بخشی از مقاله
چکیده
بسیاري از بزرگان دینی وعلمی عقیده دارند که فرهنگ اساس یک ملت است در این مقاله سعی شده با توجه به نقش برجسته اموزش وپرورش درتمام ابعاد فرهنگی به راهبردها وراهکارهاي ارائه شده در سندتحول بنیادین اموزش وپرورش ومبانی نظري این سند براي ارتقاء فرهنگی دانش آموزان بعنوان آینده سازان کشور اسلامی ودستیابی آنان به حیات طیبه بعنوان وضع مطلوب زندگی بشر در همه ي ابعاد ومراتب ،بر اساس نظام معیار اسلامی است پرداخته شده است که تحقق آن باعث دستیابی به غایت زندگی یعنی قرب الی االله است.
واژههاي کلیدي: - فرهنگ،سند تحول بنیادین،آموزش وپرورش -
مقدمه
تحقق ارزش ها و آرمان هاي متعالی انقلاب اسلامی مستلزم تلاش همه جانبه در ابعاد فرهنگی، علمی،اجتماعی و سیاسی و اقتصادي است .عرصه تعلیم و تربیت از مهم ترین زیرساخت هاي تعالی همه جانبه کشور و ابزار جدي براي ارتقاي سرمایه انسانی شایسته کشور در عرصه هاي مختلف است و تحقق آرمان هاي متعالی انقلاب اسلامی ایران مانند احیاي تمدن عظیم اسلامی، حضور سازنده، فعال و پیشرودر میان ملت ها و کسب آمادگی براي برقراري عدالت و معنویت در جهان در گرو تربیت انسان هاي عالم، متقی و آزاده و اخلاقی است .تعلیم و تربیتی که تحقق بخش حیات طیبه، جامعه عدل جهانی وتمدن اسلامی ایرانی باشد .
در پرتو چنین سرمایه انسانی متعالی است که جامعه بشري آمادگی تحقق حکومت جهانی انسان کامل را یافته است و در سایه چنین حکومتی ظرفیت و استعدادهاي بشر به شکوفایی و کمال خواهد رسید.تحقق این هدف نیازمند ترسیم نقشه راهی است که در آن نحوه طی مسیر، منابع و امکانات لازم،تقسیم کار در سطح ملی و الزامات در این مسیر به صورت شفاف و دقیق مشخص شده باشد .در تهیه سند ملی تحول بنیادین آموزش و پرورش کوشش شده تا با الهام گیري از اسناد بالادستی و بهره گیري از ارزش هاي بنیادین آنها و توجه به اهداف راهبردي نظام جمهوري اسلامی ایران، چشم انداز و اهداف تعلیم و تربیت در افق 1404 هجري شمسی تبیین شود .
تحول بنیادین در نظام آموزش و پرورش مبتنی بر آرمان هاي بلند نظام اسلامی باید معطوف به چشم اندازي باشد که در افق روشن 1404،ترسیم گر ایرانی توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادي، علمی و فناوري در سطح منطقه با هویتی اسلامی انقلابی و الهام بخش جهان اسلام همراه با تعاملی سازنده و مؤثر در عرصه روابط بین المللی است.اگرچه در سه دهه گذشته تلاش هاي وافر و قابل تقدیري از طرف مسئولان و دست اندرکاران نظام تعلیم و تربیت براي بهبود و اصلاح نظام آموزشی کشور به عمل آمد که خوشبختانه نتایج مثبت و مفیدي نیز برجاي گذاشته است؛ ولی هنوز آموزش و پرورش با چالش هاي جدي روبه رو است و برون داد آن در طراز جمهوري اسلامی ایران و پاسخگوي تحولات محیطی و نیازهاي جامعه نمی باشد .از این روتأکیدات حکیمانه رهبر فرزانه انقلاب اسلامی مبنی بر ضرورت تحول بنیادي در آموزش و پرورش باتکیه بر فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی ایرانی و تدوین الگوي اسلامی ایرانی براي تحول و پرهیز ازالگوهاي وارداتی، کهنه و تقلیدي محض، چراغ راه برون رفت از چالش هاي نظام آموزشی کشور است.
خوشبختانه با درك ضرورت و اهمیت این امر و در پاسخ به نداي هوشمندانه رهبري معظم انقلاباسلامی - مدظله العالی - ، طرح تدوین سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در افق چشم انداز بیست ساله جمهوري اسلامی ایران پس از تدوین و تصویب در شوراي عالی آموزش و پرورش در دستور کار شورایعالی انقلاب فرهنگی قرار گرفت و سرانجام پس از شکل گیري حلقه هاي کارشناسی پژوهشی با مشارکت صاحب نظران حوزوي، دانشگاهی و مدیران و کارشناسان مجرب آموزش و پرورش و سایر دستگاه هاي ذي ربط، ضمن پایبندي به دیدگاه هاي حضرت امام خمینی - ره - و نظرات مقام معظم رهبري درباره تحول بنیادین نظام آموزشی و همسو با اسناد فرادستی، از جمله سند چشم انداز بیست ساله کشور، سندمذکور به تصویب این شورا رسیده است.
