بخشی از مقاله
چکیده
بیماری دیابت به سبب شیوع فراوانی که دارد، امروزه به عنوان یک مشکل بزرگ بهداشتی در دنیا مطرح است - Goralski KB et al, 2007 - نیاز برای یافتن ترکیبات و روندهای مؤثر در درمان دیابت با عوارض جانبی کمتر و متعاقبا بالا رفتن حساسیت به لپتین در این افراد گامی مؤثر در افزایش کیفیت زندگی این بیماران خواهد بود. به همین منظور در این پژوهش به بررسی ترکیب درازمدت فعالیت هوازی بر متغیر مهم و اثرگذار در درمان دیابت و مقاومت به لپتین پرداخته شد.
مواد و روش ها: در پژوهش حاضر 54 راس رت نر در 6 گروه سالم کنترل، دیابتی کنترل، سالم تمرین هوازی، دیابتی دریافت گلی بن کلامید، دیابتی تمرین هوازی، دیابتی دریافت گلی بن کلامید و تمرین هوازی، با شرایط استاندارد 12 ساعت نور و 12 ساعت تاریکی همراه با آب و غذا تقسیم شدند. رت ها با تزریق 60 میلی گرم در کیلوگرم آلوکسان رقیق شده در ml1 سالین دیابتی شدند. 7 روز پس از تزریق و 12 ساعت ناشتایی، در صورتی که میزان گلوکز خون در حالت استراحت بیش از mg/dl 300 بود به عنوان دیابتی در نظر گرفته می شدند. تمرین استقامتی به صورت شنا کردن به مدت 6 هفته، هفته ای 5 روز در یک تانک پلاستیکی با ابعاد - cm×90cm×70cm150 - با درجه حرارت آب به میزان - C - 83 1 28 انجام شد.
گلی بنکلامید در هر وعده به میزان 0.5 میلی گرم بر کیلوگرم - mg/kg, orally 0.5 - به رت ها داده شد. داروی گلی بنکلامید و محلول سالین به مدت 6 هفته به صورت خوراکی و با استفاده از gastric gavage وارد معده گروه ها شد. پس از پایان 6 هفته پروتکل، رت ها بی هوش شده و نمونه های خونی به طور مستقیم از قلب حیوان گرفته شد و به میزان 3000 دور در دقیقه به مدت 10 دقیقه سانتریفیوژ شد و پلاسمای مربوطه جهت سنجش میزان لپتین پلاسما به آزمایشگاه منتقل شدند.
داده ها با استفاده از آزمون آنالیز واریانس یک راهه تحلیل شدند و P≤0/05 در نظر گرفته شد.نتیجه گیری: در غلظت لپتین پلاسما نه در گروه سالم و نه گروه دیابتی تفاوت معناداری مشاهده نگردید. به نظر می رسد 6 هفته تمرین هوازی نتواند تاثیرات بالقوه خود را ایجاد کند و تاثیر ورزش را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
-1 مقدمه
با تغییر سبک زندگی و ترکیب مواد غذایی، شیوع چاقی رو به افزایش است. شیوع چاقی منجر به افزایش بیماری های همراه با چاقی از جمله دیابت، پرفشار خونی، بیماریهای قلبی- عروقی و سرطان های خاص می شود. دیابت نوع2 به دلیل افزایش سن، چاقی و کم تحرکی، مصرف بیشتر قندهای ساده و غذاهای با کالری بالا، شیوع فزاینده ای یافته است به طوری که بر اساس پیش بینی سازمان بهداشت جهانی، تعداد بزرگسالان مبتلا به دیابت در سال 2025 میلادی به 300 میلیون نفر می رسد
از جمله مطالعات جدید در زمینه بیماری دیابت بررسی هایی است که به رابطه لپتین با دیابت پرداخته اند. بافت آدیپوز محل اصلی ذخیره انرژی و چربی در بدن است. هورمون ها و سایتوکاین های بسیاری از این بافت اندوکراینی فعال ترشح می شوند که از جمله می توان لپتین، آدیپونکتین، IL6، TNF-a و رزیستین را نام برد. این موارد تأثیرات گسترده ای بر مصرف انرژی، کربوهیدرات، متابولیسم چربی و در نتیجه هموستاز گلوکز دارند. از جمله موارد مهم در رابطه با دیابت و چاقی، لپتین است.
