بخشی از مقاله
چکیده
امروزه صنعت گردشگری یکی از منابع مهم تولید، درآمد، اشتغال و ایجاد زیر ساختها برای نیل به توسعه پایدار بشمار میآید، و بعنوان یکی از عوامل اقتصادی کشورها از سوی برنامهریزان اقتصادی پذیرفته شدهاست،-علاوه بر آن بسیاری از سیاستگذاران و برنامهریزان توسعه نیز از صنعت گردشگری به عنوان رکن اصلی توسعه پایدار یاد میکنند. در این راستا گردشگری روستایی نیز یکی از ابعاد مهم گردشگری به حساب میآید که می-تواند با برنامهریزی اصولی و دقیق و با شناسایی مناطق گردشگری روستایی و شناخت پتانسیلها و نقاط قوت روستاها، نقش مؤثری در توسعه این مناطق و در نتیجه توسعه اقتصاد و همچنین توسعه ملی کشورها داشته باشد، روش تحقیق حاضر براساس ماهیت و روش از نوع توصیفی و تحلیلی و بر اساس هدف از نوع کاربردی می¬باشد.
برای جمع¬آوری اطلاعات مورد نیاز از ¬مطالعات کتابخانه¬ای و پیمایشی استفاده شده¬است. جامعه آماری در این تحقیق شامل متخصصین گردشگری، کارشناسان و مسئولین سازمانها و ادارات مربوطهای است که از بخش لاشار بازدید کرده، میباشند.
جهت تجزیه و تحلیل دادهها از نرمافزار SPSS و مدل استراتژیکسُوآر استفاده شده¬است. نتایج حاصل از پژوهش های نشان می دهد صنایع دستی به عنوان مهم ترین عامل در بازدید گردشگران از بخش لاشار میباشد . همچنین نتایج حاصل از مدل SOAR نشان می دهد که در صورت اختصاص گرفتن بودجه مناسب جهت تبلیغات گردشگری، تقویت زیرساخت¬های¬ و افزایش مراکز خدماتی گردشگران زمینه های توسعه گردشگری در منطقه مورد مطالعه فراهم می شود که روستائیان بخش لاشار می توانند با فروش محصولات تولیدی و صنایع دستی روستایی، بسیاری از مشکلات اقتصادی خود را برطرف کرده ، که این امر می تواند بستر مناسب برای ایجاد اشتغال و رفع معضل بیکاری در این بخش از شهرستان نیکشهر باشد.
مقدمه
صنعت گردشگری، نقش بسیار مهمی را در رفاه اجتماعی و اقتصادی جوامع میزبان ایفا می کند - Walker & Walker, . - 2011: 21 توسعه صنعت گردشگری می تواند عاملی مهم در جهت رفع فقر، افزایش اشتغالزایی و افزایش درآمد برای مردم مناطق روستایی باشد. بطوریکه سازمان WTO، اعلام نموده است که سهم صنعت گردشگری از GDP، جهان در سال 2014 به 10/9 درصد خواهد رسید . - Lee & Chang, 2008: 180 - گردشگری بهترین روشی است که می تواند برای منطقه و ساکنان آن مفید بوده و منجر به حفاظت از طبیعت شود .
استفاده از منابع طبیعی به عنوان جاذبه های گردشگری بدون آسیب رساندن به آن، مقوله ای ایده آل در راستای توسعه پایدار است
گردشگری تأثیرات اقتصادی زیادی از جمله درآمد ارزی، افزایش تولید ناخالص ملی، ایجاد یک منبع درآمدی برای دولت و ملت، یک منبع اشتغال زا، بهبود خدمات اجتماعی است علاوه بر این، گردشگری نه تنها به عنوان ابزار بالقوهای برای حل برخی از معضلات در روستاها محسوب میشود، بلکه به عنوان یکی از عناصر جدایی ناپذیر راهبرد توسعه روستایی مطرح شدهاست
گردشگری روستایی به عنوان شکل خاصی از گردشگری در صورتی که با مد نظر قرار دادن ویژگی ها، نیازها و مسائل اجتماعی و فرهنگی واقتصادی جوامع محلی، به همراه توجه به خواسته های گردشگران، به درستی برنامه ریزی و ساماندهی شود، قادر است بخش عمده ای از مشکلات اقتصادی نواحی روستایی کشور همچون بیکاری و فقر، را مرتفع سازد هر فعالیتی در روستا مستلزم پاسخگویی روشن وشفاف به این دو مشکل عمده موجود در نواحی روستایی –یعنی فقر و بیکاری- است.
