بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف شناخت رابطه بین ذهن آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجانی دانشجویان دانشگاه فرهنگیان انجام شد. 252دانشجو 168 - مرد و 84 زن - به شیوه نمونهبرداری تصادفی طبقه ای از بین دانشجویان دانشگاه فرهنگیان استان چهارمحال و بختیاری انتخاب شدند. ابزارهای سنجش شامل پرسشنامه پنج وجهی ذهن آگاهی بایر و همکاران - 2006 - و مقیاس تنظیم هیجانی گراس و جان - 2009 - بود. برای تحلیل داده ها از تحلیل واریانس، همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که بین مؤلفهی فرونشانی به عنوان یکی از مؤلفه های تنظیم هیجانی با ذهن آگاهی همبستگی منفی معنادار وجود دارد. همچنین، بین مؤلفهی بازارزیابی شناختی با ذهن آگاهی همبستگی مثبت معنادار بود. نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره نیز بیانگر آن است که راهبردهای تنظیم هیجانی قادر به پیش بینی ذهن آگاهی دانشجویان می باشند. در تبیین یافته های این پژوهش، به طور کلی می توان نتیجه گرفت که راهبردهای تنظیم هیجانی، عناصر روان شناختی مهمی در پیش بینی ذهن آگاهی بودند.
واژه های کلیدی: ذهن آگاهی، راهبردهای تنظیم هیجانی، فرونشانی، بازارزیابی شناختی
مقدمه
دانشگاه فرهنگیان1، دانشگاهی است برای تامین، تربیت و توانمندسازی معلمان و نیروی انسانی وزارت آموزش و پرورش در ایران میباشد. این دانشگاه در سال1390 با تجمیع کلیه مراکز تربیت معلم سراسر ایران تاسیس شد و دارای حدود 98 واحد دانشگاهی - در قالب 64 پردیس و 34 مرکز وابسته به پردیس - و بیش از 65 هزار دانشجو میباشد. از جمله اهداف تاسیس این دانشگاه می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
1. تأمین و تربیت معلمان، مدیران، مربیان، کارکنان و پژوهشگرانی متعهد، معتقد به مبانی دینی و ارزش های اسلامی و انقلابی، دارای فضائل اخلاقی و ارزش های والای انسانی، کارآمد و توانمند در طراز جمهوری اسلامی ایران.
2. تربیت، توانمندسازی و ارتقای شایستگی های عمومی، تخصصی و حرفه ای منابع انسانی با تأکید بر پرورش انسان های متقی، کارآفرین، خودباور، خلاق و توانا در تولید علم، فناوری و نوآوری، متناسب با مبانی و ارزش های اسلامی و نیازهای جامعه.
4. ایجاد تحول و نوآوری در نظام تربیت معلم کشور و تغییر، اصلاح و ارتقای روش ها و برنامه های آموزشی و پژوهشی تربیت معلم، براساس مبانی اسلامی و آخرین تحولات علمی و بهره مندی از فناوری های نوین جهت تحقق اهداف تعلیم و تربیت اسلامی.
. 5 توسعه زمینه پژوهندگی و تقویت روحیه پژوهشی و گسترش دانش، بینش و مهارت های منابع انسانی و رصد کردن تحولات نظام های تربیت معلم و تحولات علمی در حوزه علوم تربیتی و آموزش و پرورش - اساسنامه دانشگاه فرهنگیان، . - 1391
ذهن آگاهی2 احساس بدون قضاوت و متعادلی از آگاهی است که به واضح دیدن و پذیرش هیجانات و پدیده های فیزیکی، همان طور که اتفاق می افتند، کمک می کند - براون و رایان3، . - 2003 پایههای این مفهوم را می توان در کهن ترین متنهای بودایی ردیابی کرد. ذهن آگاهی به عنوان هدفی از مذاهب تعمقی به ویژه بودا شناخته می شود - فالکنستروم4، . - 2010 ذهن آگاهی به طور کلی به فرایندهایی شناختی اطلاق میشود که طی آنها فرد ذهن آگاه، تمرکز خود را روی تجربه احساسات و اتفاقاتی که در لحظه حال در خود یا اطرافش رخ می دهد متمرکز می سازد - بایر5، اسمیت و آلن، . - 2004 ذهن آگاهی را می توان در تقابل با حالتی مانند اشتغال ذهنی با خاطرات تخیلات برنامه ها یا نگرانی و رفتار خودکار دانست که در آن توجه بر چیز دیگری متمرکز است - براون و رایان، . - 2003 به عبارت دیگر ذهن آگاهی شامل اتخاذ نگرشی غیر قضاوتی نسبت به تجربه های شخصی است که لحظه به لحظه در جریان است از این رو به فرد اجازه می دهد تا واکنش کمتر و در مقابل پذیرش بیشتری نسبت به این تجارب داشته باشد - شاپیرو، کارلسون، آستین و فریدمان، . - 2006
