بخشی از مقاله
چکیده
هوش هیجانی به عنوان مجموعه ای از توانایی های غیر شناختی ، بردانشها و مهارتها و تواناییهای موفقیت آمیز در شرایط مختلف محیطی تأثیرمیگذارد. هوش هیجانی در شکل گیری،گسترش و ادامه تعاملات انسانی مؤثر، نقش مهمی دارد و عموماً یکی از عوامل اساسی مؤثردرباعث میگردد فرد را قادرمی سازدتا بداند که راهبردهای ارتباطی را چگونه ودر چه زمانی و به چه شکل و شیوه ای مورد استفاده قرار دهد. هوش هیجانی مجموعهای از قابلیت های غیرشناختی است که توانایی فرد را در سازگاری با مقتضیات محیطی و فشارهای حاصله افزایش می دهد. با توجه به نقش هوش هیجانی و خودکارآمدی در عملکرد تحصیلی دانش آموزان در این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی سعی میشود که در رابطه ای بین هوش هیجانی و خودکارآمدی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان مورد بررسی قرار گیرد.
مقدمه
ارزشیابی مداوم و مستمر وضعیت تحصیلی دانش آموزان در طول سال تحصیلی و بررسی عوامل مرتبط با آن یکی از ارکان ضروری و اجتناب ناپذیربهبود کیفیت نظام آموزشی به ویژه درنظام آموزشی ها می باشد. این امر در تدوین برنامه آموزشی بهتر، کیفیت ارتقاء آموزشی و نهایتاً دراصلاح و بهبود کارایی مسئولین مربوط تأثیر بسزایی دارد - شمس و فرشبندفر، . - 1374 مسأله عملکرد تحصیلی در نظام آموزشی از جمله مسایلی است که ذهن رهبران و مدیران جامعه و در نتیجه محققان را به خود جلب کرده است. این که چه عواملی بر پیشرفت و موفقیت تحصیلی دانش آموزان تاثیر میگذارد یا سهم و مشارکت هرعامل چه اندازه است، همواره مورد توجه بوده است - طباطبایی، . - 1376 در این میان شناخت عواملی که می تواند بر عملکرد
تحصیلی دانش آموزان اثر بگذارد می بایست مورد توجه قرار گیرد.
مسأله هوش به عنوان یکی از ویژگیهای اساسی که تفاوت فردی را در بین انسانها موجب می شود از ابتدای تاریخ مکتوب انسان ها مورد توجه بوده است - ونگ ولاو، . - 2003 درپاسخ به این سؤال که چرا دو فرد با هوشبهر مساوی میتوانند سطوح کاملا متفاوتی از پیشرفت و خوشبختی برسند؟سالووی و مایر - - 1999 برای اولین باراصطلاح هوش هیجانی رامطرح نمودند. منظور از هوش هیجانی آن دسته از جنبه های زیربنایی رفتار فردی است که به طور کامل با توانایی های عقلانی و تفکری او متفاوت است - برادبری و گریوز؛ ترجمه ابراهیمی، . - 1387 هوش هیجانی دربردارنده آگاهی، تنظیم و بیان درست دامنه ای از هیجانات است. لذا توانایی شناخت، ابراز وکنترل این هیجانات یکی از ابعاد مهم هوش هیجانی است وتوانایی فرد در هرکدام از این تواناییها منجر به اختلالاتی برای فرد میشود - شامرادلو، . - 1383 در این رابطه مایروسالووی - 1998 - بیان می دارند برخورداری فرد از هوش هیجانی می تواند زمینه بهبود بسیاری از عملکردهای رفتاری فرد از جمله عملکرد تحصیلی را به وجود آورد.
از جمله چیزهایی که انسان از تجربه مستقیم و غیر مستقیم می آموزد ، معیار های عملکرد1، پس از آنکه این معیارها آموخته شدند پایه ای برای ارزشیابی شخصی فرد به شمار می ایند . اگر عملکرد شخص در این موقعیت معیین با معیار های او هماهنگ یا از آن بالاتر باشد آنرا مثبت ارزیابی می کند، اگر پایین تر از معیار ها باشد آنرا منفی ارزشیابی می کند ، مانند معیار های عملکرد درونی شده ،کارآمدی شخصی تصوری یا خودکارآمدی تصوری 2نیز نقش مهمی در رفتار خود نظم دهی ایفا می کند. کارآمدی شخصی تصوری شان پایین تر است پشتکار بیشتری از خود نشان می دهند و ترس کمتری را تجربه می کنند به نظر بندورا - 2000 - چون افراد دارای کارآمدی شخصی تصوری سطح بالا برروی امور کنترل بیشتری دارند،عدم اطمینان کمتری را تجربه می کنند . افراد از رویدادهایی که بر آنها کنترل ندارند می ترسند . ممکن است که کارآمدی شخصی تصوری فرد با کارآمدی شخصی واقعی 3او مطابقت نداشته باشند. شخص ممکن است فکر کند که سطح کارآمدی او پایین است درحالی که واقعا سطح آن بالا است بر عکس بهترین موقعیت آن است که آرزوهای فرد با تواناییهایش همساز باشد. از یک سوافراد پیوسته میکوشند تا کارهایی فراتر از توانایی هایشان انجام دهند و در نتیجه ناکام ومأیوس میشوندواحتمالا سرانجام از همه چیز دست می کشند. از سوی دیگر اگر افراد دارای کارآمدی سطح بالا با جدیت کوشش نکنند رشد شخصی شان ممکن است متوقف شود. خودکارآمدی درجه ای از احساس تسلط فرد در مورد تواناییهایش برای انجام فعالیت های خاص می باشد. تئوری خودکارآمدی باندورا به نقش اعتماد و اطمینان و عزت نفس فرد نسبت به تواناییهایش در انجام رفتار خواسته شده از وی تاکید دارد - بندورا و اس چاک، . - 2004
در این زمینه - گرین، میلر، کروسن و آکی، - 2004 خودکارآمدی را یکی از عوامل مهم در بهبود عملکرد تحصیلی می دانند. همچنین باندورا - 2000 - خودکارآمدی را به عنوان رویکرد برآمده از اراده و توانایی های فرد می داند که می تواند موجب بهبود فعالیت هایش شود.باتوجه به نقشی که هوش هیجانی وخودکارآمدی میتواند برعملکرد تحصیلی داشته باشد در این مقاله سعی میشود که رابطه ای بین هوش هیجانی و خودکارآمدی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان را مورد بررسی قرار دهد .
