بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر درصدد بررسی تاثیر آموزش برنامه انضباط مثبت بر مهارت خود کارآمدی تحصیلی دانش آموزان دوره ابتدایی شهرستان لاهیجان می باشد. روش تحقیق حاضر آزمایشی با طرح پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دوره ابتدایی شهرستان لاهیجان در سال تحصیلی 94-95 می باشد و حجم جامعه آماری بر اساس گزارش اداره آموزش و پرورش 4244 نفر می باشد. نمونه این تحقیق شامل 2 گروه 15 نفره می باشد که به طور تصادفی خوشه ای انتخاب گردید.
به منظور جمع آوری داده ها از پرسش نامه خودکارآمدی تحصیلی استفاده شده است که دارای 32 سوال و 8 شاخص می باشد.گویه های این پرسش نامه با طیف لیکرت دارای پاسخ چهار درجه ای می باشد. اطلاعات بدست آمده با استفاده از روش های آمار توصیفی و آزمون استنباطی مانکوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتایج نشان داد که اجرای پکیج آموزشی برنامه ی انضباط مثبت بر شاخص های خودکارآمدی تحصیلی تأثیر قابل ملاحظه ای دارد و دانش آموزانی که این برنامه بر روی آنها اجرا شده است در یادداشت برداری، سؤال پرسیدن، توجه در کلاس، استفاده از کامپیوتر، یادگیری و فهم مطالب، نظم و مقررات، پاسخگویی به سؤالات و فعالیت های فوق برنامه پیشرفت بیشتری داشته اند و بین گروه آزمایش و کنترل تفاوت معناداری وجود دارد.
.1 مقدمه
خودکارآمدی از متغیرهای کلیدی در نظریه شناختی اجتماعی بندورا است. مبانی نظری خودکارآمدی در رشته ها و محیط های گوناگونی آزمایش شده و از پشتوانه های فزاینده نظری و تجربی برخوردار است - مادوکس و استانلی، . - 2002 خودکارآمدی احساسی پایدار و روشن از لیاقت و قابلیت فرد برای کنار آمدن مؤثر با بسیاری از موقعیت های تنش زا است - شوارتزر و شولتز، . - 2000 خودکارآمدی به احساس عزت نفس و ارزش خود، احساس کفایت و کارآیی در برخورد با زندگی اطلاق می شود
خودکارآمدی اطمینان به توانایی خود در کنترل افکار، احساسات و فعالیت هاست و بنابراین روی پیامد اعمال مؤثر است. انتظارات خودکارآمدی بر عملکرد واقعی افراد، هیجانات، انتخاب رفتار و سرانجام میزان تلاش و کوشش که صرف یک فعالیت می شود مؤثر است
برک - 2000 - معتقد است خودکارآمدی فرد نقش حساسی دربازداری یا پایداری رفتار او در موقعیت های گوناگون ایفا می کند. ول - 2004 - گزارش کرده است که اگر دانش آموزان باور داشته باشند که با تلاش قابل قبولی می توانند یاد بگیرند، تلاش بیشتری کرده و در مواجه با مشکلات پافشاری بیشتری می کنند. همچنین خود را بر مشکل متمرکز کرده و احساس آرامش و خوشبختی بیشتری می کنند و از راهبردهای مؤثرتری بهره می گیرند.
خودکارآمدی یعنی احساس شایستگی، کفایت و قابلیت در کنار آمدن با زندگی، در ضمن اصطلاح خودکارآمدی به اعتقاد شخص در قادر بودن و توانایی براجرای موفقیت آمیز عملی مشخص برای دستیابی به یک نتیجه معین تعریف می شود
خودکارآمدی یکی از مهم ترین مؤلفه های کسب موفقیت و سازش یافتگی است و در حیطه ی روانشناسی مثبت جای می گیرد. بنابر نظریه های موجود در زمینه ی روان شناسی تربیتی در آموزش و پرورش، نظام آموزشی به شیوه های مختلف می تواند میزان خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان را افزایش دهد. یکی از مهمترین آنها تمسک به شیوه های اجرای انضباط مثبت در کلاس و مدرسه می باشد.
اجرای چنین شیوه ای در مدارس موجب همکاری توأم با رقابت صحیح بین دانش آموزان می شود. معلمان و دانش آموزان برای حل مسائل با هم تشریک مساعی1 دارند و به هم کمک می کنند. انضباط مثبت در حقیقت شامل آفرینش یک نگرش و فضای سازمانی در بین کارکنان برای شوق دادن آنها به تطبیق و سازگاری با قوانین و مقررات است. انضباط مثبت زمانی حاصل می شود که مدیریت دنبال اصول انگیزشی مثبت و سازمان کارآمد است.
