بخشی از مقاله
تاثیر اجراي روشهاي اقتصاد ژتونی، اصلاح بهاي پاسخ و اصلاحی خاموشی بر کاهش پرخاشگري دانش آموز پایه چهارم ابتدایی
(مطالعه موردي)
محل و زمان انجام پروژه پژوهشی : آموزش وپرورش شهرستان فارسان- ال 1393س
چکیده :
زمینه وهدف : با توجه به وجود پرخاشگري در حسین هیبتی دانش آموز پایه چهارم پژوهش حاضر با هدف تاثیر اجـراي روشـهاي اقتصـاد ژتـونی، اصلاح بهاي پاسخ و اصلاحی خاموشی بر کاهش پرخاشگري دانش آموز پایه چهارم ابتدایی انجام شد .
روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع کیفی و به روش اقدام پژوهی صورت گرفت. نمونه مورد مطالعه یکی از دانش آموزان پایه چهـارم دبسـتان بود که مشکل پرخاشگري داشت. براي گرد آوري داده ها از روش هاي کیفی نظیر مشاهده رفتـار و و مصـاحبه بـا والـدین دانـش آمـوز اسـتفاده شد.مداخله درمانی (روش اقتصاد ژتونی در کلاس درس توسط معلم ، روش اصلاحی بهاي پاسخ در مدرسه توسـط مـدیر وسـایر معلمـان و روش اصلاح خاموشی در محله و خانه) مورد استفاده قرار گرفت وپس از انجام مداخله درمانی ازطریق روشهاي کیفی نظیر مشـاهده رفتـار ومصـاحبه بـا والدین، رفتار پرخاشگري دانش آموز مورد نظر مورد بررسی قرار گرفت.
یافته ها : نتایج نشان داد کهتأثیر روش اقتصاد ژتونی بیشتر از بقیه است و روش هـاي اصـلاح بهـاي پاسـخ و اصـلاحی خاموشـی بـر کـاهش پرخاشگري موثر وریباًتق تأثیر یکسانی دارند.
نتیجه گیري: روشهاي اقتصاد ژتونی، اصلاح بهاي پاسخ و اصلاحی خاموشی بر کاهش پرخاشگري دانش آموز پایه چهارم ابتدایی موثر است.
کلید واژگان: اقدام پژوهشی، پرخاشگري، روش اقتصاد ژتونی، روش اصلاحی بهاي پاسخ، روش اصلاحی خاموشی
مقدمه :
دوران کودکی سالهاي مناسبی براي تشخیص مشکلات کودکان، مداخله به هنگام و پیشگیري ازبروزمشکلات عاطفی، اجتماعی وتحصیلی آنـان درآینده است . درواقع مداخله به هنگام و اصلاح رفتارهاي ناسازگارکودك دراین دوره حساس، موجب افـزایش مهارتهـاي اجتمـاعی و محبوبیـت نزدهمسالان وبزرگسالان میشود وکودك را براي پذیرش مسـئولیتهاي آتـی آمـاده میسـازد( شـهیم، .(9 :1386 پرخاشـگري1 یکـی ازشـایعترین مشکلات کودکان و یکی ازدلایل مهم ارجاع دادن آنان به رواندرمانگران است( سوخودولسکی و همکـاران، .(10 : 2004 شـناخت ایـن مشـکل نزدکودکان خردسال و مداخله به هنگام میتواند از ،ادامه این رفتار پیشگیري کند( گودوین وهمکـاران، .(15 : 2003 ازیکسـو یافتـه هـاي برآمـده ازپژوهش ها نشانگرآنندکه کودکان پرخاشگردربزرگسالی هم به ادامه پرخاشگري، تمایل دارنـد(کازن، .12 :1997، لـد وبـرس، .10 :1999، کریـک وهمکاران، .