بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه خود تنظیمی هیجانی با بهزیستی روان شناختی دختران نوجوان بود. روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری مورد مطالعه را کلیه نوجوانان دختر 15-17 سال شهر بابل تشکیل می دادند که در سال تحصیلی 96-97 شاغل به تحصیل بودند. از بین آنها 180 نفر به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند . ابزارگرد آوری دادها ، پرسشنامه تنظیم هیجانی شیلد و سیچتی و پرسشنامه بهزیستی روان شناختی ریف بود.
داده ها با استفاده از روش همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیری تحلیل شدند. یافته ها ی پژوهش نشان داد که خود تنظیمی هیجانی با بهزیستی روان شناختی دختران نوجوان ارتباط معنی داری وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان دادکه تنظیم هیجان سهم بالایی در پیش بینی بهزیستی روانشناختی نوجوانان دارد. نتایج حاصل از این پژوهش می تواند در تعیین و تاثیر عواملی که میزان بهزیستی روانشناختی بهینه را شناسایی می نماید مفید واقع شود.
مقدمه
نوجوانی مرحله گذر از کودکی و ورود به دنیای بزرگسالی است دوره ای که از بحرانی ترین ادوار زندگی به حساب می آید،زیرا به همراه تحولات جسمانی،یک سلسله دگرگونی ها در احساسات،عواطف،تمایلات وتخیلات فرد به وجود می آید.که از آن جمله می توان به عدم تعادل و بی ثباتی ،زود رنجی ،یاس و افسردگی زود رس در مقابله با ناکامی ها اشاره کرد - کائو1،. - 2016 بهزیستی روانشناختی در دوران نوجوانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
ریف2 سلامت روان را به عنوان کارکرد روان شناختی مثبت و با اصطلاح بهزیستی روانشناختی مفهوم سازی کرده است.در این دیدگاه بهزیستی به معنای تلاش برای شکوفایی استعدادو تجلی توانایی های فرد است - ریف،. - 1998 احساس بهزیستی دارای مولفه های عاطفی وشناختی می باشد.افراد با احساس بهزیستی بالا به طور عمده ای هیجانات مثبت را تجربه می کنند و از حوادث و وقایع پیرامون خود ارزیابی مثبتی دارند،درحالیکه افراد با احساس بهزیستی پایین حوادث و موقعیت زندگیشان را نامطلوب ارزیابی کرده وبیشتر هیجانات منفی نظیر اضطراب،افسردگی وخشم را تجربه می کنند. - مایرز و دینر3، - 2005
خودتنظیمی هیجانی از مولفه های تاثیرگذاربر بهزیستی روانشناختی می باشد، که در روان شناسی معاصر مورد توجه قرار گرفته است. این موضوع به ویژه در مورد نوجوانان از اهمیت خاصی برخوردار است . زیرا دوران نوجوانی با ناپایداری در بسیاری از حوزه ها از جمله نقش،هویت و هیجان ها همراه است.تنظیم هیجان شامل ایجاد افکار و رفتارهایی است که به افراد آگاهی می دهد چه نوع هیجانی دارند،چه هنگام این هیجان در آن ها پدید می آید و چگونه باید آن را ابراز نمایند - گراس1،. - 1998
امروزه بهزیستی روانشناختی از منظر صاحب نظران و متخصصان حوزه روانشناسی مورد اقبال و توجه فراوانی قرارگرفته و مطالعات گسترده ای روی ابعاد وجودی بهزیستی روانشناختی و مولفه های همبسته آن انجام شده است. برای نمونه جعفرنژاد - - 1395 در پژوهشی تحت عنوان بررسی متغیرهای تاب آوری، سبک های دلبستگی و تمایز یافتگی در پیش بینی بهزیستی روان شناختی نشان داد بین بهزیستی روانشناختی ،تاب آوری ،سبک های دلبستگی و تمایز یافتگی رابطه ی معناداری وجود دارد.
همچنین نتیجه رگرسیون حاکی از آن بود که تاب آوری و سبک های دلبستگی %21 واریانس بهزیستی روان شناختی دانش آموزان پسر و %24درصد واریانس بهزیستی روانشناختی دانش آموزان دختر را تبیین می کند. در همین راستا قربانی – فولادچنگ - - 1394 در پژوهشی تحت عنوان ارتباط خود تنظیمی و تسلط جمعی با بهزیستی روان شناختی به این نتیجه دست یافتند که ارتباط مثبت و معنادار بین ابعاد خود تنظیمی - فراشناخت،شناخت و انگیزش - و نیز تسلط جمعی با بهزیستی روانشناختی وجود دارد.
در پژوهشی که توسط کاترسون2 و همکاران - 2016 - تحت عنوان راهبردهای تنظیم هیجان با رشد اجتماعی و بهزیستی روانشناختی انجام شد. نتایج این پژوهش نشان داد بین راهبردهای تنظیم هیجان واحساسات منفی با رشد اجتماعی و سلامت اجتماعی رابطه منفی داردو راهبردهای تنظیم هیجان و احساسات منفی می توانند رشد اجتماعی ،سلامتی و بهزیستی اجتماعی را به صورت منفی و معنادار پیش بینی کنند.
