بخشی از مقاله
چکیده
بی تردید با وقوع انقلاب صنعتی در غرب و گسترش پیامدهای اقتصاد سرمایه داری در جوامع غربی و به دنبال آن تغییرات سریع و گسترده در عرصه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی چهره جهان به طرز چشمگیری دگرگون شد. در این میان با به میدان آمدن رسانه های و از همه مهمتر تلویزیون، تاثیر بسزایی در تغییر رفتار و ظاهر جامعه داشته است.
تلویزیون به عنوان رسانهای جمعی میتواند همانند مرکز قدرتمند فرهنگی، نظام خویشاوندی، آداب و رسوم، ارزشهای اجتماعی و اخلاقی، زبان، هنر و ادبیات را که زیر بنای هویت جامعه محسوب میشوند، تحت تأثیر مثبت و منفی قرار دهد و با بهره گیری از فنون ارتباطی بر ایدههای فرهنگی و نگرشهای مردم تأثیر گذارد.
این مقاله به بررسی میزان تاثیر تلویزیون بر مدگرایی بر اساس نظریه کاشت پرداخته است و میزان تاثیر عواملی چون ارزش های اجتماعی، سیاست، فرهنگی، تاریخی، جامعه، نوع نگاه به رسانه، تهیه کنندگان و برنامه سازان را از نظر دانشجویان بررسی کرده و تاثیر پذیری این عوامل را از تلویزیون را مشخص کرده است.
.1 مقدمه
در این هیاهوی ناشی از رشد اقتصاد سرمایه داری و ظهور فناوریهای جدید، چهره و ظاهر انسانها نیز از این فرایند در امان نماند و دستخوش تغییرات جدی شد. این اتفاق با توجه به رشد و گسترش رفاه اقتصادی در جهان و تغییر در سبک و الگوی زندگی مردم طبیعی بود، اما این رویداد همراه با گسترش وسایل ارتباط جمعی مانند تلویزیون و ماهواره مسایل نو و جدیدی را برای کشورهایی که تنها پذیرنده و دریافت کننده ظواهر محصولات اقتصادی و فرهنگی غرب بودند، ایجاد کرد. در این سالها ، صنعت پوشاک و لوازم آرایشی نیز گسترش قابل توجهی پیدا کرد و بسیاری از بازارهای جهان را در دست خود گرفت.
با توسعه ارتباطات و رسانه ها و دریافت جهانی اطلاعات، نسل جدید به مراجع جدیدتری دست می یابد، در حالی که این نسل از یک سو بیشتر از نسل های گذشته از آرمان های موجود - متعارف - سر خورده است و به دنبال جایگاهی روشن تر و مسیری صحیح تر از قبل می گردد و از سوی دیگر، مانند نسل های گذشته خواهان جایگاهی معنوی و غرور ملی بالایی است که او را با فرهنگ خود آشتی دهد. بنابراین، رسانه ها به مثابه منابعی که در بازیابی این راه نقش عمده ای دارند، در خور توجه هستند.
هویت هر جامعه نتیجه اط لاعات ملی، دینی و فرهنگی آن جامعه است و در صورت هر تغییری در اطلاعات، ضروری است که آگاهی های لازم به تدریج و بر حسب نیاز مخاطبان انتقال یابد تا از فروپاشی وحدت نظر در الگوهای ارزشی و دینی جلوگیری شود. به عبارت دیگر، می توان گفت رسانه ها بر شیوه های رفتاری، نحوه سلوک ها و سلایق عمومی در جامعه تأثیر می گذارند و از بین همه این وسایل، تلویزیون به مثابه ابزاری قدرتمندتر از دیگران عمل میکند.
.2 بیان مسئله
از زمانی که جوانان بخصوص زنان در پی تعریف نقش جدیدی برای خود در عرصه جامعه و تحولات آن بودند، برای صاحبان پول و سرمایه ، این فرصت فراهم آمد که با ایجاد تعریف های جدید از هویت، بازار پولساز و سودآوری را برای خود ایجاد کنند. چرا که این دو قشر همیشه در پی کسب تعاریف جدید از هویت خویش و پیرامون خود بوده اند پس ارائه مدها و الگوهای جدید، نوعی بسترسازی برای اینگونه افراد به منظور ابراز وجود آنها در جامعه بوده است.
