بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به شرایط حال حاضر کشور، رکود اقتصادی، تحریم ها، عرضه بی رویه کالاهای نامرغوب قاچاق و چینی به بازار داخلی که باعث تعطیلی کارخانه جات بزرگ و تولیدی های کوچک شده است که یکی از دلایل آن عدم رقابت پذیری محصولات داخلی با محصولات خارجی در جهت اخذ سهم بیشتر بازار داخلی میباشد. تجارت جایگاه بایسته ای در نظام ارزشی اسلام دارد تا جایی که طولانیترین آیه قرآن کریم در سوره بقره - آیه - 282 به بیان جزئیات یکی از مسائل اقتصادی؛ یعنی تنظیم اسناد تجاری اختصاص یافته است.
فلسفه بازاریابی از جمله موضوعهایی است که در حال حاضر نیاز به تحقیق و تبیین دارد و این در حالی است که فلسفه بازاریابی شرق و غرب نتوانسته است به تمام نیازها و مصالح مادی و معنوی انسان و جامعه پاسخ دهد.بشر امروز بیش از هر زمان دیگری تشنه معارف حیات بخش اسلام در تمام زمینه ها از جمله بازاریابی است.
بازاریابی اسلامی به عنوان رشته جدید نتیجه تحولات در اقتصاد جهانی است؛ بنابراین ارائه مدلهای اسلامی درباره بازاریابی از ضروریات غیر قابل انکار در شرایط فعلی اقتصادی و با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری در مورد پیاده سازی اقتصاد مقاومتی است.این پژوهش از نوع بنیادی است، و در آن تلاش شده مفاهیم مرتبط با فعالیتهای بازاریابی از قرآن و منابع معتبر احادیث اسلامی، گردآوری و در قالب مدل کلاسیک مدیریت بازاریابی کاتلر، باز تنظیم شده است. آن گاه، با استفاده از ادبیات تحقیق، تاثیر بازاریابی اسلامی بر پیشبرد اهداف اقتصاد مقاومتی بررسی شده است.
مقدمه
بازاریابی در اسلام از جمله مباحثی است که با وجود اهمیت فراوان آن، ظاهراً به فراموشی سپرده شده و کمتر کسی درباره آن به بحث و تحقیق پرداخته است. روشن است که مبانی و پایههای بازاریابی در اسلام بر پایه فقه، اخلاق و ارزشهای الهی شکل گرفته است وبدین گونه، راه مطمئنی برای تامین سعادت و رفاه انسان و اجتماع، پیش روی ما قرار می دهد. در واقع، با اعتقاد به این فرض که اسلام کامل ترین دین است می توان گفت که تاثیر آموزه های اخلاقی اسلام باید در فعالیتهای روزانه مسلمانان مشاهده شود و همه عملیات اقتصادی اعم از تجارت و بازاریابی، در چارچوب تعالیم اسلامی قرار گیرد. این تعالیم ازمنابعی همچون کتاب مقدس اسلام - قرآن - ، سنت و احادیث و رهنمودهای پیامبر - ص - و ائمه معصومین - ع - نشئت میگیرد. فعالیت های تجاری نیز از دید اسلام، متاثر از دو اصل هستند: تسلیم بودن به نظام اخلاقی خداوند، و همدلی و بخشندگی بر پایه عدالت
منابع اسلامی، تاکید دارند که رفتار اقتصادی انسان باید در چارچوب هنجارها و ارزش های اخلاقی و الگوهای رفتاری تعریف شود. این مطلب، حتی در آیات مکی قرآن که در دوره پیش از هجرت بر پیامبر - ص - نازل شده، به طور کامل، مشهود است - قحف، . - 1384 اصول اخلاقی موکد اسلام در امر تجارت به قرار زیر است:
-1 رعایت اصول اخلاقی مناسب بین طرفین معامله
-2 فعالیت اقتصادی به قصد پیروی از رهنمودهای قرآن و با انگیزه خدمت به جامعه اسلامی
-3 خدا ترس بودن، که باعث اجرای کامل تعهدات اخلاقی در بازاریابی می شود
طبق نظریات دکتر شیهان، بازاریابی، از دید قرآن، کاملاً قانونی و مدون است. او معتقد است قانون مندی بازاریابی از دید قرآن شگفت انگیز است؛ چرا که در دستوالعمل هایی بدون ابهام به آزادی ها و محدودیت های موجود در چرخه بازریابی اشاره کرده و بر اهمیت توزیع عادلانه ثروت در جامعه، کاملاً تاکید کرده است. موارد بسیاری را در قرآن می توان یافت که تدوین نظریه ای در اصول اخلاقی بازاریابی در قالب مجموعه ای از باید ها و نبایدهای خاص، الزامی گشته است.
