروهل - 2006 - 2 ذهن آگاهی شامل دو بعد پذیرش متفکرانه3 - عدم ارزیابی و داوري در مورد تجربیات فردي در حال حاضر - و هشیاري یا حضور متفکرانه4 - حضور فعالانه و هشیار در فعالیتها - می باشد.
بر اساس پژوهش ها بهبودي در مهارت هاي خویشتن نگري که یکی از مهارت هاي ذهن آگاهی می باشد، به صورت بالقوه منجر به افزایش بازشناسی احساسات، حالات هیجانی و شناختها می شود - بائر و همکاران، . - 2004 مطالعات اخیر در روانشناسی ورزش نشان می دهد که بین ذهن آگاهی و عملکرد ورزشی رابطه وجود دارد - گاردنر و مور5، 2006؛ 2006؛ کی و ونگ6، . - 2008 گاردنر و مور 2004 - ؛ - 2006 نشان دادند که ذهن آگاهی با تمرکز لحظه به لحظه - حال حاضر - مرتبط است و موجب اوج عملکرد ورزشی می شود.
کی و ونگ - 2008 - نشان دادند که ورزشکارانی که ذهن آگاه هستند سرعت حرکت بیشتري دارند. همچنین آنها نشان دادند که ذهن آگاهی با مهارتهاي ذهنی از جمله کنترل توجه، کنترل هیجانی، جستجوي هدف و خودگویی به عنوان راهبردهاي عملکرد رابطه دارد. از این رو با توجه به عدم انجام مطالعات در زمینه رابطه ذهن آگاهی با اضطراب رقابتیف هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه ذهن آگاهی با اضطراب رقابتی دانشجویان ورزشکار بوده است.
روش روش تحقیق: روش این تحقیق از نوع همبستگی بود. چون هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه ذهنآگاهی اضطراب رقابتی دانشجویان ورزشکار می باشد. در این پژوهش ذهن آگاهی در دو بعد پذیرش آگاهانه و هشیاري آگاهانه به عنوان متغیر پیش بین و اضطراب رقابتی به عنوان متغیر ملاك هستند.
جامعه و نمونه پژوهش: جامعه آماري این پژوهش را کل دانشجویان ورزشکار دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه تشکیل دادند که تقریباً 220 نفر بودند. بر اساس فرمول کرجسی و مورگان 140 - 1970 - نفر بود. در این پژوهش 150 نفر از دانشجویان ورزشکار دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه به روش طبقه اي نسبی از میان دانشجویان دختر و پسر ورزشکار انتخاب شدند. به این صورت که از میان دانشجویان دختر ورزشکار 90 نفر 60 - درصد - و دانشجویان پسر ورزشکار 60 نفر 40 - درصد - در پژوهش شرکت داده شدند. در نهایت 6 پرسشنامه به دلیل تکمیل ناتمام حذف شدند و نمونه نهایی به 144 نفر تقلیل یافت. ابزارهاي گردآوري اطلاعات: در این پژوهش از ابزارهاي زیر برا پردآوري اطلاعات استفاده شد:
الف- فرم کوتاه پرسشنامه ذهنآگاهی فرایبرگ: این پرسشنامه توسط والاچ و همکران - 2006 - 7 ساخت و اعتبار یابی شده است. این پرسشنامه داراي 14 آیتم بوده و دو زیر مقیاس پذیرش آگاهانه و هشیاري آگاهانه را می سنجد و از فرم 30 آیتمی باچلد و همکاران - 2001 - ساخته شده است. ضریب آلفاي کرونباخ براي پرسشنامه 30 آیتمی برابر با 0/93 بوده و براي فرم کوتاه 14 - آیتمی - در افراد عادي برابر با 0/79 و در افراد بالینی برابر با 0/86 بدست آمده است.
همبستگی کلی این مقیاس با مقیاس اضطراب صفت از پرسشنامه اضطراب حالت- صفت برابر با -0/62 بوده است. این پرسشنامه توسط آریاپوران - 1390 - در تحقیقی بر روي جانبازان اردبیل مورد استفاده قرار گرفته است و رابطه آن با پرسشنامه هیجانات مثبت - - r=0/63 و منفی - - r=-0/34 معنی دار بوده است. همچنین نشان داده شد که ضریب آلفاي کرونباخ براي کل پرسشنامه 0/73 و براي زیر مقیاس هاي پذیرش آگاهانه و هشیاري آگاهانه به ترتیب 0/78 و 0/71 بوده است.
ب- مقیاس اضطراب رقابتی: این مقیاس داراي 27 آیتم می باشد و توسط مارتنز، ویلی و همکاران - - 1990 ساخته شده است و داراي 3 زیر مقیاس اعتماد به نفس، اضطراب حالت شناختی و اضطراب حالت جسمانی می باشد.آزمودنی به این مقیاس روي یک مقیاس 4 درجه اي لیکرت - خیلی کم، کم، زیاد و خیلی زیاد - پاسخ می دهد. نمرات نهایی این مقیاس از 27 تا 108 متغیر است. آلفاي کرونباخ این پرسشنامه براي زیر مقیاس اعتماد به نفس 0/88، اضطراب شناختی 0/88 و اضطراب جسمانی 0/85 گزارش شده است.
روند اجراي پژوهش: بعد از انتخاب نمونه پژوهش، پژوهشگر با مشخص نمودن لیست دانشجویان ورزشکار دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه به محل برگزاري کلاس هاي آموزشی و سالن ورزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه مراجعه نموده و پرسشنامه هاي تنظیم شده را پس از ارائه راهنمایی در مورد نحوه پاسخگویی به پرسشنامه ها در اختیار دانشجویان ورزشکار قرار دادهر. کدام از دانشجویان ورزشکار پرسشنامه ها را به صورت انفرادي و به مدت تقریباً نیم ساعت تکمیل نمودند. بعد از جمع آوري، داده ها با نرم افزار آماري و آزمون آماري همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل شد.
نتایج
نتایج توصیفی نشان داد که 60/0 درصد شرکت کنندگان دختر و 40/0 درصد پسر، 92 درصد مجرد و 8 درصد متأهل بودند. از میان شرکت کنندگان 29 درصددر مقطع کاردانی، 67 درصد در مقطع کارشناسی و 4 درصد در مقطع کارشناسی ارشد بوده اند. همچنین 48 درصد ورزشکاران بدون قهرمانی و 52 درصد داراي قهرمانی - در سطح استان یا کشوري - بودند.