-1مهم ترین رویکردها و اصول در تهیه و تدوین فلسفه تربیت و سندتحول بنیادین
-1-1 اصالت فرهنگ و تربیت مفروض دانسته شده است زیرا به رغم داد و ستد فرهنگ … اصالت فرهنگ و تربیت » در این سندو تربیت و سایرسیستم هاي اجتماعی، اما تقدم و اصالت با نظام معرفتی و تربیتی و فرهنگی است و تربیت بنیان و سرچشمه همه تحولات در همه ساح تها است و بر همه آ نها سایه می افکند.
-1-2 اسلام و معارف آن رویکرد حاکم بر فلسفه و سند تربیت باور عمیق به اسلام و اندیشه ها و ارزش هاي والاي آن وجامعیت و شمول آن است،از این رو تلاش شده است با نگاه نظام وار به اسلام و منابع و مصادراصیل آن مراجعه و از آن بهره برده شود.
-1-3 اجتهاد ژرف و جامع فراهم آورندگان این منشور بر این اعتقاد بوده اند که در استنباط معارف و نظامات اسلامی باید برروش شناسی اجتهادرائج در حوزه هاي علمیه و بصورت ژرف و جامع اصول و ضوابط عقلی و نقلی،اعتماد کرد و از اشتباهات ظنی و سطحی و التقاطی پرهیز کرد و تلاش شده است تا آنجا که میسربوده است از این روش بطور مستقیم یا غیر مستقیم بهره گرفته شود.
-1-4 گفتمان انقلاب اسلامی انقلاب اسلامی پدیده اي مبارك و بی بدیل و داراي اصول و عناصر و ویژگی هاي ممتاز و ریشه داردر اندیشه ناب اسلام ومعارف اهل بیت - ع - است و ترجمان این گفتمان نظام مند اندیشه هاي امام راحل - ره - ، رهبر معظم انقلاب و بزرگان انقلاب اسلامی است و سند مزبور بر این نظام معرفتی وگفتمان استوار است.
-1-5 نگاه تمدنی یکی از ویژگی هاي اسلام و گفتمان انقلاب اسلامی رویکرد تمدنی و نگاه معطوف به بازسازي تمدن اسلامی در عصرحاضر است .رویکرد تمدنی مستلزم انعکاس اندیشه الهی و اسلامی و انقلابی در همه لایه و ساحت هاي معرفتی و ابعاد فردي و خانوادگی و اجتماعی است، این منشور نهایت سعی خودرا در تجلی این رویکرد در همه ساحت هاي تربیت بکار گرفته است .در این نگاه امت اسلامی بمثابه یک کل در نظر گرفته شده است، ضمن آنکه جایگاه و امتیازات ایران کاملاً مورد عنایت بوده است.
-1-6تربیت جامع و متوازن و یک پارچه در تنظیم این سند به تربیت بعنوان حقیقتی نظام وار، یک پارچه، منسجم، و متوازن نگریسته شده است .بسیاري ازآسیب هاي فعلی تعلیم و تربیت به فقدان نگاه جامع و متوازن و نظام وار بازمی گردد و یک جانبه گرائی و نگرش کاریکاتوري خسارت هاي زیادي ببار می آورد و بهمین دلیل کوشش فراهم آوردگان بر رعایت این اصل اساسی استوار شده است .کاربرد مفهوم تربیت بجاي تعلیم و تربیت و نیز مفهوم علم بمعناي معرفتی نه فقط برآمده از تجربه حسی از نشانه هاي این رویکرد در سند است.در اینمنظر کلان بر هدف اساسی قرب الهی و حیات طیبه و مفاهیم کلیدي مانند تقوا تاکیدشده است و نیز پژوهش محوري و اخلاق مداري و ارزش ذاتی علم و اعتبار همه منابع معرفت مورد توجه قرار گرفته است.
-1-7 تجربه و دانش بشري تجارب و دستاوردهاي دانش بشر حاصل تلاش علمی بشر و داراي ارزش اقتضائی است، اینگنجینه را باید قدر دانست و ازآن بهره برد و در عین حال نباید آن را مطلق پنداشت، بهره گیري نقادانه و منطبق سازي آن بر ارزش هاي الهی و اسلامی و نیازهاي بومی، یکی از رویکردهاي حاکمبر این مجموعه است.
-1-8 نگاه آسیب شناسانه، ناظر به زمانه و راهبردي در این سند کوشش شده است به آسیب شناسی تعلیم و تربیت موجود و تجارب پیشین توجه شود و با نگاهی آینده نگرانه و راهبردي و ناظر به چال شهاي موجود، طرحی نو در افکنده شود. - مبانی نظري سند تحول بنیادین ص - 17-19
-2رهنامه نظام تربیت رسمی و عمومی در جمهوري اسلامی ایران
-2-1تعریف رهنامه