کاربرد اخلاق عمومی برای حرفه بازاریابی، اغلب درباره صداقت و انصاف، تبیین شده است. این رهنمودها، نه تنها برای فعالیت های بازاریابی مهم و حیاتی است بلکه به تحکیم ریشه های اخلاقی و رشد و ارتقای جامعه کمک می کند. در واقع، اسلام با ادیان دیگر تفاوتی بس بزرگ دارد. چه در قرآن و چه در تعالیم پیامبر اسلام - ص - ، قوانین و مقررات خاصی برای تجارت و کسب و کار بیان شده است. از آنجا که پیامبر اسلام - ص - ، خود، بازرگان بوده است، عمق این کلام کاملاً مشخص می شود. این چیزی است که در ادیان دیگر وجود ندارد و تجارت در دایره رهنمودها و قوانین آنها مشخص نشده است
افزون بر آن، تجارت، سیره رسول اکرم - ص - بوده است، چرا که عزت و سربلندی فرد و جامعه، در گروی اقتصاد شکوفا و بازرگانی و رونق اقتصادی است.
امام صادق - ع - در این باره به یکی از یارانش فرمود:
- - احفظ عزتک - - : عزت و سربلندی خویش را پاس بدار. وی پرسید: فدایت شوم، عزتم چیست؟ فرمود: سحرگاهان به بازار رفتند
اسلام شیوه زندگی کردن است. رویکرد مذهبی اسلامی به چند دلیل، اهمیت قابل ملاحظه ای در زمینه اخلاق کسب و کار دارد.
اول، اسلام ساختاری را فراهم می کند که به رفتار اخلاقی و معنوی تعداد رو به رشدی از مصرف کنندگان مسلمان در سراسر جهان شکل می دهد.
دوم، تعداد رو به تزاید کشور های اسلامی که در برگیرنده ثروت مندترین مشتریان در دنیاهستند.
سوم، سطح رو به افزایش سرمایه گذاری خارجی در کشور های اسلامی در سال های اخیر.
چهارم، مقدار رو به رشد به طرف شکل دهی به انسداد تجارت مسلمانان،
و پنجم، مد سیاسی اخیر نشان می دهد که فشار قطعی به طرف اسلامی سازی بیشتر در کشور هایی که اکثریت آن مسلمان هستند برای اجرای قوانین اسلام - شریعت - به همه جنبه های زندگی و تفکر، وجود دارد
قرآن شیوه زندگی مسلمانان را از دو طریق مشخص می کند: حلال، لغت قرآنی به معنی اجازه داده شده، قانونی یا مشروع. متضادش حرام، به معنی ممنوع، غیر قانونی یا نامشروع. دو واژه حلال و حرام در تمام جنبه های زندگی مسلمانان شامل موارد غذا و غیر غذا، سبک زندگی و خدمات می شود.بعضی برآورد ها نشان می دهد که 70 درصد همه ی مسلمانان در سراسر دنیا از اصول حلال پیروی می کنند - MinkusMckenna cited in Niller and .others,2009 - خوشبختانه، در اسلام سوال در مورد اینکه عملی پرهیزگارانه است یا گناه محسوب می شود در قرآن و سنت آمده است
جمعیت ثروتمندتر مسلمان در کشورهای با اکثریت مسلمان، غرب اروپا و آمریکا در حال رشد است و این امکان را برای اینکه بازار حلال، محصولات و خدمات حلال - اخلاقی و تمیز - به کسب کار بزرگی تبدیل شود را فراهم کرده است. السرهان اشاره می کند که برآورد ها نشان می دهد که رشد 15 درصدی بازار حلال، این بازار را به بازار با سریع ترین رشد در جهان تبدیل کرده است
بازار مسلمانان تقریبا 21 در صد یا 1043 بیلیون از جمعیت جهان را تشکیل میدهد . بازار گردشگری مانند ترکیه، مالزی، عربستان، سنگاپور و اندونزی برای مثال، هم اکنون علاقه زیادی به محصولات، تسهیلات و وسایل مسلمانان نشان می دهد. امروزه، هتل های سازگار با شریعت یا بازار مهمان سراهای اسلامی، یکی از سریع ترین رشد ها را بین کشور های خاورمیانه و دیگر داشته است.
انتظار می رودتوریسم اسلامی به تنهایی سالانه 20 درصد رشد داشته باشد. این تحقیق به 3 بخش تقسیم می شود. بخش اول خلاصه، بررسی اجمالی تاریخی، و مقدمه ای بر بازاریابی، تعریف بازاریابی بارویکرد اسلامی و نگاشت جمعیت و بازار مسلمانان است. بخش دوم، 8P آمیخته بازاریابی را از منظر اسلام بررسی می کند، سپس به بررسی تاثیر بازاریابی اسلامی بر پیشبرد اهداف اقتصاد مقاومتی میپردازیم. بخش سوم شامل نتیجه گیری، توصیه ها، و کاربرد های عملی و منابع میشود.
تعریف بازاریابی و اهداف اساسی آن
از بازاریابی تعاریف متعددی شده است . اما اگر بخواهیم تعریفی جامع از آن داشته باشیم می توانیم اینگونه بیان کنیم که : بازاریابی به عنوان فرایندی مدیریتی - اجتماعی تعریف می شود که بوسیله آن افراد و گروهها از طریق تولید و مبادله کالا با یکدیگر، به امر تأمین نیازها و خواستههای خود اقدام می کنند
