بخشی از مقاله
چکیده :
صنعت گردشگری در جهان توسعه فراوانی یافته است و بسیاری از کشورها از این راه توانسته اند وضعیت خود را بهبود ببخشند و از مشکلاتی مانند بیکاری، پایین بودن سطح درآمد سرانه و کمبود درآمد ارزی خویش بکاهند.صنعت جهانگردی بزرگ ترین و متنوعترین صنعت در دنیا به حساب میآید. بسیاری از کشورها این صنعت پویا را منبع اصلی درآمد، اشتغال زایی، رشد بخش خصوصی و توسعه زیرساخت ها می دانند. صنعت گردشگری امروزه به قدری در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها اهمیت دارد که اقتصاددانان آن را صادرات نامرئی نیز می نامند.یکی از انواع گردشگری که روز به روز طرفداران بیشتری پیدا میکند، گردشگری سلامت است.
گردشگری سلامت تنها عرضه خدمات درمانی نیست بلکه عرضه خدمات درمانی در کنار رعایت اصول زیربنایی گردشگری است. لذا عدم وجود اطلاعات کافی پیرامون مبحث مهم گردشگری سلامت و همچنین پائین بودن میزان آگاهی و نبود برنامه جامع و مدون در خصوص گردشگری سلامت در جنوب کشور انجام این پژو هش را ضرورری ساخته است روش تحقیق حاضر یک مطالعه کیفی می باشد زیرا شامل کاوش تعدادی از متغیرهای غالبا مرتبط می باشد که منجر به شناخت وضعیت یک مسئله خاص خواهد شد و در سه مرحله کلی انجام شده است نخست داده های پژوهش از منابع کتابخانه ای و تارنماهای علمی استخراج شده است و سپس با استفاده از پرسش نامه و نظر صاحب نظران خبره تاثیر هرکدام از پارامترها بررسی و پارامترهای اساسی در منطقه جنوب کشور که در این تحقیق شامل استان های فارس ، بو شهر ،هرمزگان ،کهکلویه و بویر احمد می باشند که پس از بررسی مشخص گردید منطقه جنوب کشور می تواند با سرمایه گذاری مناسب بر روی نقاط قوت خود و همچنین فرصت های موجود و معرفی این دو مهم به عنوان توانمندی های منحصر به فرد در ارائه خدمات نقش خویش را در این بازار مهم پررنگ تر نماید در زمینه نقاط قابل اصلاح نیز می توان بر حسب مورد از طریق تدوین برنامه های جامع و اصلاحی نتیجه مورد نظر را حاصل نمود.
کلید واژه ها:گردشگری سلامت ،مزیت رقابتی،منطقه جنوب،استراتژی گردشگری سلامت
-1مقدمه:
بر اساس تعریف های سازمان جهانی جهانگردی - UN-WTO - یکی از اهدافی که می تواند گردشگر را برانگیزد تا عزم سفر کند، مسافرت برای کسب سلامتی است. چیزی که از آن به گردشگری سلامت تعبیر میکنند.در حقیقت گردشگری سلامت، نوعی از گردشگریاست که به منظور حفظ، بهبود و حصول مجدد سلامت جسمی و ذهنی فرد به مدتی بیشتر از 24 ساعت و کمتر از یک سال صورت میگیرد. به این ترتیب یک توریست سلامت با مسافرت از محل دائم زندگی خود میتواند از خدمات درمانی مقصد استفاده کند تا سلامت جسمی و روحی اش را به دست بیاورد.