آکاوگینگاز - 2014 - 3 در پژوهشی که بین افراد 18 تا 36 سال انجام داد. به این نتیجه دست یافت که بین راهبردهای تنظیم هیجان با بهزیستی روان شناختی و اجتماعی این افراد رابطه مثبت و معنادار قادر به پیش بینی بهزیستی روان شناختی و اجتماعی بودند. در پژوهشی ورما4، توتوکا و گور - - 2014که با نمونه ای با طیف سنی 17-60سال انجام شد.یافته ها نشان داد رابطه ی معناداری بین تنظیم هیجان و بهزیستی روان شناختی وجود ندارد، با این حال تفاوت معناداری بین دو گروه سنی - 17-35 - و - 40- 66 - سال از نظر بهزیستی روانشناختی مشاهده شد.
همچنین در پژوهشی هوفر5 و همکاران - - 2011 در مطالعه ای با دو گروه از نمونه دانش آموزان و دانشجویان نشان دادند که کسب هویت با ظرفیت خود تنظیمی توجه و عزت نفس رابطه معنادار دارد. علاوه براین در دانشجویان کسب هویت رابطه خود تنظیمی و کنترل عمل و بهزیستی روان شناختی را میانجی گری می کند. دینز و لوکاس - 2009 - 6 نشان دادند که افراد با احساس بهزیستی بالا هیجانات مثبت را تجربه و از حوادث و وقایع پیرامون خود ارزیابی مثبتی دارند،در حالیکه افراد با بهزیستی پایین،حوادث و وقایع زندگیشان را نامطلوب ارزیابی کرده ،بیشتر هیجانات منفی نظیر اضطراب ، افسردگی و خشم را تجربه می کنند. با توجه به مباحث فوق ، پژوهش حاضربا هدف بررسی نقش خود تنظیمی هیجان درپیش بینی بهزیستی روانشناختی دختران نوجوان انجام شد.
روش
جامعه آماری مورد مطالعه این پژوهش شامل نوجوانان دختر 15-17 سال شهر بابل - متوسطه دوم - در سال تحصیلی -97 96می باشند. با توجه به ماهیت این پژوهش که از نوع همبستگی می باشد و بر اساس فرمول تاباچنیک و فیدل - 2007 - ، - - N>50+8M حجم نمونه با در نظر گرفتن پرسشنامه های مخدوش 180 نفردر نظر گرفته شد که به صورت روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند. در این پژوهش جهت جمع آوری داده ها از ابزارهای زیر استفاده شد: پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف: این مقیاس را ریف در سال 1989 ساخت و دارای 6 عامل خودمختاری، تسلط بر محیط، رشد شخصی، ارتباط مثبت با دیگران، هدفمندی در زندگی و پذیرش خود میباشد.
ضمن اینکه مجموع نمرات این 6 عامل به عنوان نمره کلی بهزیستی روانشاختی محاسبه میشود. این آزمون در پیوستار 6 درجهای از »کاملا مخالفم« تا »کاملا موافقم« - یک تا شش - پاسخ داده میشود. از بین کل سوالات 44 سوال به طور مستقیم و 40 سوال به شکل معکوس نمرهگذاری میشوند. - میکائیلی منیع، . - 1389 در ایران بیانی و همکاران - - 1387 پایایی این مقیاس را مورد آزمون قرار دادند و همسانی درون آن با بهرهگیری از آلفای کرونباخ، سنجیده شد. نتایج حاصل برای تسلط بر محیط 0/77 ارتباط مثبت با دیگران 0/77، رشد شخصی 0/78، پذیرش خود 0/71، هدفمندی در زندگی 0/70 و خودمختاری 0/82 به دست آمد.
پرسشنامه تنظیم هیجانی - 1فرم کودک و نوجوان - : چک لیست تنظیم هیجانی یک مقیاس خودگزارشی 24 آیتمی است که توسط شیلد و سیچتی - 1997 - 2 ساخته شده است. این آیتم ها، به بررسی هسته ی اصلی تنظیم هیجان و هیجان پذیری اختصاص دارند، از جمله شایستگی عاطفی، توان عاطفی، انعطاف پذیری ، شدت و تناسب موقعیتی تظاهرا ت هیجانی .هر آیتم شامل یک مقیاس لیکرت 4 درجه ای است که از - 1تقریباً همیشه تا 4هرگز - درجه بندی شده است .
همسانی درونی مقیاس 0/89 برآورد شده است که نشان دهنده پایایی خوب این مقیاس است - شیلد وسیچتی، . - 1997 در ایران این پرسشنامه توسط اسماعیلیان و همکاران - - 1394 ترجمه و توسط متخصصین ترجمه برگردان شده و پایایی و روایی آن در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. نمرات بالا در چک لیست تنظیم هیجانی نشان دهنده توانایی افراد در مدیریت و تنظیم هیجانات است. اعتبار واگرای این پرسشنامه با خرده مقیاسهای سیاهه ی اضطراب صفت- حالت اسپیلبرگر برای کودکان - STAIC - ، سیاهه افسردگی کودک - - CDI و خرده مقیاسهای صفت خشم و حالت خشم در پرسشنامه بیان صفت و حالت - - STAXI به ترتیب 0/68 و 0/48 ،2/62 ،0/78 و 0/69 و آلفای کرونباخ برای پرسشنامه ی تنظیم هیجانی، 0/70 به دست آمد که نشان دهنده ی پایایی خوب آن است.
