بخشی از مقاله
چکیده:
یکی از تغییرات مهم اواخر قرن بیستم، ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات است. فناوری اطلاعات یکی از عوامل مهم پیشرفت در جوامع امروزی است. هدف پژوهش حاضر تعیین تاثیر بکارگیری فناوری اطلاعات بر توانمندسازی شغلی کارکنان و تعهد سازمانی است. این پژوهش از نظر روش، پیمایشی، از نظر نوع توصیفی و از حیث هدف، کاربردی است. جامعهی آماری این پژوهش شامل تمامی کارکنان دانشگاه امام خمینی در شهر کرج به تعداد 93 نفر است. دادههای پژوهش از طریق پرسشنامه جمعآوری گردید که برای سنجش کاربرد فناوری اطلاعات و توانمندسازی شغلی از پرسشنامه محقق ساخته و جهت سنجش تعهد سازمانی از پرسشنامه تعهد سازمانی پورتر استفاده شد که از بین 93 پرسشنامه 81 پرسشنامه قابل استفاده برای انجام کارهای آماری بود.
برای آزمون فرضیهها از آزمون همبستگی پیرسون توسط نرم افزار spss استفاده شد . نتایج تحقیق نشان داد که کاربرد فناوری اطلاعات بر ابعاد توانمندسازی شغلی - توسعه حرفه ای کارکنان، بر استقلال و آزادی کار کارکنان، بهبود کیفیت عملکرد کارکنان، افزایش دانش و آگاهی کارکنان، افزایش فرصت های شغلی، افزایش مسئولیت تصمیم گیری و افزایش خود کنترلی کارکنان - و تعهد سازمانی تأثیر دارد و همچنین توانمندسازی شغلی کارکنان بر تعهد سازمانی تاثیر داشته است.
مقدمه
یکی از تغییرات مهم اواخر قرن بیستم ، ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات است. فناوری اطلاعات یکی از عوامل مهم پیشرفت در جوامع امروزی است. این مبحث جدید به سرعت رشد کرده و تغییرات بنیادینی در جوامع ایجاد نموده است .
امروزه در هر سازمان و یا شرکتی اعم از دولتی یا خصوصی، بحث به کارگیری فناوری اطلاعات مطرح است
در حقیقت گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات در رشد و توسعه هر جامعه و ارتقاء توانمندسازی سازمان ها نقشی انکار ناپذیر دارد چرا که سازمان ها با داشتن کارکنان توانمند، متعهد، ماهر و با انگیزه ، بهتر خواهند توانست خود را با تغییرات محیط وفق داده و رقابت کنند. توانمند سازی ، سالم ترین روش سهیم نمودن دیگر کارکنان در قدرت است. با این روش حس اعتماد، انرژی مضاعف، غرور، تعهد و خوداتکایی در افراد ایجاد می شود و حس مشارکت جویی در امور سازمانی افزایش یافته ، در نهایت بهبود عملکرد را به دنبال خواهد داشت
مبانی نظری پژوهش فناوری اطلاعات
امروزه صنعت فناوری اطلاعات یکی از پویاترین صنایع در اقتصاد جهانی است. اهمیت IT تنها به رشد آن در کل اقتصاد مربوط نیست، بلکه در تغییراتی است که در سازمانهای استفاده کننده از آن مطرح می شود.چرا که در دهکده جهانی امروز، سازمان ها را مجبور به نوآوری نموده که استفاده از فناوری اطلاعات برای بقای سازمان ها در این سناریو بسیار ضروری است
فناوری های جدید و نوآوری ها، بسیاری از وظایف سازمان ها را متحول کرده است. سازمان ها باید پویا و منعطف باشند. فناوری نوآور فرآیندها را بهبود خواهد بخشید و با تدارک جریان اطلاعات میان وظیفه ای از بازخوردهای عملکردی، جریان کارایی را اصلاح خواهد کرد
برداشت های مختلفی از فناوری اطلاعات وجود دارد که خودسبب گشته تا تصاویر متفاوتی از آن در جوامع مختلف ارایه شود.در مفهوم رایج فناوری به مجموعه ای از سخت افزار و تجهیزات دلالت دارد. اسکات فناوری اطلاعات را شامل انواع رایانه ها، سخت افزار، نرم افزار، شبکه های ارتباطی که دو رایانه را به یکدیگر متصل می کنند، شبکه های عمومی و خصوصی و ترکیب رایانه ها و فناوری ارتباطات و سیستم هایی که رایانه های شخصی را به ابر رایانه ها متصل می کند و شبکه گسترده جهانی که از یک سلسله رایانه های قدرتمند تشکیل شده است. صرافی زاده به نقل از توربان و همکاران چنین می گوید که در نگاه محدود فن آوری اطلاعات دلالت به بخش فناوری سیستم های اطلاعات دارد که شامل سخت افزار، نرم افزار، پایگاه داده ، شبکه ها و دیگر تجهیزات مورد استفاده در سیستم ها است.
