بخشی از مقاله
چکیده
هدف این مقاله ارائه تعریف حیات طیبه و اهمیت نقش آموزش و پرورش در تحقق این امرمهم .ارکان اصلی مدرسه مدیر، معلم، دانش آموز و برنامه آموزشی و درسی است و مولفه های اصلی آن مدیریت و رهبری توانمند و آگاه، برنامه های درسی مناسب و یک دست که تمام مولفه حیات طیبه را در نظر بگیرد . آموزش درست زمینه ساز تحقق مراتب حیات طیبه در دانش آموزان و کانون عرضه خدمات و فرصت های تعلیم و تربیت به فراگیران بوده، تکوین وتعالی پیوسته هویت آنان بر اساس نظام معیار اسلامی را ضمانت می نماید.
آموزشی که در ارتقای کیفیت آموزشی وپرورشی و رشد وشکوفایی استعدادهای دانش آموزان موفقیت کامل داشته و به تعبیر دیگر همه فراگیران، معلمان، اولیاء و اهالی محله، این نوع آموزش را دوست خواهند داشت . چنین آموزشی باید بتواند مکانی مناسب برای تربیت انسانی مؤمن و متخلق به اخلاق اسلامی فراهم نماید و زمینه ساز تحقق همه جانبه ی عدالت تربیتی در کشور، ارتقاء دهنده بهره وری منابع در مدارس، افزایش دهنده مشارکت جامعه در رشد و تعالی تعلیم و تربیت مدرسه و یاری کننده کشور در دستیابی به رتبه نخست تربیت در منطقه و جهان اسلام بر اساس چشم انداز 20 ساله باشد. در این مقاله مقدمی بر تعریف حیات طیبه و اهمیت آموزش و پروورش در تحقق آن.
مقدمه: هر کشوری به کیفیت نیروی کار آن بستگی دارد. امروزه که عصر دانایی نامیده می شود، بخش مهمی ازدرآمد هر جامعه صرف سرمایه گذاری در آموزش و پرورش جوانان می گردد. از سوی دیگر رشد و توسعه اقتصادی نیازمند افراد ماهر و متخصص است بنابراین جامعه علاقه مند است که در مهارت و تخصص نیروی کار سرمایه گذاری کند. در واقع استفاده از فناوری های تازه در عرصه تولید خود ایجاب می کند که نیروی کار از آموزش و پرورش بیشتری برخوردار باشد.
علاوه بر این ارتباط تنگاتنگی که بین درآمد و تحصیلات افراد وجود دارد، سبب شده تا جوانان سرمایه گذاری های بیشتری در انواع آموزش بنمایند. پس برای جلوگیری از تحلیل این قشر عظیم در جامعه باید بیاندیشیم و بر اندیشه هایمان صیقل بزنیم تا از کاروان قافله تمدن و فرهنگ عقب نمائیم. و با پاسخگویی به نیاز های جامعه از اساس و بنیان فرهنگ ، استقلال، مکتب و هویت خویش نیز دفاع کرده و آموزش را با ارزش های مکتب در هم آمیخته و از الگوهای تغییر ناپذیر اجتناب نمائیم و از طرفی با جذب و هضم متغیر ها در خود بر توانمندی هایمان بیفزائیم تا انسان سازی، تعهد، پیمان و اصلاح مفهوم پیدا کرده و اصولی از قوه به فعل در آیند - شریفی،. - 1392
آموزش و پرورش ، به عنوان یک نهاد گسترده و فراگیر فرهنگی و اجتماعی بدون شک مهمترین نقش را در ایفای رسالت خطیر تربیت نیروی انسانی و تولید سرمایه اجتماعی و معنوی در جوامع معاصر بر عهدا دارد. اکثریت قریب به اتفاق آحاد جامعه از معبر اموزش و پرورش عبور می کنند و 12 سال از بهترین شرایط سنی و مناسب ترین دوران یادگیری خویش را در آن سپری می کنند و آنچه را در این مدت طولانی فرا می گیرند .معمولا تا آخرین لحظات عمر به همراه دارند.