ژن ob در سال 1994 برای اولین بار در موش و سپس همولوگ آن در انسان کشف شد و محصول این ژن، لپتین نامگذاری شد. لپتین به طور عمده در بافت چربی سفید بیان می شود اما سطح کمتری از آن در جفت، عضلات اسکلتی معده، اپیتلیوم پستان و مغز نیز دیده می شود و می تواند به عنوان یک عامل پیام رسان در مغز باشد. میزان لپتین به طور کامل وابسته به ذخایر تری گلیسرید و توده بافت چربی است . - Felber JP et al. 1993 - انسولین موجب افزایش رونویسی ژن ob در موش های صحرایی سالم و دیابتی می شود
از طرف دیگر لپتین ترشح انسولین را یا به وسیله فعال کردن کانال K-ATP و یا به وسیله مهار فیدبکی بیان ژن انسولین مهار می کند. این امر نشان می دهد که انسولین و هورمون های استروئیدی در تنظیم بیان لپتین دخالت دارند . - Felber JP et al. 1993 - لپتین هورمون ترشح شده از بافت چربی است که هم منعکس کننده ذخایر انرژی در بافت چربی محیطی است و هم نقش مهمی در حفظ تعادل انرژی دارد که این نقش را به وسیله سیگنال میزان ذخایر انرژی به مغز و اثر بر تنظیم اشتها و متابولیسم انرژی انجام می دهد
برخی پژوهش ها نشان داده اند که بین انسولین با لپتین ارتباط وجود دارد - Segal K. R et al, 1996 - که در نتیجه می تواند این امکان وجود داشته باشد که لپتین در پاتوژنز بیماری دیابت نقش دارد . - Seufert J et al, 1999 - وجود گیرنده های لپتین در بافت چربی احتمال دخالت لپتین در تنظیم لیپولیز را مطرح می کند. نشان داده شده که لپتین به صورت اتوکراین- پاراکراین موجب افزایش لیپولیز می شود
چون لپتین موجب افزایش فعالیت سمپاتیک محیطی می شود بنابراین گروهی از محققین عقیده دارند که افزایش لپتین پلاسما از طریق تحریک هیپوتالاموس موجب افزایش فعالیت دستگاه عصبی سمپاتیک محیطی و در نتیجه لیپولیز می شود . پس احتمالاً لپتین از طریق افزایش لیپولیز و کاهش لیپوژنز در متابولیسم بافت چربی شرکت می کند. با وجود این، مکانیسمی که لپتین از طریق آن موجب افزایش لیپولیز می شود هنوز به طور کامل و دقیق مشخص نشده است. برخی محققان لپتین را سازوکار هشدار دهنده در تنظیم محتوای چربی بدن ذکر کرده اند .
افراد چاق با مقاومت لپتین و افزایش لپتین در خون مشخص می شوند . - Mendosa-Nunez et al, 2002 - افزایش لپتین در بسیاری از تحقیقات عاملی مستقل در بیماری کرونر قلب معرفی شده - Wallace, A. - M et al, 2001 و با سوء عملکرد دیواره عروق همراه است . - Singhal, A et al, 2002 - لپتین فشار اکسیداتیو در دیواره عروق را افزایش داده و موجب آسیب آنها می شود، این هورمون همچنین موجب کلسیفه شدن سلول عروقی می شود . - Singhal, A et al, 2002 - برخی محققان گزارش دادند که لپتین با پرفشار خونی ناشی از چاقی نیز مرتبط است . - Singhal, A et al, 2002 - بنابراین یافتن روشهای خوب و ایمن تر برای کاهش این هورمون در افراد چاق و بخصوص افراد دیابتی ضروری می باشد.
از جمله راه های خوب برای کنترل دیابت، فعالیت بدنی است. در سالهای اخیر، فعالیت بدنی و ورزش به عنوان راهکاری برای کنترل دیابت در کنار تغذیه و دارو مطرح بوده است . - Woolf-May K et al, 2006 - فعالیت استقامتی یک استراتژی پذیرفته شده درمانی برای افراد مبتلا به دیابت می باشد، زیرا اثرات سودمندی روی نیمرخ گلایسمیک و کاهش ریسک فاکتورهای قلبی- عروقی از جمله مقاومت انسولینی دارد . - Sigal RJ et al, 2007 - کاهش تحمل گلوکز و مقاومت انسولینی در ارتباط با چاقی بررسی شده و نشان داده شده است که فعالیت بدنی اثر مطلوبی روی کاهش مقاومت انسولینی در افراد مبتلا به دیابت نوع2 دارد . - Boudou P et al, 2003 - تحقیقات گذشته نشان داده اند که برنامه تمرینی فشرده، حساسیت انسولین را در مردان میان سال مبتلا به دیابت نوع دو افزایش و بافت چربی احشایی و زیر پوستی را کاهش می دهد
بررسی های متعدد نشان داده اند فعالیت بدنی و به ویژه فعالیت های استقامتی از جمله عوامل مؤثر در افزایش انرژی مصرفی و کاهش وزن می باشند که می توان از آنها به عنوان روشی مؤثر در پیشگیری و درمان چاقی و همچنین دیابت استفاده کرد .اگرچه توجهات نسبتاً زیادی بر اعمال متابولیکی تمرین بدنی در چاقی، دیابت و مقاومت به انسولین شده است، با این حال اطلاعات کاملی درباره اثر فعالیت های ورزشی بر سازوکار ایجاد کننده مقاومت به انسولین مثل سایتوکاین ها و رابطه آنها با هم وجود ندارد.