تلویزیون به عنوان رسانهای جمعی میتواند همانند مرکز قدرتمند فرهنگی، نظام خویشاوندی، آداب و رسوم، ارزشهای اجتماعی و اخلاقی، زبان، هنر و ادبیات را که زیر بنای هویت جامعه محسوب میشوند، تحت تأثیر مثبت و منفی قرار دهد و با بهره گیری از فنون ارتباطی بر ایدههای فرهنگی و نگرشهای مردم تأثیر گذارد.
همچنین با توجه به اینکه رسانههای جمعی و تلویزیون به طور خاص از جمله منابع مهم تأثیر گذار بر ارزش ها، باورها و فرآیند تشکیل هویت فردی و اجتماعی در همه جوامع و نیز جامعه ما هستند، بنابراین شناخت این موضوع که برنامههای تلویزیون اولا به لحاظ فرهنگی تا چه حد بر مخاطبان خود تأثیر میگذارد، ثانیاً این تأثیرها سازنده استیا مخرب و ثالثاً چگونه می توان روند تأثیر گذاری این رسانه مهم را در حفظ هویت فرهنگی جامعه هدایت کرد، حائز اهمیت است.
.3 اهداف تحقیق
بررسی موضوع فوق از چند جنبه دیگر نیز اهمیت دارد، از جمله اینکه جرج گربنر با طرح نظریه »کاشت« قصد دارد تأثیر در خور توجه تلویزیون را بر نگرش مخاطبان متذکر شود و خود برای اثبات این مدعا تأثیر برنامه های تلویزیون آمریکا را بر خشونت سنجیده و معتقد است کسانی که بیشتر تلویزیون نگاه میکنند و پیام های خشونت آمیز بیشتر برایشان - به وسیله تلویزیون - تکرار می شود، دنیای واقعی را خشن تر می بینند.
قبول داشتنی یا رد کردن این نظریه می تواند دو رویکرد متفاوت به تلویزیون ایجاد کند؛ به عبارت دیگر، اگر ما بدانیم که آیا این نظریه در ایران نیز درباره مسائل مختلف صدق می کند یا خیر، رویکرد سیاست گذاران و دست اندرکاران تلویزیون را به جایگاه این رسانه مهم تعیین می کند.
در این راستا نوشتار حاضر به این سوال مهم می پردازد که براساس نظریه کاشت در ارتباطات جمعی، تلویزیون تا چه حد و در چه جهتی بر هویت دینی، جنسی و گروهی ایرانیان تأثیر دارد ؟ و این امر مستلزم بررسی محتوای پیام های ارسالی تلویزیون در موضوع هویت، بررسی نگرش مخاطبان تلویزیون در بیان هویت و بررسی تأثیر کاشتی محتوای برنامه های تلویزیون بر هویت جنسیتی و هویت گروهی افراد است.
4. فرضیات تحقیق
❖ تلویزیون تاثیر معناداری بر مدگرای دارد.
❖ تلویزیون تاثیر معناداری بر جریانهای اصلی فرهنگی دارد.
❖ تلویزیون تاثیر معناداری بر رفتار جوانان دارد.
❖ تلویزیون تاثیر معناداری بر فرهنگ نسبی جامعه دارد.
❖ تلویزیون تاثیر معناداری بر نوع تفکر مردم درمورد مد دارد.
5. متغیر های تحقیق
متغیر های مستقل
تلویزیون
متغیر وابسته
جریان های فرهنگی
رفتار جوانان
فرهنگ نسبی جامعه
.6 روش تحقیق
الف - از لحاظ هدف ، این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی است . زیرا نتایج آن برای آگاهی جامعه و صدا و سیما است که کاربرد بسیاری دارد
ب - از لحاظ مکانی ، این پژوهش از نوع تحقیقات میدان است . زیرا دادههای تحقیق با حضور در جامعه و یا نمونهی آماری و با استفاده از ابزار پرسشنامه گردآوری شده است
