بخشی از مقاله
چکیده
از عمده کاربردهای معماری در عصر حاضر جذب گردشگر می باشد که می تواند نقش مهمی در توسعه اقتصادی و به دنبال آن، ایجاد اشتغال و افزایش تعاملات انسانی داشته باشد. با ایجاد امکانات رفاهی، تفریحی و ورزشی در شهرها می توان از مزایای اقتصادی این صنعت بهره مند شد. طرح ایجاد مجتمع های گردشگری از سال 1374 در دستور کار قرار گرفت و نظر به پتانسیل بسیار بالای گردشگری ورزشی در بوشهر، ضرورت طراحی مجموعه های ورزشی با تاکید بر جذب گردشگر نمایان می گردد. هدف از این تحقیق شناسایی عوامل موثر بر جذب گردشگر ورزشی می باشد. به نظر می رسد عوامل امنیتی، اقلیمی، اقتصادی، محیطی، جاذبه های ورزشی و معماری فضاهای ورزشی بر جذب گردشگر ورزشی تاثیر می گذارد. در مطالعات مرتبط با طرح از روش تحقیق توصیفی جهت شناخت اولیه، و تحلیل محتوا برای شناسایی عوامل موثر استفاده شده است، و در انتها توجه به 4 فاکتور جذابیت، امنیت، نشاط اجتماعی و رفاه به عنوان مهم ترین عوامل موثر در روند جذب گردشگر ورزشی به بندر بوشهر پیشنهاد می گردد.
واژههای کلیدی: طراحی معماری، جذب گردشگر، مجموعه ورزشی، توسعه اقتصادی، بندر بوشهر.
- 1 مقدمه
در میان صنایع خدماتی، صنعت گردشگری یکی از بخش های پیشتاز و در حال رشد در سطح بین المللی است [1] و از سال 1990 قوی ترین و بزرگ ترین صنعت جهان محسوب می شود [2] یکی از شاخه های گردشگری، گردشگری ورزشی است. اقیانوس ها، دریاها، دریاچه ها و سواحل از مهم ترین جاذبه های گردشگری ورزشی هستند. ولی بهره گیری از سواحل با محدودیت های مختلفی رو به رو است. مهم ترین محدودیت در این راستا خطرهای ناشی از شنا در سواحل است که می تواند استفاده کنندگان را با تهدید مواجه کند. علاوه بر این، در کشور ایران محدودیت های مذهبی، فرهنگی و اجتماعی نیز در استفاده از سواحل به خصوص برای بانوان وجود دارد.
کشور ایران با حدود 1400 کیلومتر ساحل در جنوب و 260 کیلومتر ساحل در شمال، شرایط مناسبی برای رونق گردشگری ساحلی در جنوب و شمال کشور دارد .[3] سواحل و نواحی وابسته به دریا برای حمام آفتاب، شنا، قایق سواری، موج سواری، اسکی روی آب، پرواز در هوا، غواصی، ماهی گیری و سایر فعالیت های آبی و تفریحی، جاذبه های اصلی در بسیاری از نقاط جهان هستند. این جاذبه ها می توانند هر دو گروه، هم جهانگردی با گرایش عام که استراحت و تفریح را جست و جو می کند و هم جهانگردهایی با گرایش خاص که در فعالیت هایی مانند غواصی و ماهی گیری شرکت می کنند را جذب کنند .[4]
طبق آمار، حدود 20 تا 30 درصد گردشگران، ورزش را دلیل اصلی سفر خود عنوان کرده اند. یافته ها نشان می دهد که گردشگری ورزشی، تجارتی چند میلیون دلاری است که دارای سریع ترین رشد، یعنی 4,5 میلیون دلار در سطح جهان است. در برخی از کشورها نیز ورزش بیش از 25 درصد از درآمد گردشگری آن کشور را به خود اختصاص داده است. هم چنین بر اساس نتایج این تحقیق، سرمایه گذاری در بخش گردشگری ورزشی، راهی مطمئن برای توسعه اقتصادی است که اشتغال و درآمد زایی، توسعه زیرساخت ها و فرصت های جدید برای کسب درآمد و ... را در پی خواهد داشت .[5] سواحل ویژگی های منحصر به فردی برای تبدیل شدن به مکانی جذاب برای گردشگران دارند.
حدود 10 درصد جمعیت جهان در نواحی سواحل زندگی می کنند و در کنار حرفه های دیگری همچون ماهی گیری و کشاورزی، به گردشگری ساحلی متکی هستند. بنابراین واضح است که گردشگری در نواحی ساحلی، یک منبع مهم درآمدی محسوب می شود. .[6]با به کارگیری الگوی سوات - SWOT - و بررسی موانع و راهکارهای ایجاد دهکده ورزش های آبی و ساحلی مشخص گردید که ایجاد فضایی مناسب برای استفاده از محیط طبیعی سواحل برای اشتغال زایی، گردشگری ورزشی، تندرستی و پر کردن اوقات فراغت جامعه ی شهری امروزی، راهکاری مفید است .[7] کیفیت خدمات گردشگری ورزشی شامل کیفیت دسترسی، کیفیت مجموعه ورزشی، کیفیت اقامتگاه و کیفیت مسابقه می باشد.
