بخشی از مقاله
چکیده
یکی از بحرانهای بزرگ نظام آموزشی در کشورهای مختلف, بویژه کشورهای جهان سوم, مساله - افت وشکست تحصیلی - است. در برخی از تعاریف مراد از این مساله آن است که افرادی بخت استفاده از امکانات آموزشی را پیدا کنند ولی به عللی از مدرسه اخراج شوند, ترک تحصیل کنند و تجدیدی یا مردود شوند, یا اینکه والدینشان آنها را از ادامه تحصیل بازدارند. تعریف ما حتی شامل مواردی نیز میشود که کیفیت و میزان پیشرفت افراد در تحصیل نسبت به سال قبل کاهش یافته باشد.
افت و شکست تحصیلی در کشور ما ریشه در نظام آموزش و پرورش گذشته دارد و فقط محصول نظام کنونی نیست, اما این حقیقت نمی تواند مسوولان آموزشی نسل انقلاب اسلامی را تبرئه کند. باید اعتراف کردکه در این باره نه تنها توفیقی نیافتهایم, بلکه افت تحصیلی بیشتری نیزداشته ایم. این نوشته کوتاه درپی واگویی یکی از رایج ترین مشکلاتی است که همه ما با آن آشنا هستیم: افت تحصیلی .در اینجا افت تحصیلی در یک کلاس دبیرستانی - دوم تجربی - مورد بررسی قرار میگیردکه با ابزار مشاهده و مصاحبه وجود آن تائید شد و آزمون های کتبی نیز وجود این مشکل را تائید کرد در این پژوهش راه کارهای اجرایی برای رفع این مشکل ارائه میشود. نتایج حاصل از آن هم از نظر علمی و هم از نظر اجتماعی شایان توجه است و موجبات همبستگی و تعامل خانوادگی و اجتماعی جهت حل یک مشکل در اجتماع است و پیآمد آن پیشرفت تحصیلی و آموزشی دانش آموزان خواهد بود.
مقدمه
افت تحصیلی نوعا فردی را در برمیگیرد که مدرسه را ترک می کند و با کلاس خود فارغالتحصیل نمیشود: دیوسک میگوید که استفاده از این تعریف برای سنجش شکست تحصیلی است و چیزی را اندازهگیری می کند که بر گروهی از دانشآموزان در یک دوره از زمان اتفاق میافتد و مشخص میکند که چه تعداد از کسانی که کلاس معینی را شروع کرده بودهاند دچار افت شدهاند. این نرخ نشان دهنده نسبت دانشآموزانی است که مدرسه را قبل از اتمام سال تحصیلی و بدون تمام کردن برنامه دبیرستان ترک میکنند, اعم از این که سال بعد برگردند یا خیر. مرکز آمار آموزش و پرورش آمریکا تعریفی را استفاده میکند که مبتنی بر مقایسه دانشآموزان در آغاز سال تحصیلی با کسانی است که از تحصیل محروم شدهاند و از آنجا که دولتها بر روی تعریف افت تحصیلی توافق ندارند, نرخ افت تحصیلی متفاوت میباشد. در قالب یک استعاره یک اتوبوس پر از دانشآموزان را در نظر میگیریم که مقصد آن فراغت از تحصیل است.
آنچه میخواهیم بدانیم این است که چند نفر از کسانی که انتظار میرفته سوار شوند - ثبت نام کنند - واقعا سوار شدهاند - ثبت نام کردهاند - و چند نفر چهار سال بعد - تعداد سالهای دوره متوسطه - در ایستگاه فراغت ازتحصیل پیاده شدهاند و زمانی که پیاده شدهاند کجا رفتهاند - انصراف, انتقال, یا درجازدن - ؛ به علاوه چند نفر در طول راه سوار شدهاند - انتقال از مدارس دیگر یا اعضایی که از گروه جدا شده بودهاند و برگشتهاند. - - سهرابی، - 1384آژانس فرهنگی تگزاس افت تحصیلی را این چنین تعریف میکند: »فردی که بدون عذر موجه یا انتقال مستند غایب است و تا آخر سال به مدرسه برنمیگردد, یا کسی که سال تحصیلی را تمام میکند, اما نمی تواند در سال تحصیلی آینده ثبت نام کند.
«سهرابی، - 1384گرچه برای محاسبه افت تحصیلی شیوههای گوناگون ذکر شده است, در مورد این که کدام یک صحیح است, سردرگمی بسیار وجود دارد. سه معیار به کار رفته در امریکا - تگزاس - برای سنجش افت تحصیلی عبارتند از: نرخ افت, نرخ ترک تحصیل و نرخ فراغت یا اتمام تحصیل. نرخ افت از طریق تقسیم تعداد افت تحصیلی بر کل ثبتنام در کلاسهای 7 تا 12 به دست میآید. نرخ ترک تحصیل معیاری برای تعداد دانشآموزان ثبت نام نکرده در دو مقطع زمانی - کلاس 9 و کلاس - 12 می باشد و نرخ فارغالتحصیلی نشان دهنده تعداد کسانی است که دیپلم متوسطه یا شبیه آن مثل گواهی GED228 را میگیرند - سهرابی،. - 1384 افت تحصیلی برای کل جامعه هزینه سنگینی در بردارد.