به همین دلیل وضعیت آینده جامعه را می توان در سیمای کودکان و نوجوانان و در آیینه آموزش و پرورش امروز مشاهده کرد و آینده مطلوب رااز مدارس امروز مطالبه کرد - صافی،. - 1387 تحول بنیادین در نظام آموزش و پرورش مبتنی بر آرمانهای بلند نظام اسلامی باید معطوف به چشماندازی باشد که در افق روشن 1404، ترسیمگر ایرانی توسعه یافته با جایگاه اوّل اقتصادی، علمی و فنآوری در سطح منطقه با هویتی اسلامی انقلابی، الهام بخش جهان اسلام همراه با تعاملی سازنده و مؤثر در عرصه روابط بین المللی است.
هر چند در سه دهه گذشته تلاشهای وافر و قابل تقدیری از سوی مسئولان و دست اندرکاران نظام تعلیم و تربیت برای بهبود و اصلاح نظام آموزشی کشور به عمل آمد که خوشبختانه نتایج مثبت و مفیدی نیز بر جای گذاشته است لیکن هنوز آموزش و پرورش با چالشهای جدی روبرو است و برونداد آن در طراز جمهوری اسلامی ایران و پاسخ گوی تحولات محیطی و نیازهای جامعه نمیباشد. از این رو تأکیدات حکیمانه رهبر فرزانه انقلاب اسلامی مبنی بر ضرورت تحول بنیادی در آموزش و پرورش با تکیه بر فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی- ایرانی وتدوین الگویی اسلامی- ایرانی برای تحول و پرهیز از الگوهای وارداتی، کهنه و تقلیدی محض، چراغ راه برون رفت از چالش های نظام آموزشی کشور می باشد.
از آغازین روزهای انقلاب اسلامی، ایجاد تحول در آموزش و پرورش به منظور تعمیق و استمرار انقلاب فرهنگی، دغدغهی رهبران و مسئولان ارشد نظام نوپای اسلامی بوده است و بر ضرورت آن پای فشردهاند. مدیران و متصدیان آموزش و پرورش نیز در پاسخ به این مطالبهی به حق، اقدامات متعدد و متنوعی را در سطح خرد و کلان انجام داده اند تا شاید بتوانند این مجموعهی تأثیرگذار در فرایند رشد و تعالی فرد و جامعه را، بیش از پیش با اهداف و آرمان های بلند انقلاب اسلامی هماهنگ و همسو نمایند - سند تحول بنیادین،. - 1389 آموزش و پرورش مسئولیت دارد تا زمینه لبیک گویی آگاهانه و آزادانه دانش آموزان به ندای الهی را فراهم آورد و آنان را برای دستیابی به حیات پاک و طیبه در این دنیا و استمرار آن در آخرت مهیا سازد.
حیات طیبه مفهوم تعالی بخش و انسان ساز قرآنی است که بر ایمان و عمل صالح استوار است و در صورت تببین دقیق و جامع آن،می تواند به نیازهای انسان سرگشته و مضطرب عصرحاضر پاسخ دهد و او را به زندگی مطلوب دنیوی و اخروی در همه ابعاد و مراتب رهنمون سازد و تحقق آن موجب دستیابی به قرب الی االله و مقام خلیفه الهی خواهد شد. - فروغیان،. - 1392 حیات طیبه وضع مطلوب زندگی بشر در همه ابعاد و مراتب ، بر اساس نظام معیارهای اسلامی - مبانی و ارزشهای مقبول دین الهی - است که تحقق آن باعث دستیابی به غایب زندگی یعنی قرب الی االله خواهد شد.حیات طیبه آثار و نتایجی دارد که می توان در ذیل به آن اشاره کرد
· انسان برخوردار از حیات طیبه دارای عزت می شود و عزیز می گردد
· جاودانگی نتیجه دیگر حیات طیبه است
· انسان برخوردار از حیات طیبه ، زنده، پربار و ثمربخش است
· توسعه و ترقی و رشد و پیشرفت و تعالی از آثار دیگر حیاط طیبه است. - ویکی فقه، - 1392 شئون حیات طیبه مفهومی یک پارچه و کلی ، ولی دربردانده شئون متععدی است که در ارتباط و تعامل با همدیگر ، این مفهوم پویا و متکامل را محقق می سازند. این شئون را، با عنایت به ابعاد مختلف وجودی انسان و استقلال نسبی آن ها، می توان به شرح ذیل شناسایی کرد:
· شان دینی - اعتقادی ، عبادی و اخلاقی - :شان دینی ناظر به خودشناسی ،خداشناسی ، ایمان به خداوند متعال و باور به معاد ، نبوت و سایر معتقدات دینی، انتخاب آگاهانه و اختیاری دین حق به عنوان آیین زندگی ، التزام عملی آگاهانه و اختیاری نظام معیار دینی در همه شئون زندگی - تقید اختیاری به احکام و ارزشهای دینی و اصول و آداب اخلاقی در زندگی روزمره - و تلاش پیوسته برای خودسازی براساس نظام معیاردینی - حفظ کرامت و عزت نفس، خویشتن داری و مهار غرایز طبیعی و تعدیل عواطف و تمایلات طبیعی ، رعایت آداب و کسب صفات و فضایل اخلاقی و پیش گیری از تکوین صفات و رذایل غیر اخلاقی و درمان آنها - .