عملکرد تحصیلی
عملکرد تحصیلی وتوجه به آن در نظامهای آموزشی یکی از مسایل مهم می باشد. عملکرد تحصیلی به عنوان یک مساله مهم آموزشی رابطه تنگاتنگی با بهبود کیفیت نظام آموزشی ها دارد - مک دونالد، . - 2001 عملکرد تحصیلی به عنوان مبنای قضاوت در ارتباط با مطلوبیت های کسب شده توسط دانش آموزان در طول دوره ای خاص می باشد که در تمام دنیا در راس برنامه های توسعه ی آموزشی قرار دارد - لیندمن، دوک و ویلکرسون، . - 2001 به منظور پیش بینی وضعیت تحصیلی دانش آموزان تعیین ملاک ها و متغیرهای مناسب، از جمله مهمترین حوزه های پژوهشی است که محققان علوم تربیتی وروانشناسی در آن فعال میباشند.تحقیقات بسیاری در زمینه پیش بینی عملکردتحصیلی انجام پذیرفته است - جنسن، . - 1998 عملکرد تحصیلی تحت تاثیر ابعاد متعدد زیستی، روانی و اجتماعی قرار دارد - بوکارتس، . - 1996 هوش به عنوان یکی از متغیرهای اساسی در پیش بینی عملکرد تحصیلی دانش آموزان می باشد که از دیر باز مورد توجه بوده است. در این رابطه اکسترمرا وفرناندز - - 2005، هوش هیجانی را به عنوان پیش بینی کننده عمده ای در بهبود عملکرد افراد در جنبه های مختلف زندگی می دانند.
هوش هیجانی
هوش هیجانی مجموعه ای تواناییها مانندخودآگاهی، همدلی، خودنظم بخشی، انگیزش خود و مهارت های اجتماعی می باشد که بر عملکردهای رفتاری افراد تأثیر می گذارد - گلمن، . - 1995یکی دیگر از عوامل مهمی که می تواند عملکرد تحصیلی دانش آموزان را تحت تأثیر قرار دهد خودکارآمدی آنان می باشد. باندورا - 2000 - 1 خودکارآمدی را به عنوان باورهای افراد به توانائی های خود در انجام وظایف بطور موفقیت آمیز تعریف کرده است." باورهای خود کارآمدی باورهایی هستند درباره شایستگی های ادراک شده خود فردواین که فردباور دارد میتواند کاری را به خوبی یا حداقل به طور مناسب وکافی انجام دهد". - گیست و میچل ،1987به نقل از عبداللهی و نوه ابراهیم، . - 1385 آرمور2وهمکاران - 1976 - برای اولین بار خودکارآمدی دانش آموزان را به عنوان "حدی که دانشجو باور دارد می تواند عملکردهای خود را کنترل کند" تعریف کرده اند.اسکالویک - - 2009 از خود کارآمدی به تعریف بندورا نزدیکتر است. آنان خودکارآمدی را به عنوان " باور دانشجو به تواناییهای خود برای سازماندهی و اجرای فعالیتهای لازم برای انجام وظایف تحصیلی در زمینه ای مشخص " تعریف می کنند.خودکارآمدی اطمینانی است که شخص، رفتار خاص را با موقعیت به اجرا می گذارد و انتظار نتایج به دست آمده را دارد - بندورا و اس چاک، . - 2004 ولترز - 2004 - در مطالعه ای نشان داد که خودکارمدی می تواند عملکرد تحصیلی دانش آموزان را به نحو مطلوبی بهبود بخشد.
با توجه به مطالب بیان شده توجه به هوش هیجانی و خودکارآمدی دانش آموزان به عنوان متغیرهایی که میتواند زمینه بهبود عملکرد تحصیلی دانش آموزان را فراهم آورد از اهمیت و ضرورت اساسی برخوردار می باشد مورد توجه می باشد . یکی از مؤلفههای روانشناسی که ازدهه 1990میلادی به بعد در ادبیات مدیریت به کار رفته است هوش هیجانی2 است. - گلمن3وهمکاران، - 1998 که ارتباط مستقیمی با اثر بخشی سازمان داردو به بهبود عملکرد سازمان کمک می کند - چرنیس2001،4،ص. - 8هوش هیجانی سعی در تشریح جایگاه وتفسیر هیجانات و عواطف در توانمندیهای اساسی دارد.5 - گلمن و دیگران - 2002 - ، گلمن معتقد است هنگامی که سعی در توضیح دلایل اثر بخشی رهبران بزرگ داریم ودرباره