هر چند که بعضی پژوهش ها تأثیر تمرینات استقامتی در بهبود عملکرد انسولین در شرایط مقاومت به انسولین را نشان داده اند - Bouche C et al, 2004 - و فعالیت ورزشی نیز عاملی مؤثر در بهبود حساسیت به انسولین است. این باور وجود دارد که عدم فعالیت بدنی با گسترش بیماریهای مزمنی مانند چاقی، دیابت، فشار خون و آترواسکلروز رابطه دارد. گزارش شده که فعالیت بدنی و ورزش شدید حداقل یک بار در هفته به طور معنی داری خطر گسترش بیماری دیابت را به طور فزاینده ای کاهش می یابد چرا که اولاً فعالیت بدنی منظم از اضافه وزن جلوگیری کرده و این درحالی است که چاقی و مقاومت به انسولین با یکدیگر ارتباط دارند، دوماً اینکه مستقل از درصد چربی بدن، فعالیت بدنی موجب افزایش حساسیت به انسولین در عضله های اسکلتی می شود. نشان داده شده که تمرینات استقامتی - به مدت 1تا 12 هفته - حساسیت انسولینی را در انسان بهبود می بخشد
مشاهده شده که یک وهله فعالیت ورزشی، بهبود حساسیت انسولینی را در انسان به اندازه کافی تحریک می کند و انجام یک هفته تمرینات هوازی برای بهبود تحمل گلوکز در افراد مبتلا به دیابت خفیف نوع 2 مناسب است که این موضوع در جوندگان نیز صادق است
بنابراین شواهد قابل ملاحظه ای وجود دارد که نشان می دهد فعالیت های استقامتی اثر قوی بر فعالیت انسولین در عضله های اسکلتی دارد. از جمله هورمون های مهم که در چاقی و دیابت باید مورد مطالعه قرار گیرد و فعالیت بدنی می تواند بر آن مؤثر باشد لپتین است. عوامل زیادی بر مقدار این هورمون در گردش خون مؤثر هستند و همچنین مورد تأثیر آن قرار می گیرند، از این جمله می توان به انسولین، کورتیزول، تستوسترون و انرژی مصرفی اشاره کرد
پژوهش ها نشان داده اند که فعالیت بدنی می تواند بر لپتین مؤثر باشد و علاوه بر نقش فعالیت بدنی در افزایش انرژی مصرفی، به احتمال زیاد از راه اثری که بر لپتین دارد، می تواند در درمان چاقی مؤثر باشد. پژوهش های گذشته نشان می دهند که ورزش هوازی می تواند سبب کاهش یا عدم تغییر مقدار لپتین شود. همچنین نشان داده شده که ورزش های مقاومتی موجب عدم تغییر یا کاهش لپتین در پاسخ به ورزش مقاومتی می شود
به طور کلی پژوهش ها نشان می دهند که تمرینات ورزشی در تنظیم چرخه لپتین و عمل آن مؤثر است. هرچند که در حال حاضر درمان اصلی و مؤثر برای بیماری ناتوان کننده دیابت، استفاده از انسولین و عوامل هیپوگلیسمیک - مثل گلی بنکلامید - است، ولی این ترکیبات دارای عوارض نامطلوب متعددی بوده و در درازمدت بر جریان های ایجاد کننده عوارض ناتوان کننده دیابت مثل مشکلات عروقی ناشی از آن تأثیر ندارند. با توجه به افزایش دانش بشری در مورد هتروژنیته تنوع این بیماری، نیاز به یافتن ترکیبات مؤثر در درمان دیابت با عوارض جانبی کمتر شدیداً احساس می شود
-2 مواد و روش ها
این پژوهش از نوع پژوهش های تجربی بود که در آزمایشگاه دانشگاه علوم پزشکی بابل انجام شد. در این مطالعه از 54 سر موش نر نژاد وبستار با وزن تقریبی 150-250 گرم استفاده شد. حیوانات در اتاق مخصوص با درجه حرارت 18 - 22 درجه سانتی گراد و در شرایط روشنایی و تاریکی 12 ساعته نگهداری شده و دسترسی به آب و غذای کافی داشتند. پس از یک هفته، انتقال به محیط آزمابشگاه و آشنایی با محیط جدید و نیز یک هفته آشنایی با تمرین شنا، آزمودنی ها به طور تصادفی به شش گروه نه تایی تقسیم شدند: سالم کنترل، دیابتی کنترل، سالم تمرین هوازی، دیابتی گلی بن گلامید، دیابتی تمرین هوازی و دیابتی ترکیب گلی بن گلامید و تمرین هوازی تقسیم شدند. گروه های سالم کنترل و دیابتی کنترل در طول دوره فعالیت خاصی نداشته و مداخله ای دریافت نکردند. گروه تمرین هوازی هر هفته 5 روز و روزی یک بار تمرین شنا انجام دادند که تمرین شنا از 5 دقیقه شروع شده وروزانه برای بالا رفتن شدت تمرین به زمان آن 1 دقیقه اضافه می شد.