بنابراین از این دیدگاه فناوری اطلاعات جزیی از سیستم اطلاعات است. در این دیدگاه عناصر فناوری اطلاعات چنانکه پیش از این عنوان شد عبارت اند از: سخت افزار، نرم افزار، پایگاه داده ها، شبکه ها و دیگر تجهیزات مورد استفاده در سیستم ها است - رهنورد آهن و دیگران، . - 1389 بر اساس تعریف، فناوری های اطلاعاتی مجموعه ای از ابزارها، تجهیزات، دانش و مهارت ها است که از آنها در گردآوری، ذخیره سازی ، پردازش و انتقال اطلاعات - اعم از متن، تصویر، صوت و غیره - استفاده می شود. ابزارهایی که این فناوری به کارمی گیرد، عبارتند از:برنامه های رایانه، بانک های اطلاعاتی، برنامه های کاربردی، شبکه های ارتباطی، تحلیل و طراحی روش ها، برنامه نویسی زبان ها و پایگاه های دانش
سازمان ها با استفاده از فناوری اطلاعات قادرند که وظایفشان را ساده تر انجام دهند. صرفه جویی در هزینه، اجتناب از خطاهای انسانی ، بهبود بخشیدن کارایی و اثربخشی سازمانی از جمله امتیازهای استفاده از فناوری اطلاعات در سازمان ها است
گستره دگرگونی های محیط به ویژه در زمینه علم و فناوری، موفقیت سازمان ها را بیش از هر چیزبه قابلیت های منابع انسانی آنها متکی ساخته است. شرایط پر تلاطم محیطی و تغییرات شگرف فناوری ، منجر به پیچید گی بیشتر فعالیتها شده است، به نحوی که محتوای تفکر مدیریت و روش های مورد استفاده در سازمان دستخوش تغییرات و دگر گونی های عمیق و شدید شده است. لذا موفقیت هر سازمان رابطه مستقیمی با کاردانی، تلاش و توانمندی نیروی انسانی شاغل در آن را دارد و هرگونه بی توجهی به این منبع مهم و عظیم، عوارض و پیامدهای گوناگون و جبران ناپذیری همچون از دست دادن نیروهای متخصص و کارآمد،هدررفتی سرمایه گذاری های سازمانی و در نهایت کاهش کارایی و فنای سازمان را در بر خواهد داشت.امروزه نیروی انسانی ماهر و پرتوان مهم ترین عامل پویایی جوامع و سازمان ها به شمار می رود. از این رو سازمان ها به سبب توسعه و گسترش فعالیت های خود ناگزیر به تدارک ، حفظ و مدیریت منابع انسانی توانمند و کارآمد هستند
توانمندسازی
تغییرات محیطی و افزایش رقابت جهانی، موضوع توانمندسازی کارکنان را در کانون توجه مدیران قرار داده است - پاک طینت، فتحی زاده، . - 1387 در ادبیات و نوشته های توانمندسازی ، تعریف معین و پذیرفته شده ای از موضوع که همگان روی آن اتفاق نظر داشته باشند، وجود ندارد. تعریف توانمندسازی در بین دانشمندان به شدت متفاوت است؛ بسیاری از مطالعات آن را به عنوان انگیزش برای انجام وظایف اصلی و یا بازتاب انگیزشی تناسب بین کار و کارمند و یا طرح هایی بر مبنای تعهد - اسپریترز، - 1996و یا مشارکت - نیکودیم و سیمونتی، - 1194 تعریف نموده اند.
