بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر تاثیر ترکیب تمرین هوازی و آربوتین برمیزان سرمی ادیپونکتین پلاسما در رت های دیابتی شده با آلوکسان می باشد. 80 راس موش صحرایی نر بالغ از نژاد ویستار در این مطالعه به عنوان آزمودنی انتخاب و متغیرهای پژوهش اعمال شد، به طوری که آزمودنی ها توسط تزریق یک دوز داخل صفاقی آلوکسان 90 - میلی گرم - مبتلا به دیابت شدند. آزمودنی ها به طور تصادفی به ده گروهسالم کنترل، دیابتی کنترل، سالم دریافت آربوتین، دیابتی دریافت آربوتین، سالم تمرین هوازی، سالم ترکیب دریافت آربوتین و تمرین هوازی، دیابتی ترکیب آربوتین و تمرین هوازی، دیابتی دریافت گلی بن گلامید، دیابتی تمرین هوازی و دیابتی ترکیب دریافت گلی بن گلامید و تمرین هوازی تقسیم شدند.
پس از 2 روز دوره ی آشناسازی، برنامه تمرینی حیوانات آغاز شد. تمرین هوازی به صورت تمرین شنا کردن به مدت 6 هفته، هفته ای 5 روز و روزی یک بار از 5 دقیقه شروع شده و روزانه برای بالا رفتن شدت تمرین به زمان آن 1 دقیقه اضافه می شد، انجام شد.
غذای حیوانات از شب قبل از خونگیری از داخل قفس تخلیه شد و به مدت 12 ساعت حیوانات فقط قادر به نوشیدن آب بودند. بیست و چهار ساعت پس از آخرین جلسه تمرین در پایان هفته ششم، موش ها جهت اندازه گیری پارامترهای مورد مطالعه قربانی شدند تا تغییرات بیوشیمیایی ناشی از تاثیر تمرینات هوازی و آربوتین و سطح سلامتی مورد بررسی قرار گیرد.
پس از غربالگری داده های خام - تجانس واریانس، توریع طبیعی و عدم وجود داده های پرت - از آزمون تحلیل واریانس سه راهه استفاده شد متغیرها شامل سطح سلامتی - سالم و دیابتی - ، مکمل - آربوتین و بدون مکمل - و تمرین - هوازی و بدون تمرین - نشان داد شش هفته تمرین هوازی و دریافت آربوتین نه در رتهای دیابتی و نه در رتهای سالم تاثیر معنی داری بر میزان سرمی آدیپونکتین نداشت - 0.05 - ، در مورد اثر تعاملی در هیچ یک از تعاملات اثر معنادار مشاهده نگردید.
-1 مقدمه
با تغییر سبک زندگی و ترکیب مواد غذایی، شیوع چاقی رو به افزایش است. شیوع چاقی منجر به افزایش بیماری های همراه با چاقی از جمله دیابت، پرفشار خونی، بیماری های قلبی- عروقی و سرطان های خاص می شود. دیابت نوع2 به دلیل افزایش سن، چاقی و کم تحرکی، مصرف بیشتر قندهای ساده و غذاهای با کالری بالا، شیوع فزاینده ای یافته است به طوری که بر اساس پیش بینی سازمان بهداشت جهانی، تعداد بزرگسالان مبتلا به دیابت در سال 2025 میلادی به 300 میلیون نفر می رسد
از جمله مطالعات جدید در زمینه بیماری دیابت بررسی هایی است که به رابطه آدیپونکتین با دیابت پرداخته اند. بافت آدیپوز محل اصلی ذخیره انرژی و چربی در بدن است. هورمون ها و سایتوکاین های بسیاری از این بافت اندوکراینی فعال ترشح می شوند که از جمله می توان لپتین، آدیپونکتین، IL6، TNF-a و رزیستین را نام برد. این موارد تأثیرات گسترده ای بر مصرف انرژی، کربوهیدرات، متابولیسم چربی و در نتیجه هموستاز گلوکز دارند. آدیپونکتین سایتوکاین جدیدی با 247 اسید آمینه می باشد و در مقادیر بالا در گردش خون وجود دارد
سطح سرمی این سایتوکاین در چاقی و مقاومت به انسولین، پایین است - Weyer C et al, - 2001 و در مطالعات به عنوان فاکتور خطر مستقل در پیشرفت به دیابت نوع 2 نیز معرفی شده است . - Okamoto Y et al, 2002 - یافته های حاصل از مطالعات انجام شده بر روی انسان و حیوان، وجود ارتباط معکوس بین سطح آدیپونکتین خون با سطح گلوکز خون و هموگلوبین گلیکوزیله - HbA1C - را گزارش داده اند
پژوهش های زیادی نشان داده اند که آدیپونکتین با حساسیت انسولین همبستگی مثبت دارد و افرادی که از حساسیت انسولینی بالایی برخوردار باشند، سطوح آدیپونکتین بالایی هم دارند، عکس این قضیه نیز صادق است. سطوح پایین آدیپونکتین با افزایش مقاومت به انسولین یا کاهش عملکرد انسولین همراه است که می تواند عوارض منفی داشته باشد
یکی از روش های ساده و بی خطر برای درمان دیابت استفاده از داروهای گیاهی است که عوارض اندکی دارد. استفاده از گیاهان دارویی در طب سنتی ملل آسیایی از جمله چین، هند و ایران نیز سابقه چند هزار ساله دارد .
