بخشی از مقاله
چکیده
ایمان و عمل صالح، ملاک و معیار اساسی سبک زندگی اسلامی و دستیابی به حیات طیبه است. حیات طیبه و لقای پروردگار، هر دو، با ایمان و عمل صالح به دست میآید. از آن جهت که »حیات« سبب حس و حرکت در همه موجودات است، »حیات طیبه« نیز سبب شهود حق تعالی و سیر درتجلّیات انوار الهی و سبک زندگی جدید نورانی برای آدمی میگردد.سبک زندگی اسلامی و نیز قانونمند کردن آن برای همه بشریت، آن گونه که شایسته این مهم باشد، چندان مورد توجه قرار نگرفته است
پژوهش در حیات طیبه که یک اصطلاح قرآنی است و بررسی ویژگیهای زندگی مرتبط با آن میتواند ما را به سبک زندگی مورد قبول اسلام رهنمون سازد.سبک زیستن منعکس کننده گرایش ها، تمایلات، رفتارها، عقایدو ارزش های یک فرد یا جامعه است و مجموعه ای از طرز تلقی ها، عادت ها، نگرش ها،سلیقه ها، معیارهای اخلاقی و سطح اقتصادی، در کنار یکدیگر طرز زندگی کردن فرد یاگروهی را می سازند.
هدف پژوهش زیر بررسی سبک زندگی اسلامی و ویژگی های آن از منظر قرآن و روایات می باشد و نیز شاخصه های انسان متعالی، اصول و مبانی سبک زندگی اسلامی، وجه تمایز و امتیاز سبک زندگی اسلامی با دیگر روش های زندگی و نیز ماهیت و غایت سبک زندگی اسلامی و نقش انسان شناسی و جهان بینی و هدف زندگی در سبک زندگی در مورد برررسی قرار می دهد. این پژوهش کاربردی است و برای انجام تحقیق از روش توصیفی-کتابخانه ای استفاده شده است.
مقدمه:
در طول تاریخ برای همه انسانها این سؤال مطرح بوده است که هدف زندگی چیست و انسان برای چه زندگی میکند و در واقع هدف انسان از زندگی و در زندگی چه باید باشد. آفریدگار این نظام هستی، جهان و انسان را به چه هدفی آفرید. هدف خلقت جهان و انسان چیست. باید توجه داشت، منظور از سؤال یاد شده این نیست که بدانیم غایت این آفرینش چیست، بلکه منظور بررسی هدف و کمال انسان میباشد. به دیگر سخن، ماهیت انسان چیست، تا بررسی گردد سبک زندگی شایسته آدمی در این جهان چه میباشد.
یکی از آموزههای مشترک همه ادیان الهی این است که در متون دینی؛ از یک سو، سبک زندگی غیر الهی مذمت و تخطئه شده است و آسیب شناسی درخوری از سبک زندگی آنان، به عمل آمده است. این نکته، هم ناظر به ساحت فردی انسانها و هم ناظر به ساحت جمعی آدمی است. برخی از آیات قرآن، وضع موجود انسان را مورد مذمت قرار میدهد. مانند سوره عصر از ساحت جمعی انسانها را مورد نکوهش قرار میدهد. مانند سوره عنکبوت، آیه 2 و 3؛ انفال، 25؛ ابراهیم، 42؛ اعراف، 94 و .95
از سوی دیگر، در برخی از آیات، سبک زندگی مورد تأیید اسلام نیز بیان شده است، تا انسانها بدانند، سبک زندگی مطلوب اسلامی چیست و ویژگیها و آثار آن چه میباشد و رسیدن به آن، ممکن است. غایت آموزههای دینی، رهایی از وضع موجود سبک زندگی غیر اسلامی و رسیدن به »حیاتطیّبه« میباشد. از این رو، مبدأ نظام آفرینش را به گونههای مختلف بیان کرده و نیز مبدأ آفرینش خود انسان و پایان زندگی دنیوی او را ترسیم نموده و دو نوع سبک زندگی الهی و غیر الهی را بیان کرده و ویژگیها و آثار هر دو را به شکل واضح آشکار میسازد.
سبک زندگی سالم
انسان به عنوان آفریدهای که از روح خداوند در وجود او دمیده شده - - و نفخت فیه من روحی-حجر - - 29 و آفرینشش هدفمند و در جهت تکامل و نزدیکی به خداوند بوده است - - وماخلقت الجن و الانس الا لیعبدون- من جن و انس را نیافریدم جز برای اینکه عبادتم کنند- ذاریات - - 56/ ، دارای روش و سبک زندگی مشخصی است که ضامن سعادت او در هر دو گیتی باشد. سبکی از زندگی که وسیله حرکت او به سوی کمال و رسیدن به غایت آفرینش اوست .همانطور که از آموزه های اسلامی برمی آید، رشد و تعالی و رسیدن به کمال انسان، تدریجی است و حرکتی رو به تزاید است. حرکتی از - - سلام - - در بستر - - اسلام - - و به سمت دارالسلاماست.
آغاز حرکت این انسان مبارک است و با تبریک خداوند است - - :فتبارک االله احسن الخالقین-مومنون - - 14 و پایان این حرکت استقرار در بهشت برین رضایت الهی، یعنی همان دارالسلامی است که قول بهشتیان در آن سلام و سلامت است - - سلام قولا
این حرکت از سلامت به سلامت، نیازمند سبکی از زندگی است که تامین کننده سلامت این انسان باشد. سلامتی که ابعاد وجودی انسان را در برگرفته و راه رسیدن به کمال و سلامت غایی را تبیین نماید؛ سلامتی از جنس معنویت و پیچیده شده در معنویت با مولفه های معنویت .شاید استفاده از واژهی سبک زندگی سالم در راستای تبیین نظام زندگی اسلامی، واژهای بیراهه نباشد. سبک زندگی سالم، سبکی از زندگی است که تأمین کنندهی سلامت معنوی، سلامت روانی، سلامت اجتماعی و سلامت جسمی انسان است .چدر این سبک زندگی، هدف و فلسفهی زندگی انسان، رسیدن به قرب و رضای الهی و همنشین شدن در بهشت و دارالسلام الهی است.