گردشگری با توجه به توانایی های انکار ناپذیر در اشتغال زایی و تعریف منابع درآمد غیر کشاورزی می تواند در این میان راه گشا باشد. اما تجربه عمدتا ناموفق حضور گردشگران در نواحی روستایی کشور به دلیل تحمیل هزینه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بر جامعه روستایی از یک سو، و ناتوانی گردشگری رایج برای حل مشکلات اقتصادی نواحی روستایی از سوی دیگر، لزوم بازنگری در سیاسیتهای توسعه گردشگری روستایی و آمیختن آن با کارآفرینی –به عنوان فرایندی پویا و موثر در نیل به توسعه پایدار روستایی –را ضروری می سازد
بر این اساس، فعالیت های غیر زراعی مانند صنایع دستی، گردشگری به عنوان منبع درآمد مناسب، یکی از زمینه های اقتصادی در آمدزا در مناطق روستایی هستند که مکمل بخش کشاورزی می باشند و خانوارهای روستایی می توانند به آن متکی باشند و بر مشکلات مربوط به اشتغال زراعی مانند بیکاری فصلی فائق آیند.
استان سیستان و بلوچستان بدلیل قرار گرفتن در شرق وجنوب شرق ایران یکی از محروم ترین استان های کشور است. بخش لاشار در جنوب شهرستان نیکشهر قرار دارد بخش لاشار دارای دو دهستان به نام های لاشار جنوبی، لاشار شمالی، که شامل 61 روستا می باشد که بر اساس آخرین سرشماری دارای 33973 نفر جمعیت می باشد. بخش لاشار با خشکسالی های اخیر و کمبود درآمد و نبود اشتغال در زمینه ی گردشگری می تواند نقش بسزایی در زمینه اشتغال و رونق اقتصادی منطقه داشته باشد این منطقه بدلیل هم مرز بودن با پاکستان و کشورهای سواحل جنوب و اشتراک فرهنگی می تواند زمینه های مناسبی جهت گردشگری در این بخش از کشور را برای گردشگران داخلی و خارجی را فراهم کند .در این پژوهش تلاش شده است تا با مطالعه وضعیت گردشگری و و ارتباط آن با توسعه منطقه به سوالات زیر پاسخ داده شود.
مهم ترین عوامل موثر در جذب گردشگر در بخش لاشار شهرستان نیکشهر کدامند؟ راهکارهای اجرایی در جهت توسعه گردشگری در بخش لاشار شهرستان نیکشهر کدامند؟
پیشینه تحقیق الف - پژوهش های خارجی
در سطح جهان به دلیل اهمیت جنبه های مختلف فعالیت گردشگری، مطالعات زیادی در این زمینه صورت گرفته است برای مثال کیم - 2005 - 1 در پژوهشی نقش گردشگری به عنوان محرکی برای از بین بردن مشکلات اقتصادی در جامعه روستایی کره را مورد بررسی قرار داده،. را یا - والا - 2009 - 2 و شارپلی - 2002 - 3 به ارائه مدل هایی در زمینه اصول مدیریت، توسعه پایدار و چالشهای پیش روی گردشگری روستایی پرداخته اند. ژانگ - 2012 - 4 در پژوهشی به اتخاذ استراتژی های توسعه گردشگری روستای سوژو5 در کشور چین پرداخته است. در این پژوهش استراتژی توسعه پایدار گردشگری این روستا تدوینشده است.