(16 :1997 و ازسوي دیگر، بررسی ها ازگسترش روزافزون خشونت و رفتارهاي پرخاشگرانه درمدارس به ویژه درسـالهاي اخیرحکـا یـت میکنند(مک نیل، .19 :2002، سیلور، .(12 :2007 این گونه رفتارها تأثیرات بلندمدت و جبران ناپذیر برکودکان دبستانی برجامیگذارد، مانند خودپنـداره ضعیف وافسردگی(ماتسوریا وهمکاران، (14 :2009،تکانشگري وبیش فعالی(استرو وگودلاسـی، (13 :2009، وطردشـدن ازسـوي همسـالان(کریک و گرات پیتر،(18 :1995، که خود میتواند زمینه سازبسیاري ازمشکلات همچون اخراج ازمدرسه وبزهکاري(پارکر وآشـر،(13 :1995 وتشـدید مشـکلاتی مانند پرخاشگري، سازگاري اجتماعی -عاطفی اندك، عملکرد تحصیلی ضعیف نظیر غیبت ازمدرسه وبیزاري ازمدرسه شود.(میرد وهمکاران،2000، به نقل از گرین من، .(11 :2005 علاوه براین پرخاشگري برقربانیان اینگونه رفتارها نیزپیامدهایی منفی مانند افسردگی، اضطراب، احساس تنهایی، عزت نفس پایین، فکرخودکشی (گریک گرات پیتر،.14 :1995، بولتون واسمیت، .18 :1994، واندروال، (15 :2005، شکل گرفتن دیدگاه، منفـی نسـبت بـه مدرسه که منجر به دوري جستن از مدرسه میشود (گریک گرات پیتر،.(1995 گرایش به استفاده ازموادمخدر(سـالیوان وهمکـاران، 2006، بـه نقـل از کراترس وهمکاران،(18 :2007، خود را درگروه همسالان عضوي آسیب پذیر دانستن و درنتیجه تسلیم شدن در برابـر رفتـار پرخاشـگرانه همسـالان وتکرارتراژدي قربانی شدن، دارد (پاکت وآندرود، 1999؛ به نقل از روبین و همکاران، .(23 :2004 بنابراین ضرورت تشخیص اولیه این مشکلات ونیـز مداخلات مؤثر و روشهاي درمانی متناسب با هرکودك ، بیش از پیش احساس میشود.
در ابتداي سال تحصیلی جدید و ورود به مدرسهي روستاي اسلام آباد دانشآموزي را مشاهده کردیم که دانشآموزان را اذیت میکرد و دانشآمـوزان مرتب از او شکایت میکردند. پس از حضور در کلاس چهارم متوجه شدم که همین دانشآموز در کلاس من قرار دارد ونـامش" حسـین هیبتـی" است. در همان روز اول متوجه رفتارهاي پرخاشگرانه و شیطنتآمیز او در مدرسه و کلاس درس شدم. پـس از پایـان زنـگ کـلاس از او خواسـتم در کلاس بماند تا با او صحبت کنم. در حین صحبت کردن با او متوجه شدم که رفتارهاي عجیبی دارد . در زنگ تفریح پس از آنکه مشکل او را با سایر معلمان در میان گذاشتم یکی از معلمان که دو سال است در همین مدرسه مشغول است رفتارهاي خشونت بار و پرخاشگرانهي اورا تأیید کـرد وگفـت
2
که روشهاي تنبیهی که معلمان و مدیر قبل به کار بردهاند جواب نداده است . پس من وهمکاران سعی کردیم که بـا همکـاري هـم نسـبت بـه رفـع مشکل او اقدام کنیم .
روش:
روش پژوهش حاضر کیفی و از نوع اقدام پژوهی است.نمونه شامل یکی از دانش آموزان پایه چهارم می باشد که مشکل پرخاشگري دارد.