طبق گزارش IDRA229افت تحصیلی برای ایالت تگزاس 319 بیلیون دلار طی سالهای تحصیلی 1985 - 86 تا 1997 - 98 - دوازده سال تحصیلی - بوده است. جوانانی که دچار افت تحصیلی میشوند فقر, بیکاری, خشم والدین و بزهکاری را تجربه میکنند و سه بار بیش از کسانی که دبیرستان را تمام نمودهاند در خطر فقر قرار میگیرند. دادهها نشان میدهند که متوسط درآمد شخصی کسانی که دبیرستان را تمام میکنند, تقریباً دو برابر کسانی است که افت تحصیلی داشتهاند و درآمد افرادی که درجه کالج دارند, سه برابر افراد دارای افت تحصیلی است. طبق گزارش مرکز اولویت خط مشی عمومی که حاوی مطالعهای توسط انجمن مدارس میباشد %98 زندانیان تگزاس دبیرستان را تمام نکرده بودهاند و مطالعه دیگر از سوی جفری گروگر نشان میدهد که در واقع رابطهای قوی بین درآمد - سطح دستمزد - و رفتار مجرمانه وجود دارد؛ یعنی هر چه پول به دست آمده توسط جوان مشروعتر باشد؛ احتمال ارتکاب جرم کمتر خواهد بود.
مطالعه اداره آموزش ایالات متحده نشان میدهد که رد شدن در سالهای اولیه مدرسه بشدت خطر بارداری جوانان - دختران - را افزایش میدهد؛ به علاوه کسانی که دچار افت شدهاند, تقریباً نیمی از سرپرستان خانوادهها را تشکیل میدهند. براساس مدل بیماری واگیردار, که نشان دهنده شکل اصلی چشمانداز جامعهپذیری است, جوانان تحت تاثیر نگرشها و رفتارهای هم محلیهای خود قرار میگیرند و افت تحصیلی و زیانباریهای دیگر به شکل اپیدمی - همه گیر - در مناطق فقیر و درمانده گسترش مییابد - سهرابی،. - 1384
توصیف وضعیت موجود و بیان مسئله
اینجانب دبیر شیمی دبیرستان های زنجان ، در ناحیه ی - 2 - آموزش وپرورش زنجان هستم و در سال تحصیلی90-91 در دبیرستان عفاف و دبیرستان پروین اعتصامی تدریس میکردم . در این سال تحصیلی 220 نفر دانش آموز در دبیرستان پروین اعتصامی در پایه های مختلف مشغول تحصیل بودند . کلاس دوم تجربی در این مدرسه ، دارای 29 نفر دانش آموزان بود باید ذکر کرد که در سال دوم دبیرستان دروس دوم نظری در همه ی گرایش ها بصورت تخصصی درمی آید ،و از حالت عمومی خارج میشود .
بعد از یکی دو ماه که از شروع سال تحصیلی گذشت ، به مرور، وارد مباحث اصلی درسی شدیم. با گذر زمان همهمه ضعف درسی کلاس دوم تجربی میان همکاران پیچید؛ بطوری که پس از آزمون نیم ترم نتایج، تائید کننده ی این مورد بود .چهار نفر از دانش آموزان در این درس نمره ی مردودی گرفتند. و بقیه دانش آموزان هم دارای سطح نمرات پائین بودند در گفتگو با دانش آموزان و ابراز نگرانی از پیشرفت تحصیلی آنها ، دانش آموزان ابراز داشتند که همه معلمان این مطلب را می گویند : ما چه کار کنیم حتماً کلاس های دیگر باهوش هستند.
با این باز خورد لزوم بررسی مسئله در کلاس و حل آن لازم مینمود ؛ افت تحصیلی دانش آموزان همیشه یکی از دغدغه های اصلی مسئولین نظام آموزشی بوده و هر ساله مبالغی که از این طریق به آموزش وپرورش خسارت وارد میشود و در رسانه ها اعلام میشود. با کمی تأمل میتوان دریافت که خسارت واقعی که همان عمر نوجوانان و جوانان میباشد قابل تبدیل به پول نبوده و باعث هدر رفتن سرمایه های اصلی نظام میشود. اما این سکه روی دیگری هم دارد که مهمتر و خطر ناکتر از اولی میباشد و آن اینکه این خیل عظیم نوجوانان و جوانان وارد جامعه میشوند که به علت نداشتن تحصیلات نمیتوانند وارد بازارکار شوند و اگر هم شغلی بدست بیاورند تعداد بیشتری از آنها دارای دستمزد کمی می باشند و در هر دو صورت زمینه های انحرافات اجتماعی در آنها زیاد میباشد.
مطالعه اعداد و ارقام انواع آسیبهای اجتماعی همواره نشان داده که درصد زیادی از منحرفین اجتماعی دارای سطح تحصیلات پایین تری بودهاند. بر اساس مطالعات انجام شده در صورتی که افت تحصیلی تکرار شود باعث میشود که به دانش آموز احساس نارضایتی ازخود و جامعه پیش بیاید و همین امرمیتواند از عوامل مهم در گرایش آنها به سوی انحرافات اجتماعی شود . باربارا ووتون«متذکر میشود که بسیاری از بزهکارن در طول سالهای تحصیل از مدرسه غیبت غیر موجه می کرده اند.
