بخشی از مقاله
چکیده
داودی پس از رز دومین گل شاخه بریده برتر دنیا و از گل های نا فرازگرای خانواده کاسنی می باشد. عامل اصلی کاهش ماندگاری گل های بریده داودی، انسداد آوندی است. یکی از راهکارها جهت مقابله با انسداد آوندی در گل های بریده داودی استفاده از مواد شیمیایی نظیر - نیترات نقره، هیدروکسی کونینولین سیترات ، سولفات آلومینیوم و ... - می باشد. اما امروزه به دلیل مضراتی که این مواد شیمیایی برای انسان و محیط زیست دارند به دنبال جایگزین کردن ترکیبات دیگر به جای این ترکیبات هستند و این در حالی است که می توان از اسانس های گیاهی که ترکیباتی آلی و سازگار با محیط زیست هستند با همان نقش هم استفاده کرد. به منظور رفع مشکل انسداد آوندی و بهبود عمر گلجایی گل های بریده داودی آزمایشی به صورت طرح فاکتوریل در قالب کاملا تصادفی با 9 تیمار در 4 تکرار انجام شد .
تیمارها شامل اسانس نعناع و پونه در سه سطح 150 - ،100،0 میلی گرم بر لیتر - بود که ساکارز 3 به عنوان پایه به همه ی تیمارها اضافه شد. آزمایش به صورت پالس 24 ساعته انجام گرفت. دراین مطالعه دو پارامتر مهم در نگهداری گل های بریده یعنی عمر گلجایی و جذب آب مورد ارزیابی قرار گرفت. بر طبق نتایج به دست آمده بیشترین عمر گلجایی 19.25 - روز - و میزان جذب آب 61.25 - میلی لیتر - مربوط به برهمکنش - اسانس پونه و نعناع 100میلی گرم بر لیتر - بود که این تیمار نسبت به شاهد موجب افزایش دو برابری طول عمر گل و جذب آب گردید.
مقدمه
تجارت گل و گیاه در جهان تجارتی بسیار پر سود است و سالانه بالغ بر 100 میلیارد دلار نتیجه تجارت آن می باشد. هم اکنون بیش از 80 درصد این تجارت دراختیار کشورهای هلند، آلمان، فرانسه ،انگلستان، ژاپن ، ایتالیا و سوئیس قرار دارد و ایران در میان 45 کشور تولید کننده آن در جهان، در رتبه ی دوازدهم قرار دارد.عمر پس از برداشت گل های شاخه بریده یک عامل کیفی مهم جهت عرضه و تقاضای این گل هاست و به صورت موثری روی رضایت و تقاضای مصرف کنندگان تاثیر دارد. بطور کلی گلی که ماندگاری بیشتری داشته باشد از تقاضا و ارزش بیشتری نیز در بازار برخوردار است .
داودی با نام علمی - Chrysanthemum morifolium L. - از خانواده - Asteraceae - رتبه دوم جهانی را پس از رز از لحاظ فروش به خود اختصاص داده است که هم به صورت گلدانی و هم شاخه بریده در بازارهای جهانی دنیا داد و ستد می شود. گل داودی دارای عمر گلجایی طولانی است که به تولید کم اتیلن در دوران پیری آن نسبت داده می شود. عامل اصلی کاهش ماندگاری این گل بریده انسداد سیستم آوندی توسط باکتری ها است که با زردی و پژمردگی برگ ها ظهور می کند و نهایتا باعث کاهش عمر پس از برداشت در این گل بریده می گردد . - 1 - افزایش طول عمر گلجایی در گل های شاخه بریده که محصولاتی فساد پذیر و دارای عمر گلجایی کوتاهی هستند بسیار اهمیت دارد. با استفاده از ترکیبات شیمیایی و مواد طبیعی مختلف می توان طول عمر گل های شاخه بریده را مقداری افزایش داد.
اما امروزه به دلیل مضراتی که این مواد شیمیایی برای انسان و محیط زیست دارند به دنبال جایگزین کردن ترکیبات دیگر به جای این ترکیبات هستند و این در حالی است که می توان از اسانس های گیاهی که ترکیباتی آلی و سازگار با محیط زیست هستند استفاده کرد - . - 8 اسانس های گیاهی جزء ترکیبات طبیعی ضد میکروبی هستند که باعث افزایش عمر ماندگاری اندام های مختلف گیاهی مانند میوه ها ، سبزیجات و گل های شاخه بریده می گردند. خاصیت میکروب کشی اسانس ها به دلیل فعالیت مشترک و هم پوشانی ترکیبات مختلف موجود در اسانس ها با دیواره و غشای سلولی پاتوژن ها است که در نتیجه تخریب و نفوذ پذیری و نشت یونی سلول ها افزایش یافته و در نهایت باعث مرگ سلول های پاتوژن می گردد .