انضباط مثبت تحت عنوان انضباط ساختاری یا تعبیری نیز بیان شده است که به نوعی از رهبری تأکید دارد و پیوسته افراد به به سوی قوانین و مقررات لازم سازمانی سوق و آن را گسترش می دهد. شرایط لازم در انضباط مثبت ایجاد یک ارتباط روشن بین شغل و قوانین و مقررات آن با مشاغل است. برای دستیابی به انضباط مثبت یک سرپرست، مدیر و یا رهبر خودش باید نمونه ای از آن چه از دیگران انتظار دارد باشد
عنصر اساسی تفاوت انضباط بدون تنبیه و شیوه ی سنتی است که کارکنان مسئول رفتار خود هستند و هر گونه بهبودی در انضباط بستگی به پذیرش این مسئولیت از سوی آنان دارد. با این برداشت، انضباط بدون تنبیه، نوعی یاری رسانی به کارکنان است
انضباط با اخلاقیات، ارتباط تنگاتنگی دارد. اخلاقیات اموری ذهنی، و به دید و نگرش کارکنان برمی گردد و بر عکس آن، انضباط یک حالت عینی وضعیت، یا چگونه عمل کردن کارکنان است
اخلاقیات و انضباط ارتباط نزدیکی با هم دارند و سطح اخلاقیات بر رفتار افراد تأثیر می گذارد. خود انضباطی مثبت2و سازنده مانند خود انگیزشی معمولاً مؤثرترین حالت انضباط است.
انضباط مثبت از تربیت کردن افراد به منظور تشویق به رعایت قوانین و مقررات و حداکثر کردن کارآیی آنان در عملکرد استفاده می کند. هدف از انضباط مثبت این است که به کودکان بیاموزیم چگونه معیارها و محدودیت های لازم را تشخیص دهند. انضباط مثبت تحت عنوان انضباط ساختاری یا تعبیری نیز بیان شده است که به نوعی از رهبری تاکید دارد که پیوسته افراد را به سوی قوانین و مقررات لازم سازمانی سوق و آن را کسترش می دهد. پیروی آنان به این خاطر است که به رفتار ها باور و عقیده دارند و آنها را درک کرده اند و از این رفتارها حمایت می کنند
در انضباط مثبت مسئولیت درستی رفتار و کردار شخصی و تحصیلی فراگیران به عهده ی خود او واگذار می شود. فعالان در این عرصه با بهره گرفتن از مبانی تعلیم و تربیت و براساس آموزه های هوش هیجانی و راهبردهای عملی مهارت های زندگی اجرا کرده اند. آنها به دنبال آن بودند که انضباط را بدون توجه افراطی به تشویق های مبتنی بر رشوه و تنبیه های بی اساس که مبتنی بر انگیزه های بیرونی است به شکل مثبت بر مدرسه ها و کلاس های درس حاکم کنند
آرگلید 4و همکاران - - 1996 معتقدند که یادگیری مبتنی بر خود5، به عنوان یکی از روش های افزایش مسئولیت پذیری موجب می شود که یادگیری خود را مسئول یادگیری خود بداند و بر خلاف مدارس سنتی، دانش آموز احساس نمی کند که تحت کنترل دیگران است و احساس فردی آنها را نیرو تجارب بیرون شکل نمی دهند بلکه تشخیص می دهند که خود حق انتخاب دارند و مسئول ساختن زندگی خود هستند
اجرای این برنامه درصدد این است که نشان دهد چگونه دانش آموزان و معلمان با همیاری یکدیگر می توانند در کلاس شرایطی را به وجود آورند که عزت نفس و نیز عملکرد علمی دانش آموزان به شکل مناسبی پرورش و بهبود یابد. نشست های کلاسی از بیشترین ظرفیت بالقوه برای آموزش مهارت های زندگی به دانش آموزان در کوتاه ترین زمان ممکن برخوردار است
در این نشست ها همه نگرانی ها به مرور مورد توجه قرار می گیرند. و حل می شوند. نشست های منظم کلاسی، در روند رو به تکامل خود، دانش آموزان را در تعلیم و تربیت خودشان درگیر می کند. به آنها آموزش می دهد درباره ی خودشان بیندیشند و مشکلاتشان با دانش آموزان خاطی را از طریق بحث و تبادل نظر حل کنند. مراحل گوناگون یک نشست کلاسی منظم، به دانش آموزان یاری می دهد چگونگی کمک رساندند به یکدیگر را فرا بگیرند.
این روش به طور عمده به دنبال آن است که دلیل مشکل را میان دانش آموزان جست و جو کند. در اکثر موارد اگر دانش آموزان در کلاس مشکلی داشته باشند معلم علت آن را در ناتوانی یادگیری یا مشکلات رفتاری خاص که ممکن است در این دانش اموزان وجود داشته باشد فرض می کند. پیش از این علت عمده ی مشکلات بچه ها را در خانواده ها جست و جو می کردند و برای حل این مشکلات دانش آموزان را پیش مدیر مدرسه - مشاور می فرستادند در حالی که در برنامه ی ویژه ی نشست های کلاسی و پس از آن که معلمان چگونگی بهره گیری از روش های اجرایی مربوطه را فرا گرفتند می توانند به جای ارجاع مشکلات دانش آموزان به منابع دیگر، در روند نشست های کلاسی، به دانش آموزان کمک می کنند تا خودشان مشکلات را با موفقیت حل و فصل کنند.