نوعی از گردشگری که این روزها خوشبختانه در ایران رواج پیدا کرده و توریست های زیادی را از کشورهای منطقه برای بهره مندی از خدمات پزشکی و درمانی ایران به کشورمان میکشاند 1-1 -بیان مسئله و اهمیت و ضرورت تحقیق : با توجه به اینکه توریسم سلامت در ایران تاریخچه بسیار کوتاهی دارد ودر حقیقت در سال 1382 برای اولین بار توریسم درمانی در گردشگری ایران از سوی وزارت بهداشت مورد توجه قرار گرفت و این امر بیشتر با هدف اشتغالزایی برای دانش آموختگان پزشکی به این مبحث پرداخت و نه رونق توریسم درمانی و با توجه به اینکه منطقه جنوب کشور دارای ظرفیت ها وجاذبه های طبیعی و درمانی فراوان است به طوری که هر یک از آنها به تنهایی میتواند گردشگران درمانی و تفریحی بسیاری را به خود جذب کند بر آن شدیم که ابتدا به بررسی اجمالی توریسم درمانی در آسیا و ایران و به ویژه منطقه جنوب کشور پرداخته و سپس با توجه به مطالعات انجام شده پارمترهای مهم در این امر را شناسایی نمائیم و با طراحی پرسش نامه ای جامع به بررسی اهمیت این پارامترها از منظر افراد صاحبنظر در این حوزه میپردازیم.
طبق آخرین آماری که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران رسماً اعلام کرده، در سال 1389 تنها تعداد 3 میلیون و 121 هزار و 281 گردشگر وارد کشور شده است و در بین 185 کشور رتبه 133 را به دست آورده و همچنین براساس سند چشمانداز 20 ساله در پایان برنامهی چهارم، رقم جذب گردشگر باید 2/6 میلیون نفر و درآمد آن از این محل 3/2 میلیارد دلار میرسید. ولی با توجه به آمار موجود نه تنها این بخش از برنامه چهارم محقق نشده است، بلکه به نظر می رسد اهداف موردنظر در چشم انداز 20 سالهی کشور ایران با توجه به شرایط گردشگری در این کشور، بلند پروازانه است. این در حالی است که امروزه کشورهای زیادی بر گرایشهای مختلف از توریسم از جمله توریسم درمانی متمرکز شدهاند. کشورهای آسیایی هند، تایلند، سنگاپور، کره جنوبی و مالزی که جمعاً 1/3 میلیون گردشگر پزشکی را از اطراف دنیا به خود جذب می کنند و این تعداد هر ساله افزایش می یابد پس به نظر میرسد بررسی منطقه جنوب کشور که خود دارای پتانسیل های بالقوه در زمینه گردشگری و به خصوص گردشگری پزشکی و تدوین برنامه جامع استراتژی در این خصوص ازاهمیت به سزایی برخوردار است -2-1. نوع پژوهش و مطالعه :مطالعه حاضر یک مطالعه کیفی میباشد زیرا شامل کاوش تعدادی از متغیرهای غالبا مرتبط میباشد که منجر به شناخت وضعیت یک مسئله خاص خواهد شد.
البته لازم به ذکر است که مطالعه کیفی نیز از نوع عملکردی می باشد به این دلیل که شامل اقدام جهت بهبود عملکرد و نظام مند کردن آثار آن میباشد که این روش منجر به تغییر دادن افراد درگیر در طرح میباشد و از طرف دیگر به تغییر دادن فرهنگ ها وموسسات و جوامعی که این افراد به آن تعلق دارند خواهد شد ما در این نوع تحقیق به دنبال شناخت مسئله ،تدوین راه حل و حل مشکلات با کمک افراد درگیر طرح هستیم که منجر به تعریف مشکل ،الگوی حل مشکل و در نهایت منجر به اصلاح ساختاری خاص خواهیم شد. -3-1 اهداف پژوهش "هدف هر علمی ممکن ساختن شناخت و درک بهتر ،قراردادن دانسته ها در دسترس بیشترین تعداد افراد و مفید بودن کاربرد آن است.