ابزار اندازه گیري :
پژوهش حاضر ازنوع کیفی وبا مشاهده رفتار میلاد در کلاس درس، محیط مدرسه و محیط خانه بدست آمدبراي درمان این مشـکل و بـه منظـور بـه دست آوردن اطلاعات جدید ودقیقتر موضوع را با همکارانی که در این زمینه تجربیاتی داشتند در میان گذاشتم و از افـراد علاقـهمنـد بـه همکـاري دعوت به عمل آوردم که شامل مدیر مدرسه،والدین میلاد وچند تن از همکاران بودند. خودم هم به طور عینـی بـه مشـاهدهي رفتـار او در مدرسـه و کلاس درس پرداختم در ضمن خودم و مشاور هم به صورت مستقیم با او و والدینش به مصاحبه پرداختیم تا اطلاعات کاملتـري در ایـن زمینـه بـه دست بیاورم .
شیوه اجرا :
پس از جمع آوري اطلاعاتی که در قسمت خلاصه یافته هاي اولیه آمده است و تجزیه و تحلیل اطلاعات که انجام گرفـت چنـدین راه بـراي درمـان پرخاشگري میلاد مورد توجه قرار گرفت. به منظور این که بتوان بهتر به رفع پرخاشگري میلاد پرداخت چندین راه درمانی را می توان در نظر گرفـت که شامل (1روش اقتصاد ژتونی2،(2 روش اصلاحی بهاي پاسخ3 و (3 روش اصلاحی خاموشی4 است.البته به خاطر اینکه این روش هاي درمانی اثـر یکدیگر را خنثی نکنند و درمان هر چه سریع تر به جواب مطلوب دست پیدا کند بهتر است محیط هایی که پرخاشگري میلاد در آنها بیشتر دیده مـی شود و شامل (1کلاس درس ،(2مدرسه،(3 محله و خانواده است، به صورت جداگانه در نظر گرفته شوند و براي هر یک از این محـیط هـا یـک روش درمانی را به اجرا در آورد. به منظور درمان روش اقتصاد ژتونی در کلاس درس توسط معلم ، روش اصلاحی بهاي پاسخ در مدرسه توسط مدیر وسایر معلمان و روش اصلاح خاموشی در محله و خانه مورد استفاده قرار گرفته است .
روش اقتصاد ژتونی روشی است که اجراي آن توسط 1 نفر بهتر می تواند جواب مطلوب در پی داشته باشد.(بهشتی،(1375 بنابراین اجراي آن به معلم کلاس واگذار شد. روش اصلاحی بهاي پاسخ که در مدرسه اجرا شد به علت آنکه روش تنبیهی است، اجراي آن توسط چند نفر به نظر بهتر می رسید (گلدار،(55 :1381، بنابراین اجراي این روش بر عهده ي مدیر و سایر معلمان درمحیط مدرسه قرار گرفت. روش اصـلاحی خاموشـی نیـز در محلـه و خانواده به اجرا در آمد زیرا این روش به گونه اي است که باید مرتب به مشاهده ي رفتارها پرداخته شود و با بی اعتنایی کردن نسـبت بـه رفتارهـاي خشونت بار او آنها را کم کم خاموش کنند.( سیف، (150 : 1392
برنامه جلسات درمانی:
.1 برنامه درمانی معلم :
روش اقتصاد ژتونی یکی از روشهاي تغییر رفتار است که در کلاس و توسط معلم کلاس مورد استفاده قرارگرفته است. دراین روش به میلاد گفتـه شد در صورتی که هر یک از رفتارهاي پرخاشگرانهي وي کاهش یابد به وي یک کارت یک امتیازي داده مـی شـود و در پایـان هفتـه کارتهـاي امتیازي اخذ شده را به کلاس می آورد و با کارتهاي 5، 10، 15امتیازي تعویض می کند . در صورتی که امتیازهاي کسب شده ي او در طول یـک هفته به هر یک از امتیازهاي جدول زیر برسد یک تقویت کننده (جایزه ) کسب می کند.
