بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی رابطه بین ذهن آگاهی و کمال گرایی با افکار وسواسی در دانشجویان روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی است.این پژوهش از نوع همبستگی است. نمونه شامل 100 نفر از دانشجویان روانشناسی دانشگاه آزادکرج که به صورت نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه مقیاس کمال گرایی تری- شورت،پرسشنامه ی باور های وسواسی - - OBQ و پرسشنامه ی ذهن اگاهی پنج وجهی - FFMQ - بود.در تجزیه و تحلیل از همبستگی پیرسون - تحلیل رگرسیون - ، جهت بررسی رابطه ی بین نمرات ازمودنی ها - ازمون ذهن اگاهی، کمال گرایی و افکار وسواسی - استفاده گردید. نتایج نشان می دهندبین ذهن آگاهی،کمال گرایی با باورهای وسواسی رابطه مثبت و معنا دار وجود دارد . - P< 0.01 -
کلید واژه : ذهن آگاهی ، کمال گرایی، افکار وسواسی
مقدمه
اختلال وسواس یکی از اختلالات اضطرابی است که به دو مولفه - افکار و باورهای وسواسی - و - وسواس عملی - تقسیم می شود. وسواس های فکری، افکار ناخواسته، تصویرهای ذهنی یا تکانه های تکراری می باشند که برای شخص غیرقابل قبول و یا نفرت انگیزند. این وسواس ها از جمله ناگوارترین و دردناک ترین مشکل های روان شناختی بوده و از لحاظ فکری بسیار فرساینده می باشند - کیانپور و همکاران ،1388؛ خیرالدین و همکاران،. - 1391سه مضمون - موضوع - اصلی وسواس های فکری شامل 1 افکار پرخاشگرانه غیر قابل پذیرش، 2 جنسی و 3 افکار کفرآمیز است. بیمار، از این تکانه ها،تصویرهای ذهنی یا افکار ناخواسته، مشمئز کننده و ظاهراً غیر قابل توضیح رنج می برد.
وسواس های فکری عموماً منجر به مقاومت، مبارزه علیه افکار، تلاش برای خنثی سازی اثرهای افکار، از بین بردن آن ها یا تلاش برای اصلاح امور و بهتر کردن اوضاع می شود - شمس و همکاران ،1385؛فرهمندمهر و همکاران،. - 1393 حتی می تواند تا سرحد رفتارهای اجتنابی گسترده نیز پیش روند. در سال های اخیر اصطلاح وسواس فکری گسترش یافته و در برخی شرایط معنایی فراتر از وسواس های فکری کلاسیک را در بر می گیرد: این اصطلاح وسواس فکری در مورد تمامی افکار مرتبط با رفتار وسواس عملی به کار گرفته می شود .افکار و باورهای وسواسی، تصاویر ذهنی برانگیزاننده اضطرابی هستند که اداره زندگی را به دست گرفته و بر آن غالب می شوند.
به طور کلی افراد وسواسی از نشانه های مختلفی رنج می برند که در حالت های شدید می تواند زندگی آنها را فلج کرده و حتی منجر به بستری شدن آنها در بیمارستان شود - موسوی نژاد و علیلو،1391؛ولز،. - 1390 افکار وسواسی که از نشانه های اصلی اختلال است به شکل افکاری مزاحم و خود ناهم خوان که به شدت برای فرد مبتلا ایجاد اضطراب می کنند، تجربه می شوند - استکلی و پیکت، ترجمه قاسم زاده،1391؛راکمن،. - 1391 شخص مبتلا دچار احساس اجبار شدیدی برای انجام اعمالی برای رهایی ازا ین افکار می شود، که اعمال وسواسی نامیده می شوند - ویلهم و همکاران؛ ترجمه اصغری پور و همکاران،1390؛موسوی و همکاران،. - 1388
مشخص است که تا چه حد اختلال وسواس میتواند برای فرد مبتلا ناراحت کننده و مخل باشد. از طرفی مجموعه ای از عوامل زمینه ساز باعث بروز این اختلال می شوند، که با شناسایی آنها میتوان اقدام های لازم جهت پیشگیری از آنها را به عمل آورد - گرسیون، ترجمه اندرودی؛1390،رضوی،. - 1390 عده ای از این عوامل مربوط به ویژگی های شخصیتی افراد است - کالاماری1 و همکاران،2004 ، فریون2 و همکاران ، . - 2006 بدیهی است که ویژگی های شخصیتی از دوران کودکی و همزمان با رشد فرد و در اثر روشهای تربیتی والدین و بعد از آن معلمان شکل می گیرند. آگاهی در زمینه این ویژگی ها و آثار مثبت یا منفی آنها بر سلامت روانی و عملکرد کودک بسیار مهم است - سادوک 3و سادوک؛ ترجمه قاسم زاده،. - 1385
هولندر - 1965 - ، اولین فردی بود که کمال گرایی را تعریف کرد و آن را به عنوان " انتظار کیفیت عملکرد بالاتر از نیاز موقعیت" از خود یا دیگران داشتن " در نظر گرفت. اندکی بعد برنز - - 1980، تحلیل گسترده تری از مفهوم کمال گرایی نمود و آن را " شبکه ای از شناخت ها " شامل انتظارات، تفاسیر و ارزیابی هایی از خود و دیگران توصیف نمود. هولندر " کمال گرایی را به عنوان یک صفت شخصیتی نادیده گرفته شده "بر شمرد. کمال گرایی یعنی داشتن اهداف بلند پروازانه، جاه طلبانه، مبهم و غیر قابل وصول و هم چنین داشتن تلاش افراطی برای رسیدن به این اهداف - فراست1،. - 1990 یا به عبارتی دیگر داشتن مجموعه ای از معیارهای بسیار بالا برای عملکرد که با خود ارزشیابی های انتقادی افراطی همراه است.