در این سبک زندگی، سلامت جسم و روح آدمی در پرتو آموزه های وحی الهی، تضمین شده و آدمی در عبور از راه و کوره راههای زندگی خویش، کتاب راهنما و دستورالعملی دارد که برگرفته از وحی و آیین الهی و پوشش دهنده تمامی ابعاد وجودی او در جهت نیل به کمال و سلامت همیشگی است.ارتباط بین معنویات و تربیت روح از یک طرف و رعایت شئونات مختلف در سبک زندگی و مراقبت و استفاده صحیح از وسایل و امکانات موجود در راستای بهتر شدن و رسیدن به تربیت صحیح روحی و معنوی
از طرف دیگر، به وضوح و تفصیل در متون مختلف اسلامی و حتی آموزه های پیش از اسلام و باورهای ایرانی بیان شده اند. یکی از برترین و برجستهترین نمونه های آن، فرازی از دعای 23 صحیفه سجادیه است که امام سجاد - ع - در آن از خداوند درخواست می کند تا آسایشی بالنده به وی عطا کند و این سلامت بالنده همان داشتن قلب سلیم است و این قلب سلیم به دست نمی آید مگر با رعایت دستورات و پرهیز از نکاتی که آموزشداده شده اند .در سبک زندگی اسلامی- ایرانی که مرجع امور خداست و قوانین و چارچوب های مختلف زندگی با استناد به دستورات الهی تعیین می شوند،
مولفه های مشخص و بسیار زیادی برای دستیابی به سلامت روح و معنویت انسان مورد توجه قرار می گیرند. در این سبک زندگی جسم و جان آمیخته به هم و دست در دست هم در جهت رضای الهی تلاش میکنند. در این سبک زندگی، ایمان، توکل، توسل، دعا و نیایش، محبت و عشق، امید، ایثار، صبر و.. از ا مولفه هایی هستند که هم بن مایه حرکت انسان به سوی کمال و نشانه داشتن سلامت معنوی هستند و هم تعیین کننده روابط فرد با محیط پیرامون و هم تضمین کننده سلامت جسم! یعنی معنویت، سلامت جسم آدمی را چونان لباسی گرم در زمستانی سرد، از گزند سرما و سوز نگهداری میکند. دراین سبک زندگی، ایمان مفهوم اصلی و معیار واقعی زندگی است.
ایمان فقط یک واژه نیست که بتوان از آن تعریفی یک یا چند خطی ارائه داد و بر آن استناد کرد بلکه یک مفهوم است که بر حالات و افعال انسان دلالت می کند. ایمان، فضایی است که در آن زندگی معنی و مفهوم پیدا میکند. درواقع می توان اینگونه گفت که زندگی ایمانی در مقابل زندگی غیر ایمانی شکل می گیرد که در اولی باور به نیرویی ماورای تصور انسان و فراتر از قدرت درک او، خالق جهان و گرداننده امور است و برترین حالت چنین باوری، ایمان به برترین و کاملترین دین الهی یعنی اسلام است و در دومی عالمی و نیرویی فراتر از نیروی مادی و این دنیا نیست و محور آن انسان است، لذا مختار است هرآنچه می خواهد و می اندیشد انجام دهد .
در فضای زندگی ایمانی است که تمام جنبه های زندگی در راستای آرمان ها و دستورات معنوی هدفدار می شوند و اقتضای رسیدن به رضایت خداوند برترین هدف زندگی است که باعث می شود فرد رفتار و اعمال و نیات خود را مطابق با چنین چارچوب و ملاکی طراحی و اجرا کند. در فضای زندگی غیرایمانی چنین باورهایی وجود ندارد و ملاک و هدف برتری فرد است بر دیگران و دستیابی به هرآنچه که می خواهد و از هر طریقی! این فضا به شدت با فضای ایمان و زندگی ایمانی تفاوت دارد .
ایمان، حقیقتی است که درجات مختلفی دارد و افراد با ایمان درجات مختلفی دارند به طوری که هرچه درجه ایمان فردی بالاتر رود، ظرفیت او افزایش مییابد و به سعادت حقیقی و رضایت الهی نزدیکتر میشود. در حدیثی از امام صادق - ع - آمده است که ایمان مانند نردبانی است که ده پله دارد و پلههای آن یکی پس از دیگری پیموده میشود. بنابراین لازم است انسان باایمان، هرلحظه به فکر ایمان خود باشد؛ هم آن را در درجهای که هست از گزند آسیبهای مختلف حفظ کند و هم خود را توانمندتر سازد و تربیت کند تا بتواند به درجات بالاتر دست یابد .
در سبک زندگی سالم، روح و روان آدمی با ذکر و یاد خدا آرام میشود - - الابذکراالله تطمئن القلوب.رعد. - - 28 آرامشی که در دنیای جدید، با سرعت سرسام آور اطلاعات و تمسک به سبکهای متفاوت زندگی، به آرزویی برای انسان امروز تبدیل شده است و عنصری گمشده است. آرامشی که دستخوش فناوری های نوین ساختهی دست بشر شده و انسان همیشه فراموشکار، فراموش کرده است که فناوری، ابزاری است در جهت رسیدن به کمال و سلامت