· شان زیستی و بدنی
ناظر بر حفظ و ارتقای سلامت و بهداشت جسمی و روانی خود و دیگران ، تقویت قوای جسمی و روانی، مبارزه با عوامل ضعف و بیماری ، حفاظت از محیط زیست و احترام به طبیعت
· شان اجتماعی و سیاسی
شان اجتماعی و سیاسی ؛ ناظر به ارتباط مناسب با دیگران وتعامل شایسته با نهادهای دولتی و سایر نهادهای مدنی و سیاسی - رعایت قانون، مسئولیت پذیری، مشارکت اجتماعی و سیاسی ، پاسداشت ارزش اجتماعی - کسب دانش و اخلاق اجتماعی و مهارت ارتباطی - بردباری و وفاق و همدلی و درک و فهم اجتماعی، درک و فهم سیاسی، عدالت اجتماعی، درک وتعامل میان فرهنگی، تفاهم بین المللی ، حفظ وحدت و تفاهم ملی - .
· شان اقتصادی و حرفه ای
شان اقتصادی و حرفه ای؛ ناظر به توانیی آدمی در تدبیر امر معاش و تلاش اقتصادی و حرفه ای - درک وفهم مسایل اقتصادی ، درک و مهارت حرفه ای ، التزام به اخلاق حرفه ای ، توان کارآفرینی، پرهیز از بطالت و بیکاری، رعایت بهره وری ، اهتمام به بسط عدالت اقتصادی ، مراعات قوانین کسب و کار و احکام معاملات و التزام به اخلاق و ازش ها در روابط اقتصادی - .
· شان علمی و فناوری
شان علمی و فناوری ، ناظر به توانمندی افراد جامعه در شناخت،بهره گیری و توسعه نتایج خردورزی و تجربه متراکم بشری در انواع دانش و فناوری - فهم و درک انواع دانش های مفید و لازم برای زندگی ، کسب مهارت دانش افزایی، بکارگیری شیوه تفکر علمی و منطقی در حل مسایل زندگی، توان تفکر انتقادی، خلاقیت و نوآوری در انواع دانش ، کسب دانش ،بینش و تفکر فناورانه برای بهبود کیفیت زندگی روزمره -
· شان زیبایی شناختی و هنری
شان زیبایی شناختی و هنری؛ ناظر برفعالیتهای قوه خیال و بهره مندی از عواطف ، احساسات و ذوق زیبایی شناختی - توان درک و تقدیر از موضوعات و افعال دارای زیبایی مادی و معنوی - و توان خلق آثار هنری و قدردانی از آثار و ارزشهای هنری نتیجه گیری آماده شدن افراد جامعه برای تحقق اگاهانه و اختیاری حیات طیبه ، مهمترین زمینه تحقق این نوع زندگانی است . گرچه شکل گیری حیات طیبه ، صرفا در پرتو مشیت الهی و با استمداد از عنایت او امکانپذیر است ، اما بر اساس سنت الهی لزوم تکیه بر اسباب و علل این مهم ، به تمهید انواع مقدمات و فراهم آوردن زمینه و شرایط مناسب اجتماعی و اقتصادی و سیاسی و ...نیازمند است.
در این میان ، بدون شک مهمترین زمینه تحقق مراتب حیات طیبه در همه ابعاد فردی و اجتماعی ، آن است که عموم آحاد جامعه با کسب شایستگی های لازم ، به افرادی صالح تبدیل و آماده تحقق آگاهانه و اختیاری مراتب حیات طیبه در همه ابعاد شوند تا در نتیجه محیط اجتماعی نیز برای تحقق جامعه ای صالح مهیا شود. زیرا اساساوصول به هرگونه کمال ارزشی در خصوص انسان به وجود آگاهی و اختیار در مبادی عمل او مربوط می شود.