اگرچه وجود کمال گرایی می تواند تا حدی فرد را به جلو براند، اما کمال گرایی بیش از حد و به شکل منفی میتواند زمینه ساز اختلال وسواس شود.برخی از نظریه پردازان ، کمال گرایی را با توجّه به جنبه های شناختی مثل باورهای غیر منطقی - الیس، - 1962 و نگرش های ناکارآمد، صفتی دو بعدی در نظر گرفتند - برنز،. - 1980 لیکن نظریه پردازان دیگر ، کمال گرایی را صفت شخصیّتی چند بعدی با تأکید بر جنبه های مثبت و منفی آن در نظر گرفتند.افراد کمال گرا برای خود استانداردهای بالای غیر واقعی در نظر می گیرند و سفت و سخت به آن ها می چسبند و ارزش خود را در رسیدن به آن ها می پندارند - جی ویلیام2،. - 2004 کمال گرایی یعنی داشتن اهداف بلند پروازانه، جاه طلبانه، مبهم و غیر قابل وصول و هم چنین داشتن تلاش افراطی برای رسیدن به این اهداف - فراست،. - 1990
یا به عبارتی دیگر داشتن مجموعه ای از معیارهای بسیار بالا برای عملکرد که با خود ارزشیابی های انتقادی افراطی همراه است. فراست ، - 1990 - کمال گرایی را در نظر گرفتن استانداردهای خیلی بالا برای انجام کارها و" ارزیابی خود انتقادگرانه ی شدید " از خود تعریف کردند . چنین استانداردهای بالایی با ترس از شکست رابطه دارد - فلت3و همکاران،1991؛فلت، - 1992 ترس ازشکست ، برانگیزاننده ی مؤلّفه های کمال گرایی مثل کنترل دقیق ، جستجوی اطمینان بخشی مکرّر ، ایراد گرفتن از دیگران ، احتیاط کردن بیش از حد است که باعث می شود فرد برای برآوردن استانداردهای غیر واقعی بالای خود قبل از هر گونه تصمیم گیری، تلاش کند.بر طبق تعاریفی که در بالا ذکر شد، کمال گرایی، " نوروتیک " ، " تخریب کننده ی خود و " ناکارآمد " می باشد. افراد مبتلا به کمال گرایی خود تخریب کننده یا نوروتیک هرگز از عملکرد خود رضایت ندارند .
با این حال ، کمال گرایی ، بهنجار نیز می تواند باشد - هاماچک، - 1987 و بسیاری از افراد کمال گرا از خود احساس رضایت داشته و" تلاش مثبت " می کنند - فراست و همکاران،. - 1993 افراد کمال گرای بهنجار مثل افراد کمال گرای نوروتیک ، استانداردهای بالا برای خود در نظر می گیرند با این تفاوت که وقتی گروه اوّل به استانداردهای خود می رسند ، احساس رضایت می کنند ولی گروه دوّم هرگز به احساس رضایت دست نمی یابند اگرچه وجود کمال گرایی می تواند تا حدی فرد را به جلو براند، اما کمال گراییبیش از حد و به شکل منفی میتواند زمینه ساز اختلال وسواس شود - بلوچ4 و همکاران،. - 2006