گیاه نعناع - Mentha Spicata - معروف ترین جنس خانواده Lamiaceae می باشد. مهمترین ترکیبی که در نعناع دارای خواص ضد میکروبی می باشد کارون است . - 18 - ترکیب ضد میکروبی اس- کارون زمانی که در محلول نگهدارنده اندام های رویشی Baeckea frutescens و شاخه های گل Uncinatum chamelancium استفاده گردید سبب افزایش میزان جذب آب و عمر نگهداری آن ها شد . - 11 - اسانس های گیاهی مانند نعناع ،ریحان، بالنگ و مریم گلی در روش کاربردی غوطه وری باعث افزایش عمر ماندگاری و جلوگیری از کاهش وزن تر در میوه ها و سبزی ها شدند
پژوهشی به منظور اثر اسانس نعناع بر ویژگی های مورفولوژیکی گل بریدنی رز رقم باکارا انجام شد. نتایج نشان داد که غلظت 200 میکرو لیتر در لیتر اسانس نعناع بهترین عملکرد را در افزایش کیفیت مورفولوژیکی گل بریده رز داشته است - . - 5 در بررسی اثرات اسانس های - نعناع،آویشن و اسطوخودوس - بر روی حفظ کیفیت و عمر پس از برداشت گل شاخه بریده لیسیانتوس رقم اکوا نتایج نشان داد که این اسانس ها بر طول عمر گل ها اثر مثبتی داشته و بیشترین طول عمر مربوط به اسانس آویشن 5 پی پی ام بود - . - 4 عمر گلجایی ژربرا نیز با استفاده از 50 یا 100 میلی گرم در لیتر اسانس کارواکرول افزایش می یابد
در بررسی ترکیبات ضدعفونی کننده روی گل بریده آلسترومریا دریافتند که تیمار 100 میلی گرم در لیتر اسانس نعناع فلفلی جذب محلول را به طور معنی داری نسبت به شاهد افزایش می دهد - . - 15 در بررسی اثر نعناع فلفلی روی عمر پس از برداشت گل بریده داودی نتایج نشان داد که بیشترین عمر گلجایی مربوط به تیمار 400 میلی گرم در لیتر اسانس نعناع فلفلی بود - . - 6 نتایج منفی عصاره گیاهی نعناع بر روی عمر پس از برداشت گل شاخه بریده رز نشان داد که غلظت یک درصد نعناع عمر پس از برداشت گل بریده رز را در مقایسه با شاهد کاهش داد - . - 13 گیاه پونه - Mentha Pulegium - یکی از گونه های مهم جنس Mentha از خانواده نعناعیان است. پونه نسبت به نعناع سازگاری اقلیمی بیشتری دارد و از نظر دارویی به واسطه اسانس های پونه ژون - 27-92 درصد - و آزولن - به عنوان ضد التهاب - مورد توجه است .
تحقیقات صورت گرفته در خصوص پونه نشان می دهند که ترکیبات اسانس پونه تاثیر بسزایی در جلوگیری از رشد و گسترش چندین گونه باکتری عامل فساد و بیماری زا دارند . - 12 - پژوهشی به منظور بررسی اثر غلظت های مختلف اسانس پونه کوهی با ترکیب شیمیایی کلرید کلسیم بر دوام گل بریده رز صورت گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین عمر گلجایی مربوط به اسانس پونه 150 پی پی ام همراه با دو پی پی ام کلرید کلسیم بود
در آزمایشی دیگر اثر اسانس پونه و آویشن در غلظت های مختلف روی عمر پس از برداشت گل شاخه بریده ژربرا مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که این دو اسانس بر طول عمر گل ها اثر مثبتی داشته و بیشترین طول عمر مربوط به اسانس آویشن 100 پی پی ام بود - . - 3 ساکارز به عنوان یک منبع غذایی مناسب موجب توازن آب در محلول های نگهدارنده می شود، لذا در افزایش عمر پس از برداشت نقش به سزایی دارد . - 15 - باید توجه شود که ساکارز در ترکیب با سایر تیمارها موجب افزایش عمر گلدانی می شود و کاربرد آن به تنهایی باعث تحریک رشد میکروبی می شود .
با توجه به اهمیت کیفیت گل در تجارت گل های بریده، باید تلاش شود تا گل های بریده با کیفیت مطلوب به دست مشتری برسند. یکی از مهم ترین معیارها برای مصرف کننده در انتخاب گل بریده،طول عمر آن می باشد به همین دلیل یک برنامه مناسب پس از برداشت به حفظ کیفیت گل های بریده در زمان طولانی تر کمک می کند. بنابراین از اهداف این پژوهش می توان به بررسی اثر اسانس های گیاهی - نعناع و پونه - بر عمر پس از برداشت گل داودی و همچنین تعیین مناسب ترین غلظت اسانس ، برای بهبود عمر گلجایی اشاره کرد و اینکه با مصرف این مواد طبیعی هم از مصرف سموم جلوگیری شده و هم به طبیعت صدمه وارد نمیشود.
مواد و روشها
به منظور انجام این پژوهش در زمستان سال 1396 گل ها از یک مرکز تهیه و توزیع گل واقع در استان کرمان تهیه و بی درنگ به آزمایشگاه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان منتقل شدند.