توراِ6 و همکاران - - 2012 در پژوهش خود به بررسی گردشگری روستایی به عنوان گزینه ای برای توسعه مناطق روستایی و اشتغال زایی در اسپانیا و یافتن مدل پیش بینی تقاضای گردشگران روستایی در کوتاه مدت و میانمدت - با استفاده از مدل باکس جنکینر - 7 می پردازند و براساس آن مدل اشتغال زایی گردشگری روستایی از این پژوهش استخراج می شود.
در پژوهشی که لوریو و کورسیل - 2010 - 8، در 6 روستای کشور رومانی انجام دادند. نتایج این مطالعه نشان داد که توریسم روستایی باعث میگردد سطوح تامین معاش خانوادههای روستایی بالا برود. لنو و سارینن - 2015 - 9، در مقاله ای تحت عنوان یکپارچه سازی گردشگری روستایی به عنوان ابزاری برای توسعه گردشگری جامعه به بررسی توسعه گردشگری فرهنگی و میراث بهعنوان چارچوبی برای هدایت و یکپارچه سازی گردشگری روستایی پرداخته اند و به این نتیجه رسیده اند که یکپارچه سازی گردشگری روستایی بهعنوان ابزاری مفید برای ارزیابی توسعه گردشگری روستایی در کشورهای درحالتوسعه است.
ب - پژوهش های داخلی
در کشور ایران نیز به دلیل تنوع جاذبه های گردشگری و نقش آن در توسعه اقتصادی کشور، مطالعات با ارزشی انجامشده است. برای مثال نوحهگر و همکاران - 1387 - با ارزیابی اکوتوریسم جزیره قشم با استفاده از مدل سوات بهترین استراتژی های توسعه گردشگری را در این منطقه اولویت بندی کردند. فرجی سبک بار و همکاران - - 1391 نیز در پژوهشی با استفاده از روش تاپسیس خاکستری به این نتیجه رسیدند که جنگل های ارسباران به عنوان بهترین گزینه بین سایر جاذبه ها برای سرمایه گذاری است.
لنگرودی و نصرتی - 1390 - ، درپژوهشی در راستای امکانسنجی توسعه گردشگری در نواحی روستایی بخش کرگانرود شهرستان تالش به این نتایج رسیدند که بین جاذبههای طبیعی و یادمانهای تاریخی، میزان پذیرش گردشگران از سوی مردم بومی و امکان توسعه گردشگری در بخش کرگانرود رابطه معناداری وجود دارد.
کاظمی و همکاران - 1392 - ، درپژوهشی با عنوان تدوین و انتخاب استراتژی توسعهی گردشگری استان لرستان به شناسایی نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدهای پیش روی گردشگری استان لرستان و ارائه ی استراتژیهای مناسب وکارامد میباشد.
روش تحقیق
روش تحقیق براساس ماهیت و روش از نوع توصیفی و تحلیلی است و بر اساس هدف از نوع کاربردی میباشد. برای جمع-آوری اطلاعات مورد نیاز از مطالعات کتابخانهای و پیمایشی استفاده شدهاست. با توجه به اطلاعات بدست آمده از مطالعات کتابخانه و میدانی به بررسی از وضعیت گردشگری منطقه مورد مطالعه پرداخته شده است. جامعه آماری در این تحقیق شامل متخصصین گردشگری، کارشناسان و مسئولین سازمانها و ادارات مربوطهای است که از بخش لاشار بازدید کرده، میباشند.
به دلیل عدم شفافیت در تعداد و چگونگی جامعه آماری، استفاده از فرمول کوکران و سایر فرمولهای مشابه برای تعیین حجم نمونه میسر نگردید. نمونه آماری ما در این پژوهش تعداد 140 نفر از گردشگران، کارشناسان، متخصصین و مسئولین ادارات مربوطهای است که در دسترس بوده انتخابشده است. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از نرمافزار spss و مدل استراتژیک سُوآر10استفاده شده¬است. . بر همین اساس به معرفی این مدل و کاربرد آن می¬پردازیم.
