بخشی از مقاله
چکیده
این مطالعه با هدف بررسی رابطه استفاده از تکنولوژی، یادگیری خودراهبر و عملکرد تحصیلی فراگیران به شیوه مروری صورت گرفته است. برای جمع آوری اطلاعات، سایت های تخصصی و مقاله ها - فارسی و لاتینی - و پایان نامه هایی که موضوعات مشابهی را داشتند مورد مطالعه قرار گرفت ند. برای این منظور اهمیت تکنولوژی و فناوری اطلاعات و ارتباطات در یادگیری و آموزش، ضرورت یادگیری خودراهبر برای یادگیری فراگیران در محیط آموزشی ، پیشرفت تحصیلی و عوامل موثر بر آن، تحقیقات که پژوهشگران در زمینه تکنولوژی آموزشی یا یادگیری خودراهبر و خود راهبری و ... در این مقاله مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد.
نتایج بررسی ها نشان می دهدکه بین استفاده از تکنولوژی ، یادگیری خودراهبر و عملکرد تحصیلی رابطه وجود دارد. با توجه به نتیجه مطالعه پژوهشگر به مسئولان و کسانی که در امر آموزش و یادگیری فعال هستند پیشنهاد می شود جهت غلبه بر بحران افت تحصیلی فراگیران، علاوه بر استفاده از تکنولوژی های آموزشی در محیط یادگیری، فراگیران را به بهره گیری از روش یادگیری خودراهبر در فرایند یاددهی-یادگیری تشویق و تقویت نمایند.
.1 مقدمه
در گستره حیات فردی و اجتماعی انسان، مطالب بی شماری با روش های گوناگون برای یادگیری وجود دارند. یادگیری را به جرأت می توان بنیادی ترین فرآیندی دانست که در نتیجه آن، موجودی ناتوان در طی تعامل با رشد جسمی به فردی تحول یافته تبدیل می شود که توانایی های شناختی و قدرت اندیشه اش حد و مرز نمی شناسد
عملکرد و پیشرفت تحصیلی یکی از شاخصهای مهم در ارزیابی آموزش است و تمام کوشش و کششهای این نظام برای جامه عمل پوشاندن به این امر است .با نگاهی دقیق به عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی به این نکته پی می بریم که عوامل مختلفی علاوه بر توانایی های فرد بر پیشرفت تحصیلی تأثیر دارند. پیشرفت تحصیلی عبارت است از: میزان دستیابی به اهداف آموزشی از پیش تعیین شده که از آنان انتظار داریم در کوشش های یادگیری خود به آن ها برسند
امروزه استفاده از تکنولوژی و فن آوری اطلاعات وارتباطات در فرایند آموزش یک ضرورت انکار ناپذیر است. اگر تا دیروز آموزش تنها از معلمان و مربیان سود می برد وکتاب به عنوان اصلی ترین منبع اطلاعات در آموزش محسوب می گشت امروزه آموزش با ابزارها ،روش ها وحیطه ای جدید ارتباطی روبه رو شده است به طوری که محققان استفاده از تکنولوژی را به مثابه انقلابی درآموزش وپرورش مطرح می کنند
با توجه به واقعیت مبنی برهمخوانی خدمات تکنولوژی با محیط های یادگیری، از تسهیم اطلاعات گرفته تا دسترسی فوری وتعامل با اساتید وهم کلاسی ها ،بنابراین احتمال می رود که فراگیران بتوانند از تکنولوژی های متفاوت به منظور تسهیل وتقویت تجربه های یادگیری خود استفاده نموده وبه نحو کارامدی با چالش های تحصیلی مواجه شوند.به هر حال دیدگاهای نظری در این زمینه متفاوت می باشد:از یک سو،طیفی از محققان براین اعتقادند که تکنولوژی دیجیتالی عملا توانسته تجربه های یادگیری را تقویت نموده ومنجربه تغییرشکل یادگیری وتعلیم در آموزش عالی شده است
ازسوی دیگر، محققانی نیز این نوع تکنولوژی ها را مخرب ونوعی چالش مواجه شده توسط دانشگاه ها تلقی می کنند. با این حال مشخص است که تکنولوژی دیجیتالی موجود در همه زمینه ها ودرحال تحول، درمحیط آموزش عالی نیز رخنه نموده و نظرمحققان متمرکز برمسائل مربوطه به ویژه مقایسه تأثیروکارایی تکنولوژی با فرایند وپیامدهای یادگیری وتعلیم را به خود جلب نموده است
همچنین، در دهه های اخیر یادگیری خود راهبر به عنوان سازه ای مهم در فرآیند آموزش و یادگیری مطرح شده و متمرکز بر روشی است که فراگیر نخستین گام را در یادگیری آغاز می کند، بر آن نظارت کرده و یادگیری اش را کنترل می کند
صاحب نظران بر این باورند که خودتنظیمی دارای پیامدها یی ارزشمند در فرآیند یادگیری و آموزش است - کارشکی، خرازی، اژه ای و قاضی طباطبایی، 1388، به نقل از صاحبی و تجری، . - 1395 به گونه ای که به یک کانون مهم در پژوهش و به یکی از محورهای اساسی در حوزه تعلیم و تربیت تبدیل شده است - سواری و عرب زاده، - 1392 چرا که ضمن تعمیق بخشیدن به فرآیند خودجوش یادگیری، در نهایت، بازده آن به صورت تربیت یادگیرندگان مستقل، فعال و خودتنظیم که در انجام تکالیف یادگیری خود راهبر هستند، نمایان می شود .به همین دلیل، روان شناسان تربیتی بر شرکت فعالانه یادگیرنده در فرآیند یادگیری به جای تجربه یادگیری انفعالی تأکید می کنند
پیشینه تحقیقاتی موضوع
با مرور ادبیات تحقیق در سایت معتبر علمی و اسنادی، تحقیقی در خصوص رابطه بین استفاده از تکنولوژی، یادگیری خودراهبر و عملکرد تحصیلی موارد مرتبط را جمع آوری نموده و گزارش شده است که به قرار زیر است:
یافته های پژوهش بهروزی، شغابی، مهرابی زاده هنرمند و مکتبی - 1392 - نشان می دهد که یادگیری خودراهبر پیش بین مناسبی برای عملکرد تحصیلی می باشد.