شواهد فیزیکی مثل صداها، بوها، دمای هوا، رنگ ها و ترکیب مبلمان و تجهیزات اقامتگاه ممکن است بر کیفیت خدمات دریافتی تاثیرگذار باشد. هم چنین ضعف در سیستم حمل و نقل، کمبود تاسیسات اقامتی و عدم ارائه خدمات مناسب در آن و مشکل تبلیغات به عنوان مهم ترین موانع در توسعه صنعت گردشگری کشور بیان گشته است .[1]محیط گردشگری ساحلی بر پایه ی ادراک گردشگران به صورت عوامل مشخصی قابل شناسایی است. این عوامل عبارتند از: .1 پاکیزگی، کیفیت منظر و امنیت اجتماعی .2 امکانات گردشگری .3 فضای تفریحی برای خانواده .4 دسترسی و آمد و شد .5 خدمات رفاهی و مهمان نوازی .[8]
موفقیت صنعت جهانگردی ورزشی کاملا منوط به توانمندی های مقاصد گردشگری است که تا حدی در رقابت با مقاصد دیگر منحصر به فرد متمایز باشد. به این خاطر امروزه تلاش مسئولین و برنامه ریزان ورزشی به تخصصی کردن رشته ها و بومی سازی آن ها می باشد، به نحوی که برخی کشورها با توجه به پتانسیل های موجود در کشور خود اقدام به ایجاد مراکز ورزشی با محوریت یک یا چند رشته ورزشی خاص نموده اند.[9] بندر بوشهر در حاشیه خلیج فارس و سواحل زیبای آن قرار دارد که می تواند به یک قطب گردشگری تبدیل شود. اما در حال حاضر مهم ترین قابلیت تفریحی دریا در این سواحل شنا کردن است.
با عنایت به این که طرح ایجاد مجتمع های گردشگری از سال 1374 در دستور کار قرار گرفت [10] و نظر به این که سواحل بوشهر از پتانسیل بالایی برای گردشگری ساحلی برخوردار است، ایجاد امکانات، شرایطی را برای ساکنان مهیا می سازد که ضمن استفاده از این تسهیلات، از مزایای توسعه گردشگری ساحلی نیز بهره مند گردند.هدف از این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر جذب گردشگر ورزشی به بندر بوشهر می باشد. در این مقاله با مرور پژوهش های پیشین، فرض گردیده است که جذب گردشگر ورزشی به عوامل مستقلی چون اقلیم، امنیت، اجتماع، اقتصاد و جادبه های معماری بستگی دارد. به روش تحلیل محتوا، 4 فاکتور مهم برای جذب گردشگر انتخاب گردید و در پایان راهکارهایی برای اعمال این فاکتورها از طریق طراحی معماری ارائه شده است.
-1-1 تعریف مفاهیم
گردشگری: براساس تعریف سازمان جهانی توریسم - WTO - ، گردشگری شامل فعالیت های اشخاصی است که به خارج از محیط عمومی و معمولی خود مسافرت و در آن جا اقامت می کنند، مشروط بر این که اقامت کمتر از یک روز و بیشتر از یک سال نباشد و با اهدافی همانند تفریح، تجارت و غیره در ارتباط باشد .[11]
گردشگری ورزشی: مسافرت جهت تفریح، ورزش و یا دیدن و شرکت در مسابقات در قالب فدراسیون، باشگاه ورزشی و یا اردوهای تیم های ملی، گردشگری ورزشی نامیده می شود .[12]گردشگری ورزشی طیف گسترده ای از گردشگری ماجراجویانه تا گردشگری تفریحی را در بر می گیرد .[13]
-2 روش تحقیق
روش گردآوری اطلاعات: روش گردآوری اطلاعات به صورت منابع کتابخانه ای - کتب، پایان نامه، گزارشات، مقالات و مجلات تخصصی - و اینترنتی بوده است. در ابتدا به مطالعه نقش گردشگری در رشد اقتصاد شهری و سپس به نقش ورزش های آبی و ساحلی در این زمینه پرداخته شده است. هم چنین بازدید میدانی از محل سایت برای آشنایی با قابلیت ها و مشاهده مجموعه های مشابه با موضوع طرح در سطح صورت پذیرفته است.
ابزار گردآوری اطلاعات: پژوهش حاضر در دو بخش تئوری و عملی صورت پذیرفته است. ابزارهای مورد استفاده در بخش مطالعات، تهیه ی عکس، اسکیس، فیش برداری از منابع، جداول، نمودارها، پرسشنامه و مصاحبه با متخصصان، نقشه، تحلیل های گرافیکی، مشاهده میدانی از سایت و مجموعه های مشابه با موضوع طرح خواهد بود و ابزارهای به کار رفته در طراحی، ارائه نمونه شبیه سازی کامپیوتری با نرم افزارهای معماری می باشد.
