بخشی از مقاله
چکیده
توسعه روزافزون گردشگري به همراه بسط و گسترش مفاهیم توسعه پایدار در اواخر دهه 1980 میلادي منجر به شکلگیري مفهوم توسعه پایدار گردشگري در نواحی شهري گردید و توجه به رویکردهاي مربوط به پایداري در راس برنامههاي مربوط به توسعه گردشگري قرار گرفت. پایداري درصنعت گردشگري امروزه به عنوان رویکردي بنیادین جهت توسعه فعالیت هاي مربوط به این صنعت، به گونه اي که بدون تخریب محیط زیست باشد مورد پذیرش عام قرار گرفته است. در همین راستا شناسایی موانع توسعه گردشگري در نواحی شهري می تواند سنگ بناي اولیه براي تحقق پایداري در فعالیت هاي گردشگري باشد. تحقیق حاضر به آسیب شناسی علل عدم جذب گردشگردر شهرهاي میانی کشور و راهکار هاي افزایش آن پرداخته است. نوع تحقیق کاربردي و روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی و روش گردآوري اطلاعات هم به صورت میدانی و کتابخانه اي می باشد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و تحلیل عاملی استفاده شده است. بررسی یافته هاي حاصل از تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده نشان می دهد، شاخص افزایش توجه دولت به برنامه ریزي و سرمایه گذاري در بخشهاي مختلف توریسم منطقه داراي بالاترین نمره نهایی فرصت می باشد. همچنین شاخص عدم توجه به از بین رفتن درختان و پوشش گیاهی - جنگل و مراتع - و آثار تخریبی آن بر زمینها و مزارع کشاورزي در آینده - همانند افزایش سیل - بالاترین نمره نهایی تهدید را دارا می باشد.
واژگان کلیدي: گردشگري پایدار، مدل سوات، استان زنجان
مقدمه
امروزه صنعت گردشگري بویژه گردشگري داخلی جایگاه خاصی در اقتصادکشورها داشته ونقش فعال موثري درارتقاساختاراقتصادي اجتماعی و فرهنگی کشورهابخصوص درکشورهاي روبه توسعه بازي می کنددرجهان بیش از 20 درصدکل مبادلات بین المللی باجریان گردشگري داخلی آغاز می گرددودربعضی کشورهادرآمدهاي ارزي ناشی ازاین صنعت یکی ازمنابع عمده درجهت تقویت اقتصادملی وتوسعه روزافزون آن ها محسوب می شود. - راجی؛1379، مهدوي؛.1383 ص:. - 8
صنعت گردشگري به اندازه اي درتوسعه اقتصادي _ اجتماعی کشورها اهمیت داردکه اقتصاددانان از آن به عنوان صادرات نامرئی نام برده اند. - محسنی،1388،. - 150 صادرات نامرئی پایه اقتصادکشورهاي درحال توسعه محسوب می گرددوبخش مهم ازدرآمدناخالص ملی کشورهارابه خوداختصاص داده است. گردشگري به خصوص در زمانی که سود فعالیت دیگر بخش هاي اقتصادي در حال کاهش باشدجایگزین مناسبی براي آن ها و راهبردهایی براي توسعه است. براین مبنا دلیل اصلی توسعه گردشگري غلبه بر پایین بودن سطح درآمدو ارائه فرصت هاي جدیدشغلی و تحولات اجتماعی در جامعه است و می تواند امیدهایی را براي کاهش فقر بخصوص در نواحی که به نوعی دچار رکوداقتصادي شده اندفراهم آورد. - پاپلی یزدي و سقایی،1386،. - 82
درسالهاي اخیرگردشگري منبع درآمدسرشاروتجارت جهانی وعنصرمهمی دربهبودوتنظیم موازنه بازرگانی وتراز پرداخت هاي بسیاري از کشورها شده است. - کاظمی،1385؛ . - 4 مطابق برآوردسازمان گردشگري جهانی کل گردشگران دنیادرسال 1950 تقریبا 25 میلیون نفرودرسال 2000 ، حدود 700 میلیون نفربوده است که این رقم درسال 2020 به یک میلیاردوششصدمیلیون نفرخواهدرسید - سازمان جهانی جهانگردي،2001؛. - 20 صنعت گردشگري درایران علی رغم داشتن جاذبه هاي فراوان نقش بسیارناچیزي دراقتصادکشورایفا می کندوازطرفی جهانی شدن می تواندازطریق مرززدایی، تسهیل مقررات آمدوشدوبهبوددرامرحمل ونقل وارتباطات درافزایش گردشگران بین المللی وتحول این صنعت بسیارموثرباشد. گردشگري در چهارچوب طرح هاي آمایش وکالبدي، اعم ازملی، منطقه اي ومحلی بعنوان یک ابزارومولفه هاي مهم توسعه ومحرومیت زدایی به شمارمی رود.