مهری و خیراندیش 1393 - - ، در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که هرچه یادگیری خودراهبری معلمان بالاتر باشد آموزش و یادگیری دانش آموزان فعال تر و حرفه ای تر خواهد بود. معلمان خود راهبر در انتقال یادگیری به محیط کلاس درس به سهولت انجام می دهند.
دانا، احمد آبادی و تیموری - 1393 - ، در تحقیق خود به این نتیجه رسیدند که کار پوشه الکترونیکی بر مهارتهای یادگیری و یادگیری خود راهبری و عملکرد تحصیلی تأثیر مثبتی می گذارد. همچنین، در پژوهشی که به بررسی تأثیر بکار گیری کار پوشه الکترونیکی بر راهبردهای فرا شناختی ویادگیری خود راهبری پرداخته نتایج نشانگر آن است که بکار گیری کار پوشه الکترونیکی، عنوان ابزار یاددهی یادگیری و سنجش باعث عملکرد تحصیلی بالاتر دانشجویان می شود و یادگیری خود راهبری آنان می شود
محمدی و مرادی 1395 - - ، در مقاله ای با عنوان بررسی رابطه یادگیری خود راهبر و امید تحصیلی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان به این نتیجه رسیدند که بین یادگیری خود راهبری و عملکرد تحصیلی رابطه مثبت وجود دارد.
در پژوهشی که توسط درتاج و همکاران - 1395 - انجام گرفت یافته ها نشان می دهد عملکرد تحصیلی با استفاده از تکنولوژی آموزشی بالا می رود و در واقع استفاده از فناوری آموزشی برعملکرد تحصیلی تأثیر مثبتی دارد.
رعیتی، صالحی، کافی و ضیایی - 1395 - ، در تحقیق خود به این نتیجه رسیدند که یادگیری خودراهبر و تنظیم دهی معطوف به خویشتن بهترین پیش بینی کننده عملکرد تحصیلی دانشجویان است.
کریمی - 1395 - ، در پژوهش خود به این نتیجه دست یافت که در مدارس هوشمند رایانه بر نحوه تدریس و ارزشیابی تأثیر می گذارد و برنامه های درسی را تا حدودی تغییر می دهد در عین حال که کارکرد اجتماعی مدارس برجای خود باقی می ماند، دانش آموزان می آموزند که با پردازش انبوهی از اطلاعات از آنها برای یادگیری بیشتر استفاده کنند.
نتایج تحقیقی نشان می دهد که یادگیری خود راهبر و ابعاد آن - خود مدیریتی ،رغبت به یادگیری وخود کنترلی - با رضایت از زندگی وعملکرد تحصیلی رابطه مثبت وجود دارد. که ازابعاد خودراهبری، بعد رغبت به یادگیری مهمترین پیش بینی عملکرد تحصیلی است
در تحقیق دیگری که عجم و بادنوا - 1396 - با نمونه 200 نفری با عنوان رابطه خود راهبری ،یادگیری با یادگیری الکترونیکی وپیشرفت تحصیلی دانشجویان زنجانی ، انجام دادند یافته ها نماینگر آن است که بین آمادگی یادگیری خودراهبری دختر و پسر تفاوت وجود ندارد. با این حال نتایج نشان می دهد که بین خود کنترلی، خود مدیریتی و رغبت به یادگیری با یادگیری الکترونیکی رابطه معناداری وجود دارد. به علاوه باید گفت که این ارتباط معنا دار در تمام رشته های دانشگاه وجود دارد وتفاوت معنا داری در بین رشته ها وجود نداشت. در ضمن، بین پیشرفت تحصیلی و یادگیری خود راهبری رابطه وجود دارد و می توان پیشرفت تحصیلی را ازطریق یادگیری خودراهبری پیش بینی کرد و در ضمن یادگیری خودراهبر تبیین کننده مناسبی برای میزان پذیرش استفاده از تکنولوژی و الکترونیکی است.