تاکنون نزدیک به 400 گیاه متفاوت به عنوان تعدیل کننده قند خون گزارش شده است - Sauvaire Y et al, 1991 - آربوتین - آربوتوزید - یک هیدروکینون گلوکوزید است که در مقادیر بالا در دمگل ، برگ و پوست برخی از گیاهان جنس pyrus و بسیاری از گیاهان از جمله تیره هایRosaceae Ericaceae و Arctostaphylos uva-ursi و Vaccinium myrtillus وVaccinium vitis یافت می شود .
گیاهان A.uva-ursi و V.vitis در ایران وجود ندارد بنابراین گیاه تلکا با توجه به مقدار بالای آربوتین و همچنین فراوانی و پراکندگی زیاد آن در شمال ایران می تواند به عنوان منبع غنی آربوتین مورد استفاده قرار گیرد - Gholizadeh et al, 2009 - .با توجه به اثرات مفید دارویی آربوتین، این فرض وجود دارد که آربوتین بتواند بر پاسخ های انسولینی و ادیپوسایتوکاین هایی که نقش بسزایی در درمان دیابت دارند نیز اثر داشته باشد.
علاوه بر استفاده از گیاهان دارویی، از جمله راه های خوب دیگر برای کنترل دیابت، فعالیت بدنی است. در سالهای اخیر، فعالیت بدنی و ورزش به عنوان راهکاری برای کنترل دیابت در کنار تغذیه و دارو مطرح بوده است . - Woolf-May K et al, 2006 - فعالیت استقامتی یک استراتژی پذیرفته شده درمانی برای افراد مبتلا به دیابت می باشد، زیرا اثرات سودمندی روی نیمرخ گلایسمیک و کاهش ریسک فاکتورهای قلبی- عروقی از جمله مقاومت انسولینی دارد
کاهش تحمل گلوکز و مقاومت انسولینی در ارتباط با چاقی بررسی شده و نشان داده شده است که فعالیت بدنی اثر مطلوبی روی کاهش مقاومت انسولینی در افراد مبتلا به دیابت نوع2 دارد . - Boudou P et al, 2003 - تحقیقات گذشته نشان داده اند که برنامه تمرینی فشرده، حساسیت انسولین را در مردان میان سال مبتلا به دیابت نوع دو افزایش و بافت چربی احشایی و زیر پوستی را کاهش می دهد .
بررسی های متعدد نشان داده اند فعالیت بدنی و به ویژه فعالیت های استقامتی از جمله عوامل مؤثر در افزایش انرژی مصرفی و کاهش وزن می باشند که می توان از آنها به عنوان روشی مؤثر در پیشگیری و درمان چاقی و همچنین دیابت استفاده کرد . - Zou CC et al, 2009 - اگرچه توجهات نسبتاً زیادی بر اعمال متابولیکی تمرین بدنی در چاقی، دیابت و مقاومت به انسولین شده است، با این حال اطلاعات کاملی درباره اثر فعالیت های ورزشی بر سازوکار ایجاد کننده مقاومت به انسولین مثل سایتوکاین ها و رابطه آنها با هم وجود ندارد. هر چند که بعضی پژوهش ها تأثیر تمرینات استقامتی در بهبود عملکرد انسولین در شرایط مقاومت به انسولین را نشان داده اند - Susan LM et . - al, 2007 افزایش آدیپونکتین پلاسما با بهبود حساسیت به انسولین در ارتباط است و فعالیت ورزشی نیز عاملی مؤثر در بهبود حساسیت به انسولین است
اما اطلاعات در مورد آثار فعالیت ورزشی بر سطح آدیپونکتین پلاسما متناقض است. بعضی از پژوهش ها در افراد سالم و با وزن طبیعی نشان دادند که غلظت آدیپونکتین پلاسما چندان تحت تأثیر تمرینات ورزشی قرار نمی گیرد . - Kobayashi et al, 2006 - به نظر می رسد فعالیت ورزشی حتی بدون کاهش توده چربی احشایی از چاقی جلوگیری می کند - Poramir et al, 2010 - و موجب تغییر غلظت آدیپونکتین می گردد.
