بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تعیین تأثیر تمرینات هوازی و مقاومتی بر لپتین سرم و ترکیب بدن در کودکان دارای اضافه وزن در شهرستان بروجرد انجام شد. در این پژوهش تعداد 30 نفر دانشآموز دارای اضافه وزن >25 - شاخص توده بدن - از دبستانهای نور و دانش و آوای علم با میانگین سنی11/5-0/443سال، وزن 64/10-9/8 کیلوگرم و قد152/4 -6/70سانتیمتر به صورت داوطلبانه انتخاب شدند. در ابتدا نمونهگیری خون و اندازهگیریهای لازم جهت تعیین سطوح اولیه لپتین سرم و میزان ترکیب بدن به عمل آمد.
سپس آزمودنیها به صورت تصادفی به 3 گروه 10 نفری تقسیم شدند و به مدت 12 جلسه به تمرینات هوازی و مقاومتی در گروه های جداگانه پرداختند. 24 ساعت پس از آخرین جلسه تمرین نمونه خون و اندازهگیری برای بار دوم جهت تعیین سطوح لپتین و میزان ترکیب بدن انجام گرفت. نتایج با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی - آزمون تحلیل واریانس، آزمون توکی و ولش - مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها: با توجه به یافتهها سطوح لپتین سرم در گروه تمرین هوازی و گروه تمرین مقاومتی - - p=0/003 و ترکیب بدن - WHR=0/01 ,BMI=0/000و =0/000درصد چربی - تحت تاثیر تمرین کاهش معنادار داشت. از طرفی یافتهها نشان دهنده تاثیر تمرینات مقاومتی بر سطوح لپتین و WHR به شکل معناداری بیش از تمرینات هوازی بود.
با توجه به نتایج به نظر میرسد 12 جلسه تمرین هوازی و مقاومتی منجر به کاهش لپتین سرم و بهبود ترکیب بدن میگردد. در این پژوهش نتایج نشان دهنده تاثیر بیشتر تمرین مقاومتی بر لپتین خون و فاکتور WHR میباشد.
.1 مقدمه
با وجود پیشرفتهای مداوم در عرصه فناوری و صنعت و نیز گسترش روز افزون شهر نشینی و کاهش فعالیتهای بدنی، چاقی و عوارض مربوط به آن روز به روز جایگاه مهمتری را در عرصه برنامه ریزیهای کلان بهداشتی کشور مییابند. در کشور ما نیز آمار و بررسیها نمایانگر شیوع قابل توجه این بیماری در نسل جوان و به ویژه کودکان است . - 12 - فعالیت بدنی یک رفتار سالم در طول دوره کودکی و نوجوانی است و در رفتارهای سالم آینده اهمیت حیاتی خواهد داشت. اطلاعات موجود نشان میدهد حدود %26 از کودکان دختر و %17 از کودکان پسر در امریکا بیش از دو بار در هفته فعالیت ورزشی شدید ندارند
. به هر حال این آمار در کشورهای در حال توسعه شرایط بدتری دارد. شیوع چاقی در 50 سال گذشته از 10 به 70 رسیده، در کشورهای پیشرفته حدود 30 از کودکان و نوجوانان و در کشور ما حدود 30 تا 50 افراد بالای 20 سال و 60 از افراد بالای 30 سال و 12 تا 18 از نوجوانان دچار اضافه وزن و چاقی اند . - 7 - چاقی و کم تحرکی دو عامل بروز بیماری های قلبی اند چنین اظهار شده که به ازای هر 1 واحد افزایش در شاخص توده بدن خطر وقوع بیماری های قلبی عروقی 8% افزایش می یابد
بسیاری از مطالعات نشان دادهاند که کاهش فعالیت بدنی یکی از دلایل اصلی چاقی کودکان است و با توجه به این که درصد قابل توجهی از جمعیت کشور ما را جوانان و به ویژه کودکان تشکیل میدهند، به نظر میرسد، توجه مدبرانه به اهمیت پیشگیری و درمان این بیماری و آغاز هرچه سریعتر فعالیتهای پژوهشی، آموزشی و اجرایی میتواند در بهبود شاخصهای بهداشتی آینده کشور سهم بزرگی را داشته باشد
مطالعات بسیاری درباره نقش بافت چربی به عنوان یک غده درون ریز در ارتباط با چاقی صورت گرفته و مشخص گردیده که این بافت دست اندرکار تولید و ترشح فاکتورهای عمدهای تحت عنوان آدیپوکینهاست. هورمون لپتین یکی از آدیپوکینهای مترشحه توسط آدیپوسیتها است که محصول ژن ob می باشد این هورمون پروتیینی 167 آمینو اسیدی است که در تنظیم فرایندهای متابولیک دخیل و نمایانگر میزان ذخیره چربی بدن است. لپتین در جریان خون به صورت آزاد و نیز در اتصال با پروتئین متصل شونده به لپتین در گردش است و سطوح سرمی این هورمون در زنان و در افراد چاق بیشتر از مردان و افراد با وزن طبیعی می باشد
در سالهای اخیر به نقش لپتین در چاقی دوران کودکی و به ویژه در حین بلوغ و بزرگسالی توجه خاصی شده است. تقریبا %30 مردم دنیا دچار اضافه وزن هستند. تا کنون تلاشهای زیادی برای درمان چاقی صورت گرفته که بسیاری از آنها با شکست مواجه شده است . - 8 - لپتین از بافت چربی تولید و به صورت ضربانی ترشح میشود و از یک الگوی روزانه 24 - ساعته - تبعیت میکند که اوج درجات آن بین نیمه شب تا صبح زود و حداقل سطح آن در ظهر و بعدازظهر اتفاق میافتد. این هورمون پس از ترشح وارد خون شده و قادر است از میان سد خونی مغزی عبور کرده و در هیپوتالاموس به گیرنده خود متصل شود و انرژی را تعدیل و تنظیم کند و به تناسب اندازه چربی، علامت بازخوردی را در تنظیم تعادل وزن بدن فراهم کند
پژوهشها در مورد تمرین کوتاه مدت - کمتراز 60 دقیقه - نشان میدهد غلظت لپتین در زنان و مردان سالم زیاد تحت تاثیر این نوع تمرینات قرار نمیگیرد
از طرفی پژوهشهای دیگر نشان میدهد که غلظت لپتین پلاسما در مردان تمرین کرده بعد از برنامه مقاومتی کاهش معناداری پیدا میکند. مقادیر پلاسمایی لپتین به تغییرات تعادل انرژی بدن پاسخ میدهد. بین توده چربی بدن و مقادیر لپتین سرم در همه گروههای سنی نوزادان، کودکان، بزرگسالان رابطه مستقیمی وجود دارد. در کودکان لپتین با فشار خون ارتباط دارد، در پسران رابطه معکوس و قوی بین مقادیر تستوسترون و لپتین سرم وجود دارد.
