بخشی از مقاله
چکیده:
مکان های مدرنیستی امروزین بدون توجه به نیازهای کیفی انسان و حس رضایت و لذت از بودن در محیط و ادراک محیط ساخته شده اند و به ناگزیر برآورده کننده هیجان ها و نیازهای زودگذر و کمی انسان می باشند. که تنها خصیصه اصلی آنها کاهش کیفیت محیط فیزیکی است. محیط فیزیکی فرودگاه ها بر ادراک هزاران مسافر هوایی تاثیر گذار است چرا که فرودگاه ها، بخش حیاتی عمده و مهمی از یک کشور یا یک شهراند و در واقع فرودگاه های بین المللی مرز و دروازه های هوایی آن کشورند.
بنابراین این مساله پژوهش حاضر را بر آن داشت تا به بررسی تاثیر محیط فیزیکی فضای فرودگاه بر روی احساس رضایت و لذت مسافرین بپردازد. این پژوهش با استناد به روش توصیفی - تحلیلی ، به هدف کاربردی، بر مبنای بررسی های میدانی و به روش پیمایشی مورد مطالعه قرار گرفته است. در جمع آوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای همچون کتاب ها، مقاله ها، مجلات، فصلنامه ها و جمع آوری نظرات مردم از طریق پر نمودن پرسشنامه استفاده میشود.
جامعه آماری مسافرین فرودگاه امام تهران می باشند و با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر - بالاترین رقم لازم برای جامعه آماری انتخاب شده - از افراد بالای 18 سال به عنوان نمونه آماری انتخاب می شوند. جهت تحلیل نتایج از نرم افزار spss استفاده می شود. نتایج به دست آمده نشان می دهد که روشنایی، دسترسی و امکانات محیطی و زیبایی بر رضایتمندی مسافرین و همچنین عامل روشنایی نیز بر احساس لذت مسافرین تاثیر گذار است.
مقدمه:
حمل و نقل یکی از پایه های اصلی توسعه اقتصادی و اجتماعی هر کشور است. در واقع پیشرفت و قدرت اقتصادی هر کشور با میزان کارایی سیستم حمل و نقل آن در تعاملی تنگاتنگ و پیوسته می باشد. توسعه روزافزون صنعت هواپیماسازی و گرایش فزاینده به جابجایی و نقل و انتقال مسافر و کالا در حداقل زمان ممکن موجب پیشرفت چشمگیر صنعت حمل و نقل هوایی، شده است و فرودگاه در کنار مابقی پایانه ها از حساسترین بازیگران این نقش است.
از موضوعاتی که باید در رابطه با فرودگاه ها مورد توجه قرار گیرد احساس رضایت و لذت مسافرین آن ها می باشد . رضایت مشتری، درجه ای از احساس مثبت مشتری نسبت به ارائه دهنده خدمت است .
در حالی که لذت مشتری مستلزم فراتر رفتن از رضایت به نسبت به خدمات ارائه شده می باشد در واقع رضایت مشتری حاصل ارائه خدمات مطابق با انتظارات مشتری است در حالی که لذت مشتری ماحصل ارائه خدمات فراتر از انتظارات مشتریان می باشد
یکی از موضوعات مهم در مطالعات محیط، تاثیر محیط فیزیکی بر ادراک استفاده کنندگان از فضا می باشد. محیط فیزیکی و تاثیرات آن در زندگی روزمره مردم از مسائلی است که در سال های اخیر از طرف متخصصین بسیاری مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است
یکی از رسالت های طراحان و معماران خلق رابطه ای متناسب بین انسان ها و کالبد اطرافشان است. برای نیل به این هدف، خالقان فضا باید درک صحیحی از رفتار انسان در محیط های متفاوت داشته باشند، به نحوی که پیوند انسان و مکان را قوی تر سازند
یکی از این مکان ها، فرودگاه ها می باشند. فرودگاه ها، بخش حیاتی عمده و مهمی از یک کشور یا شهراند و در واقع فرودگاه های بین المللی مرز هوایی کشورها و دروازه هوایی شهرهای آن کشور است. امروزه با نگاهی به اهمیت فرودگاه ها و صنعت هوانوردی و پیشرفت های چشمگیر آن در جهان، همچنین دست آوردهای این فن آوری و با توجه به آمار پروازها و جابه جایی مسافران، فرودگاه اهمیت و جایگاه ویژه ای پیدا کرده اند