صفری، قاسمی پور و طاهری - 1396 - ، در مقاله ای با عنوان تأثیر فناوری آموزشی و راهبردهای یادگیری شناختی و فراشناختی بر پیشرفت تحصیلی و خودکارآمدی به این نتیجه رسیدند که فناوری آموزشی و راهبردهای یادگیری شناختی و فراشناختی موجب ارتقای پیشرفت تحصیلی و خودکارآمدی می شود.
تأثیر تکنولوژی و یادگیری خودراهبر بر عملکرد تحصیلی فراگیران به صورت جداگانه در نشریات پژوهشی در طی دو دهه گذشته بسیار مورد بررسی قرار گرفته است که در اینجا نمونه هایی از نتایج متفاوت دراین زمینه ارائه می شود. "فونسکا"،"مارتی"، ناوارو" - 2014 - ، با تایید نتایج مثبت نشان دادند که فراگیران ازطریق استفاده از تکنولوژی قادرند به سطح بالایی از عملکرد تحصیلی مستقیم با محتوای مربوطه رسیده،که همین مساله به نوبه خود موفقیت کلی را افزایش می دهد.
این محققان براین اعتقاد بودند که تکنولوژی از همبستگی بالایی با انگیزه فراگیران برخورداربوده و نوعی همبستگی بین استفاده از تکنولوژی وموفقیت تحصیلی آنها وجود دارد. در مطالعات دیگر،"چنگ"،"لین"،"ئ"شی" - - 2015، دریافتند که حفظ دانش در دوره طولانی مدت توسط فراگیران دریک کلاس تقویت شده با تکنولوژی ،برپیامدهای یادگیری تأثیرگذاراست؛ودانشجویانی که از تکنولوژی استفاده می کنند، در زمینه موفقیت تحصیلی ازعملکرد برتری برخوردارند." گولک" و"دمیرتاس" - 2005 - ، در پی مطالعه طولی خود، شواهد قابل ملاحظه ای را ارائه دادند مبنی براینکه استفاده از تکنولوژی منجربه افزایش یادگیری و پیامدهای آموزشی می شود.یافته های بدست آمده این دومحقق نشان داد که دانشجویانی که از تکنولوژی استفاده می کنند نسبت به همتایان غیر کاربر تکنولوژی خود از موفقیت تحصیلی بیشتر برخوردارند.
درین"،"گریر" و "سان" - 2012 - ، نیز در نتایج تحقیقاتی خود در مورد دانش آموزان دبیرستان دریافتند که استفاده هوشمند از ابزارهای الکترونیکی منجر به ارتقاء عملکرد تحصیلی شده که ازطریق GPA ونمرات تست استاندارد شده ارزیابی می شود؛ نتایج بدست آمده این محققان به ویژه حاکی ازآن بود که دانش آموزانی که زمان بیشتری را صرف استفاده ازابزارهای الکترونیکی برای اهداف تحصیلی می کنند، از عملکرد بهتری نسبت به کسانی برخوردارند که از این ابزارها برای اهداف دیگری استفاده می نمایند.
نتایج مطالعات قدیمی استفاده از کامپیوتر واینترنت در بازی و تأثیر آن بر مهارت های شناختی به علاوه چندین عامل دیگر مانند مهارت های اجتماعی، روابط، حس واقعی و رفتار خشن در میان کودکان و جوانان، حاکی از آن بود که شواهدی از تقویت بعضی از مهارتهای مانند مهارتهای فضایی، شمایلی، و ملاحظه ای درمیان کاربران بعضی از بازی های کامپیوتری ملاحظه می شود
در پژوهشی با عنوان رابطه یادگیری خودراهبری و عملکرد تحصیلی با میانجی گری محیط یادگیری که توسط العتیبی - 2016 - انجام گرفت نتایج نشان داد که سطح ی ادگیری خودراهبر تأثیر مثبتی بر عملکرد تحصیلی دارد و درک دانشجویان از محیط یادگیری و یادگیری خودراهبر بر سطوح عملکرد تحصیلی آن ها تأثیر مثبت و مهمی دارد.
در مقاله ای که توسط آنا و بینکا - 2014 - ، به بررسی رابطه یادگیری خودراهبر ، صفات شخصیتی و پیشرفت تحصیلی پرداختند به این نتیجه رسیدند که بین یادگیری خودراهبر و صفات شخصیتی همبستگی وجود دارد و به علاوه یادگیری خودراهبر می تواند موفقیت تحصیلی را پیش بینی کند.
در تحقیقی که در سال 2015 توسط پوپا انجام گرفت نتایج نمایانگر آن است که یادگیری خود راهبری ، انگیزش و عملکرد تحصیلی را افزایش می دهد و بر میزان دستیابی دانش آموزان به موفقیت تحصیلی تأثیر مثبتی می گذارد.