نشست های کلاسی برای آموزشکاران پشتوانه ای فراهم می کند که بتوانند دانش آموزان را به صورت فعال در تصمیم گیری بر نیازها و مسائل خود درگیر کنند. در این روش دانش آموزان می توانند خلاقانه به کشف راه حل مسائل نایل شوند. از آن جا که در این روش به دانش آموزان حق انتخاب داده می شود تا با منابع گوناگون مسائل خود را حل کنند این یعنی بهره گیری از مدیریت مثبت 1 برای اداره کلاس. همچنین این روش موجب همکاری بیشتر معلمان با هم در رفع و رجوع مسائل فراگیران می شود
آموزش انضباط مثبت باعث شناسایی این مراحل و موشکافی آن می شود و با طرح مباحثی پیرامون نشست های کلاسی و دیگر روش های انضباطی مثبت، راهبردهای یاددهی- یادگیری و شیوه های پرورشی اثرگذار، راهگشای بسیاری از مشکلات و مسائل رفتاری در مدرسه ها و ارائه دهنده ی الگوهای رفتار مثبت و برخورد با دانش آموزان می شود.
بهرامی و همکاران - 1384 - ، در پژوهشی تحت عنوان بررسی روش های افزایش مسئولیت پذیری در دانش آموزان دوره راهنمایی شهر شهرضا دریافت، شیوه انضباط مثبت بر افزایش تمام مقیاس ها و عوامل شخصیت شامل مهارت های اجتماعی- ارتباطی و شخصی و هوش عاطفی ومهارت های درون فردی و برون فردی و مقیاس خودکنترلی مؤثر بوده است و انضباط مثبت بر خود تحلیلی و خودکنترل نسبت به شیوه ی یادگیری تأثیر مثبت داشته است.
انزالی - 1386 - در تحقیقی تحت عنوان تربیت مؤثر برای انضباط مثبت به این نتیجه رسید که به جای استفاده از زور و ترس یا تنبیه می توانیم با احترام کودکان خود را تربیت کنیم و در مورد روش های انضباطی مؤثر، چگونگی ایجاد اعتماد به نفس در کودکان، روش های مثبت برای کمک کردن به رشد کودک توضیحاتی ارائه شده است. سلیمانی - 1387 - در تحقیقی تحت عنوان، کلاس با انضباط با یازده روش بیان نموده است که معلمان می توانند از آنها در کلاس درس خود استفاده کنند و به آنها در مدیریت و کنترل مؤثر تر کلاس کمک می کنند.
انگلیش - 1970 - و هاوس . - 1971 - در پژوهش خود از بکارگیری شیوه ی آموزش انضباط مثبت از طریق واقعیت درمانی در کاهش مشکلات انضباطی و افزایش کارایی مدرسه و بالا بردن احساس مسئولیت به نتایج مثبتی دست یافتند.
آئو و همکاران - 2009 - طبق مدل اثر میانجی، ارتباطات اجتماعی از طریق: -1 تقویت مثبت انجام تکلیف - انضباط مثبت - -2 فراهم کردن فرصت هایی برای مقایسه اجتماعی -3 فراهم کردن یادگیری مشاهده ای از طریق الگوگیری نقش و -4 آموزش راهبردهای کنار آمدن و تفسیر مثبت فرد راجع به توانایی اش -5 تفسیر مثبت برانگیختگی هیجانی بر سلامت افراد اثر می گذارد.
با توجه به توضیحات فوق و اهمیت موضوع، تحقیق حاضر در صدد است با بررسی و شناخت بیشتر برنامه ی انضباط مثبت و خودکارآمدی تحصیلی، به این سؤال اساسی که آموزش برنامه ی انضباط مثبت چه تأثیری می تواند بر خودکارآمدی تحصیلی فراگیران داشته باشد پاسخ دهد.
.1-1 فرضیه اصلی تحقیق
آموزش برنامه ی انضباط مثبت برخودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان دوره ابتدایی تأثیر دارد.
فرضیه های ویژه تحقیق
1. آموزش برنامه انضباط مثبت بر یادداشت برداری دانش آموزان دوره ابتدایی تاثیردارد.
2. آموزش برنامه انضباط مثبت بر سوال پرسیدن دانش آموزان دوره ابتدایی تاثیردارد.
3. آموزش برنامه انضباط مثبت بر توجه در کلاس دانش آموزان دوره ابتدایی تاثیردارد.
4. آموزش برنامه انضباط مثبت بر استفاده از کامپیوتر دانش آموزان دوره ابتدایی تاثیردارد.
5. آموزش برنامه انضباط مثبت بر یادگیری و فهم مطالب دانش آموزان دوره ابتدایی تاثیردارد.
6. آموزش برنامه انضباط مثبت بر نظم و مقررات دانش آموزان دوره ابتدایی تاثیردارد.
7. آموزش برنامه انضباط مثبت بر پاسخگویی به سوالات دانش آموزان دوره ابتدایی تاثیردارد.
8. آموزش برنامه انضباط مثبت بر فعالیت های فوق برنامه دانش آموزان دوره ابتدایی تاثیردارد.