این پژو هش نیز دقیقا با این هدف به رشته تحریر درآمده است با در نظر گرفتن ابعاد مختلف موضوع تحقیق میتوان اهداف را به شرح ذیل عنوان کرد.-1شناخت کلی وضعیت گردشگری سلامت در منطقه آسیا -2 شناخت کلی وضعیت گردشگری سلامت در ایران - 3 شناخت کلی وضعیت گردشگری سلامت در منطقه جنوب کشور -4 بررسی عوامل ایجاد کننده مزیت رقابتی در زمینه گردشگری سلامت در جنوب کشور -5شناخت پارامترهای مهم در زمینه گردشگری سلامت -6بررسی و شناخت استانداردهای تدوین شده در امر گردشگری سلامت -4-1 سوالات طرح تحقیقاتی: وضعیت گردشگری سلامت در منطقه آسیا چگونه است؟کشورهای پیشرو درمنطقه آسیا درزمینه گردشگری سلامت چه کشور هایی هستند و به چه دلیل؟ وضعیت گردشگری سلامت در منطقه جنوب کشور چگونه است؟عوامل ایجاد کننده رقابت در زمینه گردشگری سلامت در جنوب کشور چیست؟ پارامترهای اساسی در زمینه گردشگری سلامت چیستند؟
-5-1 دلایل بررسی و انتخاب این پژوهش -1:شناخت تاثیر موانع زیر بنایی بر توسعه صنعت گردشگری -2 شناخت تاثیر موانع انسانی بر توسعه صنعت گردشگری- 3 شناخت تاثیر موانع فرهنگی بر توسعه صنعت گردشگری- 4 شناخت تاثیر موانع سیاسی بر توسعه صنعت گردشگری-5 شناخت تاثیر موانع دولتی بر توسعه صنعت گردشگری -6 شناخت تاثیر موانع مدیریتی بر توسعه صنعت گردشگری با بررسی این مطالعه میتوان به رتبه بندی عوامل موثر بر صنعت گردشگری پرداخت که عوامل زیر جز عواملی تاثیر گذار میباشند که لازم به ذکر است که این عوامل به نحوی میتوانند در گردشگری پزشکی نیز تاثیر گذار نیز باشند. عامل تبلیغات منفی علیه کشور توسط رسانه های خارجی در این مطالعه مهمترین عامل تاثیر گذار در کاهش جذب توریست میباشد.
عامل دوم غیر استاندارد بودن راهها و جاده های ارتباطی ،عامل سوم عدم شناخت مناسب جاذبه های طبیعی ایران و ظرفیت های این مهم میباشد ،عامل سوم حمایت ناکافی از سرمایه گذاری در بخش خصوصی اعلام شده است ،عامل چهارم غیر استاندارد بودن ناوگان حمل و نقل ،عامل پنجم بی توجهی به آرایش شهری ،فقدان پرواز مستقیم ،و درنهایت محدودیت های فرهنگی و مذهبی برای گردشگران اعلام شده است .لازم به ذکر است این پژو هش تنها به عوامل تاثیر گذار در زمینه گردشگری پرداخته است و هیچگونه اشاره ای به گردشگری سلامت نداشته است که در مطالعه پیشرو ما تمامی عوامل تاثیر گذار بر این نوع گردشگری را مورد بررسی قراردادیم برخی از کارکردهای توریسم درمانی در جنوب کشور : -1اشتغالزایی برای قشر تحصیل کرده و افزایش اشتغال کارکنان بخش سلامت و نزدیک شدن به استانداردهای جهانی.-2بهبود خدمات و تسهیلات در بیمارستانها و جوامع محلی.-3 بهبود سطح زندگی مردم.-4جلوگیری از فرار مغزها و کاهش مهاجرت.-5گسترش یکپارچگی و همگرایی اجتماعی و فرهنگی و تقویت وحدت در بین کشورهای اسلامی.-6تنوع اقتصادی و خارج شدن از اقتصاد تک محصولی.7 -تحرک اقتصادی و استخدام نیروهای جوان.-8اصلاح وضعیت عمومی منطقه.-9رونق خدمات و کالاهای مصرفی و صنایع دستی.-10توسعه و بهبود تجهیزات زیربنایی - سیستم حمل و نقل - -11 افزایش سرمایهگذاری داخلی و خارجی -12.افزایش درآمد ارزی به دلیل اقامت گردشگران و توانمندسازی نیروی انسانی پزشکی.