در مقابل، فقدان ذهن آگاهی موجب خودگویی های منفی دایمی می شود که نقش مهمی در فرآیندهای خود ارزیابی بازی می کند - فرپلانکن6، فریبرگ، وانگ، ترافیمو و وولف، . - 2007 اگر چه ذهن آگاهی می تواند از طریق مراقبه و یا آموزش مبتنی بر ذهن آگاهی افزایش یابد، اما می تواند به عنوان یک صفت و ویژگی غیر موقعیتی7 تعریف شایدکه سطح و ظرفیت بهره مندی افراد از آن متفاوت است؛ در واقع اصطلاح ذهن آگاهی می تواند به عنوان: 1 - صفت روانشناختی، - 2 تمرین فکری و یا - 3 حالت خاصی از آگاهی تعریف شود - کالدول و شیور8، . - 2013 افراد ذهن آگاه واقعیات درونی و بیرونی را آزادانه و بدون تحریف ادراک می کنند و توانایی زیادی در مواجهه با دامنه گستردهای از تفکرات، هیجانات و تجربه ها اعم از - خوشایند و ناخوشایند - دارند. این سازه شناختی را باید از خود آگاهی9 و یا توجه معطوف به خود متمایز کرد - براون و رایان، . - 2003
تشابه این سازه ها در توجه فزون یافته به تجربه های ذهنی است اما تفاوت اصلی در جنبه شناختی آنها است؛ بدین معنا که جلب توجه در خودآگاهی تحت تأثیر سوگیریهای تفکر خودمحور بوده و با قضاوت راجع به خود همراه است اما ذهن آگاهی، یک توجه بدون سوگیری و قضاوت پیرامون جنبه های خود است. ذهن آگاهی با بهزیستی ذهنی و روانشناختی و سلامت روانی رابطه مثبت دارد، در حالی که خودآگاهی با میزان پایین بهزیستی روانشناختی مرتبط است - براون و رایان، 2003 و فالکنستروم، . - 2010 در بررسی نقش ذهن آگاهی در عاطفه و خلق و خو، نتایج مطالعات براون و رایان - 2003 - ، نشان می دهد که ذهن آگاهی پیش بینی کننده رفتار خودتنظیمی و حالات هیجانی مثبت بوده و از طریق ترکیب سرزندگی و واضح دیدن تجربیات می تواند تغییرات مثبتی را در شادکامی و بهزیستی ایجاد نماید.
مطالعات شوته و مالوف10، 2011؛ کش و واتینگهام11، 2010؛ گریسون12، 2009؛ ؛ براون و دیگران، 2009؛ هاول، دیجون و شپتیکی، 2008؛ فریون13 و دیگران، 2008 ؛ باون14 و دیگران، 2006؛ بارنهوفر15، دوگان و گریفیث، 2011؛ راسموسن و پیجین16، 2011 ، نشان داده اند که سطوح بالای ذهن آگاهی با پایداری هیجانی، خودکارآمدی، منبع کنترل درونی، حرمت خود، رضایت از زندگی و سطوح پایین پریشانی روانشناختی از جمله افسردگی، استرس، نگرانی و ترس اجتماعی17 مرتبط است. نتایج مطالعه مارلات - 2002 - ، نشان می دهد که ذهن آگاهی می توند به طورمستقیم و همچنین از طریق متغیرهای واسطه ای، افسردگی، استرس و پرخاشگری را کاهش و منجر به افزایش سلامت روانی گردد. علاوه بر این تحقیقات شاپیرو - 2006 - ، در جمعیت غیر بالینی نشان می دهد که ذهن اگاهی عاطفه مثبت، بهزیستی و کیفیت زندگی را ارتقا می دهد و هیجان های منفی، نشخوار فکری18، نشانگان استرس، اضطراب، جسمانی سازی، پرخاشگری و رفتارهای اجتنابی را کاهش می دهد. همچنین، نتایج مطالعات نشان داده است که ذهن آگاهی می تواند سلامت و تحمل عوامل تنیدگی زا و هیجان های منفی را افزایش دهد - کابات- زین19، 2003؛ برشلین، مکماین و زاک، . - 2002 طبق پژوهش های انجام شده به نظر می رسد ذهن آگاهی از طریق تحول و رشد هوش هیجانی و با تشویق افراد به ادراک دقیق هیجان ها و تنظیم هیجان ها می تواند بهزیستی افراد را بهبود بخشد - وانگ و کونگ20، 2014؛ کافی21، هارتمن و فردریکسون، 2010؛ شوته و مالوف، . - 2011
از جمله مهمترین مطالعات اخیر انجام شده در داخل کشور مرتبط با صفت ذهن آگاهی می توان به موارد ذیل اشاره کرد: خرمائی، کلانتری و فرمانی - 1394 - ، در پژوهشی باعنوان مقایسه ی مؤلفه های ذهن آگاهی در بیماران مبتلا به افسردگی اساسی، اضطراب منتشر و افراد بهنجار دریافتند که بیماران مضطرب و افسرده نسبت به افراد بهنجار درمؤلفه های ذهن آگاهی عملکرد ضعیف تری دارند و بنابراین درمان های مبتنی بر ذهن آگاهی می توانند با تأکید بر این مؤلفه ها موجب تسهیل روند درمان و همچنین بهبود علایم این گونه بیماران شود. حسن نیا و فولادچنگ - 1394 - ، درمطالعه بررسی رابطه بین محیط یادگیری و فرسودگی تحصیلی از طریق واسطه گری ذهن آگاهی: مدیابی ساختاری به این نتیجه رسیدند که، ادراک محیط یادگیری بر فرسودگی تحصیلی، ذهن آگاهی بر فرسودگی تحصیلی، وادراک محیط یادگیری بر ذهن آگاهی اثر مستقیم دارد. یافته های پزوهش ملکی، مظاهری، ذبیح زاده، آزادی و ملک زاده - 1393 - ، با موضوع نقش پنج عامل بزرگ شخصیت در ذهن آگاهی نشان داد که، به جز عامل