این باور وجود دارد که عدم فعالیت بدنی با گسترش بیماریهای مزمنی مانند چاقی، دیابت، فشار خون و آترواسکلروز رابطه دارد. گزارش شده که فعالیت بدنی و ورزش شدید حداقل یک بار در هفته به طور معنی داری خطر گسترش بیماری دیابت را به طور فزاینده ای کاهش می دهدچرا که اولاً فعالیت بدنی منظم از اضافه وزن جلوگیری کرده و این درحالی است که چاقی و مقاومت به انسولین با یکدیگر ارتباط دارند، دوماً اینکه مستقل از درصد چربی بدن، فعالیت بدنی موجب افزایش حساسیت به انسولین در عضله های اسکلتی می شود که این افزایش حساسیت به انسولین مشابه با نقشی است که آدیپونکتین بر افزایش حساسیت انسولین دارد. نشان داده شده که تمرینات استقامتی - به مدت 1تا 12 هفته - حساسیت انسولینی را در انسان بهبود می بخشد . - Dela F et al, 1994 - مشاهده شده که یک وهله فعالیت ورزشی، بهبود حساسیت انسولینی را در انسان به اندازه کافی تحریک می کند و انجام یک هفته تمرینات هوازی برای بهبود تحمل گلوکز در افراد مبتلا به دیابت خفیف نوع 2 مناسب است که این موضوع در جوندگان نیز صادق است . - Hansen PA et al, 1998 - بنابراین شواهد قابل ملاحظه ای وجود دارد که نشان می دهد فعالیت های استقامتی اثر قوی بر فعالیت انسولین در عضله های اسکلتی دارد.
هرچند که در حال حاضر درمان اصلی و مؤثر برای بیماری ناتوان کننده دیابت، استفاده از انسولین و عوامل هیپوگلیسمیک - مثل گلی بنکلامید - است، ولی این ترکیبات دارای عوارض نامطلوب متعددی بوده و در درازمدت بر جریان های ایجاد کننده عوارض ناتوان کننده دیابت مثل مشکلات عروقی ناشی از آن تأثیر ندارند . - Mathieu C, 2004 - با توجه به افزایش دانش بشری در مورد هتروژنیته تنوع این بیماری، نیاز به یافتن ترکیبات مؤثر در درمان دیابت با عوارض جانبی کمتر شدیداً احساس می شود
گیاهان دارویی و مشتقات آنها، اگرچه از دیرباز در درمان دیابت قندی و عوارض ناشی از آن مطرح بوده اند، ولی در مورد اثر بخشی قطعی بسیاری از آنها تاکنون شواهد تحقیقاتی و معتبر یافت نشده است
-2 مواد و روش ها
این پژوهش از نوع پژوهش های تجربی بود که در آزمایشگاه دانشگاه علوم پزشکی بابل انجام شد. در این مطالعه از 80 سر موش نر نژاد ویستار با وزن تقریبی 150-250 گرم استفاده شد. حیوانات در اتاق مخصوص با درجه حرارت 18 - 22 درجه سانتی گراد و در شرایط روشنایی و تاریکی 12 ساعته نگهداری شده و دسترسی به آب و غذای کافی داشتند. پس از یک هفته، انتقال به محیط آزمابشگاه و آشنایی با محیط جدید و نیز یک هفته آشنایی با تمرین شنا، آزمودنی ها به طور تصادفی به ده گروه هشت تایی تقسیم شدند:
.1 سالم کنترل شامل موش های سالم بود که تحت شرایط طبیعی قرار داشتند، .2 دیابتی کنترل شامل موش های دیابتی بود که تحت شرایط طبیعی قرار داشتند، .3 سالم دریافت آربوتین، .4 دیابتی دریافت آربوتین، .5 سالم تمرین هوازی که پنج روز در هفته به مدت 60 دقیقه شنا می کرد.، .6 سالم ترکیب دریافت آربوتین و تمرین هوازی، . 7 دیابتی ترکیب آربوتین و تمرین هوازی، .8 دیابتی دریافت گلی بن گلامید، .9 دیابتی تمرین هوازی و .10 دیابتی ترکیب دریافت گلی بن گلامید و تمرین هوازی