بنابراین طراحی محیط های فیزیکی فرودگاه ها باید به گونه ای باشد که به تولید اثر عاطفی خاصی در مسافرین منجر گردد که در نهایت باعث تداوم حضور او در محیط گردد و حس رضایتمندی و لذتی که به همراه دارد عامل مهم در شکل گیری پایه های ارتباطی استفاده کنندگان و محیط می باشد و نهایتا منجر به ایجاد محیط های با کیفیت نیز خواهد گردید
یک معمار وظیفه دارد مکان را به صورت تمام و کمال در ذات خود آشکار کند. در واقع در بنا است که مکان به مخاطب خود اهدا می شود. هنر معماری با ساختن خلاقانه مکان وظیفه دارد که خصوصیات محیط را گردآوری کرده و در مکان نشان دهد. در واقع معمار انسان را در مکان سکنی می دهد زیرا که وجود انسان وجودی است که به طور ذاتی در مکان بنیاد دارد. به همین دلیل او باید با در نظر گرفتن ویژگی های هستی شناختی انسان و توجه خاص به وجود آدمی، در جهت احیای مکانمندی انسان اقدام به طراحی کند
پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر محیط فیزیکی بر رضایتمندی و احساس لذت صورت گرفته است. از جمله اهداف تحقیق آن است که سهم عوامل محیط فیزیکی را بر میزان رضایتمندی و احساس لذت آن ها بررسی نماید. در این راستا، پاسخگویی به دو پرسش اساسی زیر مورد نظر بوده است:
- آیا رابطه معناداری بین محیط فیزیکی و رضایتمندی و احساس لذت وجود دارد؟
- کدام یک از عوامل محیط فیزیکی بر رضایتمندی و احساس لذت مسافرین فرودگاه تاثیر گذار هستند؟
پاسخ به این سوالات اهمیت و ضرورت این گونه مطالعات را بیش از پیش نشان می دهد؛ چرا که پرداختن به چنین پژوهش هایی نقش مهمی در ارائه راهکارها به طراحان و معماران، در جهت حفظ و ارتقا رضایتمندی و احساس لذت دارد.
مدل مفهومی پژوهش:
آن چه تاکنون مورد بررسی قرار گرفت، ارائه مدل های مختلف پیرامون محیط فیزیکی، رضایتمندی، احساس لذت و عوامل تاثیر گذار بر این مفاهیم بود. جهت استخراج مدل نظری پژوهش، ابتدا در تصویر 1، معیارهای سنجش محیط فیزیکی ارائه شد. در این راستا عوامل پنج گانه محیط فیزیکی، رضایتمندی و احساس لذت با یکدیگر تجمیع شده است که مدل نظری پژوهش را شکل می دهد. به این ترتیب که عامل عملکرد، دسترسی، امکانات محیطی و زیبایی، چیدمان فضایی و روشنایی تحت عنوان " محیط فیزیکی " دسته بندی شدند و تاثیر شان بر رضایتمندی و احساس لذت مسافرین سنجیده شد.
تصویر :1 مدل عوامل تاثیرگذار محیط فیزیکی بر رضایتمندی و احساس لذت ؛ ماخذ: نگارنده
همان گونه که پیش از این عنوان شد، این پژوهش به دنبال ارزیابی تاثیر عوامل محیط فیزیکی بر رضایتمندی و احساس لذت است. برای این فرودگاه بین المللی امام خمینی در شهر تهران انتخاب شد. یکی از مهمترین دلایل انتخاب این فرودگاه، به دلیل کارایی آن است که مهمترین فرودگاه بین المللی ایران می شود.
-روش پژوهش
جامعه آماری و نمونه آماری
جامعه آماری مسافرین فرودگاه بین المللی امام خمینی تهران هستند با استفاده از بالاترین میزان فرمول کوکران 384 نفر از افراد بالای 18 سال با شیوه نمونه گیری تصادفی به عنوان جامعه آماری انتخاب شده اند.
تصویر موقعیت قرارگیری فرودگاه بین المللی امام خمینی تهران را نمایش می دهد.