عوامل فیزیولوژیک و هورمونهای مختلف دیگری مانند کورتیزول، انسولین و تستوسترون در تنظیم میزان لپتین دخیل هستند. همچنین تایید شده که افزایش انسولین در پاسخ به تغذیه موجب تولید لپتین و کاهش انسولین طی ناشتایی باعث کاهش غلظت لپتین میشود، از طرفی لپتین با توده بدون چربی رابطه عکس دارد . - 5 - ترکیب بدنی یکی از عوامل موثر بر آمادگی جسمانی است که تاثیر معنیداری بر پاسخهای فیزیولوژیک به ورزش دارد - 11 - به طوری که مورا و همکارانش - 2006 - در پژوهشی تحت عنوان ارتباط فعالیت بدنی و شاخص توده بدن با شاخص های قلبی در زنان به این نتیجه رسیدند که سطح فعالیت بدنی کمتر و افزایش BMI با افزایش خطر بیماری های قلبی عروقی همراه است
در آزمودنیهای در حال رشد این موضوع به دلیل آنکه رابطه بین ترکیب بدنی، سن و جنس هر دو تغییر می کند اهمیت ویژهای دارد. بنابراین اطلاع از روند تغییرات ترکیب بدن در دوران رشد اهمیت بسیار دارد . - 11 - لپتین هورمونی است که تحت تاثیر تمرینات تغییر می یابد، با مطالعه تحقیقات گذشته درمی-یابیم تاثیر ورزش بر غلظت لپتین نتایج جالبی را به دنبال داشته، از طرفی مطالعاتی که اثر تمرینات بدنی طولانی مدت را بر میزان لپتین، کورتیزول و تستوسترون بررسی کردند نتایج متناقضی نشان دادهاند.
در همین رابطه می توان به تحقیق کرامر و همکاران - 1999 - اشاره کرد که بعد از 9 هفته تمرینات هوازی در زنان چاق هیچ تغییری در میزان لپتین پیدا نکردند. در حالی که تونگ و همکاران - 2000 - اثرات مستقل 12 هفته تمرین هوازی ویژه کاهش وزن و 12 هفته رژیم غذایی ویژه کاهش وزن را بر میزان لپتین پلاسمای 52 مرد نسبتا چاق در 4 گروه بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که 12 هفته تمرین هوازی و 12 هفته رژیم غذایی، به شکل معنیداری لپتین پلاسما را کاهش میدهد
در مقایسه با تمرین تداومی، تمرین مقاومتی سنگین یک محرک غیر اکسایشی نیرومند است که پاسخ های عصبی، متابولیکی و نوروآندروکراینی متفاوتی را ایجاد میکند. به طور اختصاصیتر تمرین مقاومتی و غیر اکسایشی، سطوح لاکتات، گلوکاگن، کورتیزول و هورمون رشد بالاتری را تولید میکند . - 6 - غلظت لپتین در افراد چاق بیشتر از افراد لاغر و در زنان بیشتر از مردان است. در افراد چاق، غیر چاق و افراد مبتلا به دیابت نوع دوم، لپتین با شاخص توده بدن و درصد چربی بدن ارتباط دارد .
چاقی در افراد ممکن است با مقادیر بیشتر لپتین در ارتباط باشد به طوری که مقادیر لپتین در کودکان و نوجوانان چاق 4 تا 5 برابر بیشتر از کودکان هم سنشان که دارای وزن طبیعی هستند میباشد - . - 11 در اینجا به مرور برخی از تحقیقات انجام شده می پردازیم. نیدل و همکاران در سال 2002 گزارش کردند که یک جلسه تمرین مقاومتی باعث کاهش غلظت لپتین میشود. در حالی که زافیری دیس و همکاران - 2003 - هیچ تغییری در پاسخ لپتین بعد از پروتکلهای مختلف تمرین مقاومتی مشاهده نکردند.