محققین همچنین توانمندسازی را تحت عنوان ساختار شغل به شکل انتقال قدرت یا اختیار - بورک، 1986، کانتر، - 1998 و یا ساختارهای حمایت شغل مانند اشتراک منابع و اطلاعات - بلووالبا، 1982،هاردی ولیبا، سولیوان، - 1998 نیز تعریف کرده اند.از توانمند سازی هم چنین به عنوان فرآیندی وابسته به عملکرد مدیریت یا رهبری سازمان - بینش و نانوس، و وابسته به کارکردهای منابع انسانی مانند برنامه های آموزشی و سیستم پاداش نیز یاد شده است
بررسی متون نشان می دهد که توانمندسازی کارکنان با رضایت شغلی ، افزایش عملکرد و بهره وری شغلی، افزایش انگیزش شغلی، روحیه بالاتر، بهبود کیفیت شغلی، کارایی بالاتر ارتباط دارد - نادری و دیگران، . - 1387 اسکات و ژافه - 1991 - ، در مورد این که چرا کارکنان را توانمند سازیم ، می نویسند: سازمان، هم از درون و هم از برون مورد هجوم قرار می گیرد. از جنبه بیرونی، رقابت شدید در سطح جهانی، تغییرات سریع باورنکردنی، تقاضای جدید برای کیفیت و خدمات و محدودیت منابع، پاسخ گویی سریع را از سازمان ها می طلبند.
از جنبه درونی، کارکنان احساس می کنند که با آنان صادقانه برخورد نمی شود و مأیوس و سر خورده می شوندسازمان. نیز پیوسته توقع بیشتری دارد و مرتباً قواعد بازی را تغییر می دهد. در عین حال ، کارکنان خواهان کار با معنی هستند، صراحت و صداقت بیشتری را خواستارند و خودیابی و خودشکوفایی بیشتری از کارشان طلب می کنند.
مدیران باید در مقابل این فشارها، گروهی را به کار گیرد تا سازمان بتواند وظایفش را انجام دهد. محیط کار امروزی به کارکنانی نیاز دارد که بتوانند تصمیم بگیرند، راه حل های تازه ای برای مسائل پیدا کنند، خلاقیت داشته و در مقابل کار خود پاسخگو باشند - جهانیان، . - 1387 توانمندسازی کارکنان ، روش جدیدی است که برای افزایش بهره وری ازراه افزایش تعهد کارکنان به سازمان و بالعکس مورد استفاده مدیران قرار می گیردو این شیوه ارزشمندی است که بین کنترل کامل مدیریت و آزادی عمل کارکنان توازن برقرار می کند.
توانمندسازی ، راهی متفاوت برای کارکردن افراد با یکدیگر است و هدف اصلی آن تغییر ساختار مدیریت از شکل سنتی و هرمی به ساختار مشارکتی است. توجه ویژه به تعامل بین افراد و محیط آنها و چگونگی تاثیر این تعامل بر فرآیندهای توانمندسازی، از موضوعاتی است که همواره باید مورد توجه قرار گیرد.برای توانمندسازی افراد در سازمان ، به طور کلی گام های زیر باید برداشته شود، گام اول، تحول ساختار سازمان از حالت سنتی به حالت ارگانیک و پویاست تا بستر و زمینه بروز توانایی افراد در سازمان برای آنان آماده شود و افراد بتوانند قابلیت های واقعی مثل خلاقیت و شایستگی را از خود نشان دهند و به مرحله اجرا در آورند - سید عامری و دیگران، . - 1388 موفقیت در سطح فردی و سازمانی هدف توانمندسازی است بیشتر نویسندگان در تعریف توانمندسازی براین نکته توافق دارند که عنصر کلیدی توانمندسازی ، دادن آزادی عمل به کارکنان در ارتباط با فعالیت های مربوط است
جدول 1-2 مفاهیم توانمندسازی
ابعاد توانمندسازی:
توانمندسازی دارای ابعاد متفاوتی می باشدکه در این پژوهش ما به هفت بعد آن می پردازیم:
1 - بهبود کیفیت عملکرد کارکنان
2 - استقلال وآزادی