گردشگري که ازمهمترین عوامل عمران نواحی است، فعالیتی ارزآورومتعادل کننده می باشدکه موجب توسعه اقتصادي واجتماعی درسطح منطقه شده وتوزیع عادلانه درآمدوهمچنین اشتغال زایی رابه همراه دارد. یکی از این راه هاي درمان بیماري اقتصاداین سرزمین، تنوع بخشیدن به منابع کسب درآمد ارزي است وباتوجه به جمیع شرایط جغرافیایی، طبیعی، مادي، فرهنگی و تاریخی،...ایران زمین،جلب گردشگریکی از راههاوشاید مهمترین راه وصل به این مهم است - محلاتی،. - 1380 شهر زنجان از سال 1353 به عنوان مرکز استان محسوب شده است و باسابقه کهن پلی در مسیر ارتباطی شرق و غرب محسوب می شده است لذا به دلیل موقعیت مناسب جغرافیایی و قرار گیري در مسیر استانهاي غربی کشور و وجود جاذبه هاي تاریخی و فرهنگی ارزشمند توان بالایی براي توسعه گردشگري داردآثار تاریخی همچون کاروا نسراها و وجود مردان نمکی ویژگی ممتاز تاریخی به شهر بخشیده است - ثبوتی،. - 1360
صنایع دستی که از آن به هنر صنعت نیز تعبیر می شود نقش مهمی در جذب گردشگر و حداقل در توقف گردشگر - خرید صنایع دستی - دارد و از سوي دیگر برگزاري مراسم عصر تاسوعا باعث جذب تعداد زیادي از معتقدین دینی ومذهبی از سراسر ایران و حتی جهان براي اهداي نذورات خود شده است والبته در جذب و توقف گردشگران هم نقش بسزایی دارد که این مزایا این شهر را در زمره یکی از شهرها ي مهم گردشگري قرار داده است. شهر زنجان به دلیل توان بالا در جذب گردشگر، می تواند به عنوان بخشی از پیکره پرجاذبه ایران به منطقه مهم گردشگري شمال غرب کشور تبدیل شود. وجود جاذبه هاي فراوان گردشگري وجود شرایط آب و هوایی مناسب به دلیل قرار گیري در منطقه کوهستانی از جمله عوامل جذب گردشگر در این منطقه است ولی با وجود توان بالقوه این شهر در عمل کمترین سهم را در جذب گردشگران داشته است. در این تحقیق با بررسی فرهنگ عمومی و امکانات زیرساختی به بررسی علل ضعف گردشگري شهرزنجان پرداخته می شود.
مبانی نظري
اصطلاح گردشگر از قرن نوزدهم معمول شد در آن زمان اشراف زادگان فرانسه می بایست براي تکمیل تحصیلات و کسب تجربه هاي لازم زندگی اقدام به مسافرت می کردند این جوانان در آن زمان گردشگر نامیده می شدند و بعدها در فرانسه این اصطلاح در مورد کسانی به کار رفت که براي سرگرمی و وقت گذرانی و گردش به فرانسه می رفتند و بعدها با تعمیم بیشتر به کسانی اطلاق می شد که اصولا به این منظور سفر می کردند - رضوانی،1374، ص - 15 به مسافري گفته میشودکه باانگیزه هاي گردشگري به مقصدي مسافرت نموده وبیش ازیک شب وکمتراز 6 ماه درمقصداقامت نماید، بدون اینکه اشتغال واقامت دایم درمقصدداشته باشد. - رهنما،1381،ص - 8 هم اکنون طبق تعریف سازمان جهانی جهانگردي، گردشگر کسی است که به سرزمین یا کشوري غیر از جایی که اقامت دارد سفر کند و حداقل یک شب و حداکثر یک سال در انجا بماند و دلیل عمده مسافرتش اشتغال به کاري به منظور دریافت مزد نیست - محلاتی، 1380، ص - 4
لغت گردشگري از کلمه لانین Tourism به معناي گشتن اخذ شده که ریشه در لغت لاتین Tour به معناي دور زدن و رفت و برگشتن به مقصد را دارد که از یونانی به اسپانیایی و فرانسه و در نهایت به انگلیسی راه یافته است. اصطلاح توریستم اولین بار در سال 1937 توسط جامعه ملل مورد استفاده قرار گرفت و امروزه گردشگري به عنوان یکی از پدیده هاي مهم منتج از از دیدگاه علوم مختلف نظیر اقتصاد، جامعه شناسی و جغرافیا مورد بررسی قرار می گیرد به همین دلیل تاکنون تعاریف متعددي از گردشگري با توجه به موضع دیدگاهی هریک از شاخه هاي علوم نامیرده صورت گرفته است. - رضوانی، 1374، ص - 14
از دیدگاه سازمان جهانی جهانگردي، گردشگري عبارتست از فعالیت افرادي که براي فراغت، تفریح، دیدار دوستان، تجارت و امور حرفه اي، درمان بیماري، انگیزه هاي مذهبی- زیارتی و غیره به خارج از محیط معمول خود سفر می کند و حداقل یک شب و حدکثر براي یک سال متوالی در انجا به سر می یرد - افقه و همکاران،1380، ص - 221 تمام مسافرتهایی که منجر به اقامت حداقل یک شبه در مقصد شود، اما مدت زمان دور بودن از منزل نباید بیش از یکسال باشد - word tourism organization, 1983,p5 - تقسیم بندي گردشگري از ابعاد مختلف تقسیم بندي گردشگري شامل موارد زیر می باشد. گردشگري داخلی و خارجی انچه به عنوان توریسم داخلی نامیده می شود عبارت است از سفرهایی که با انگیزه و هدف هایی متفاوت در داخل محدوده کشور خودي صورت می گیرد - رضوانی، 1374، ص . - 193 به فعالیت هاي از گردشگري گفته می شود که بردارهاي آن یعنی گردشگران چه از نظر مبدا و چه از نظر مقصد با انگیزه هاي خارج از قلمرو سیاسی یک کشور با انگیزه و اهداف گردشگري؛ فعالیت گردشگري خارجی یا بین المللی آن کشور را تشکیل می دهد - موحد، 1382، ص - 17
