مقاله تاثیر توانمندی کارکنان بر رضایت شغلی آنان

بخشی از مقاله

چکیده:

چالشهای محیطی عصر حاضر از نظر پیشرفت سریع فن آوری، افزایش انتظارات مشتریان و ضرورت انعطاف پذیری ، سازمان را به جستجوی راهی برای تداوم بقای خود وادار کرده است. در این میان ، بسیاری از سازمانها ، راه حل را اجرای برنامه های توانمند سازی تشخیص داده و تلاش کرده اند با اجرای این برنامه ها، ضمن اصلاح متغیرهای موثر بر احساس افراد از توانمند سازی فرد بر موانع غلبه کرده و زمینه لازم برای پرورش کارکنان توانمند را بوجود آورند.با توجه به اهمیت توانمندسازی منابع انسانی و مهمترین پیامد آن - رضایت شغلی - 1 در سازمانها، هدف این تحقیق بررسی تاثیر توانمندسازی بر رضایت شغلی آنان میباشد.

روشی که در این تحقیق دنبال کردیم از نوع مروری، توصیفی میباشد و تعداد زیادی از پژوهشهای پیشین صورت گرفته در این زمینه بررسی شدهاند. نتایج پزوهش نشان میدهد که ابعاد مهم توانمندسازی - موثربودن، شایستگی، معناداری، حق انتخاب - میباشد که نهایتا با بکارگیری مناسب این ابعاد در سازمانها، هم میتوان نیرو انسانی را با مسئولیت پذیری آشنا کنند و در کنار آن با تغییرات محیطی بخوبی مقابله کنند.

.1 مقدمه:

مفهوم توانمندسازی نیرو انسانی در دهه 1980 در آموزش مطرح شد - Edwards, Green, & Lyons, 2002 - وتا به امروز بحث و تحقیق در موردتوانمندسازی انسانی به قوت خود باقی میباشد. - Greasley, .Bryman, Naismith, & Soetant, 2008 - امروزه نیروی انسانی در تمام سازمانها از اهمیت فراوانی برخوردار است تا آنجا که دیگر نه به-عنوان منابع بلکه سرمایه مهمی محسوب میشوند و در نهایت مهمترین عامل بهره وری میباشند.

عدم توجه به نیروی انسانی باعث کاهش ،کارایی 1و اثربخشی2 در سازمانها میشود. از این رو لازم است که مدیریت با اصلاح رفتار خود تاثیر مثبتی بر عملکرد و بهره وری3 کارکنان بوجود آورد.توانمنمدسازی مفاهیمی چون کنترل کار شخصی، استقلال4 در انجام وظیفه، سیستم پرداخت مرتبط با عملکرد و یا پرداخت بر اساس عملکرد، غنی سازی شغلی5 ، مالکیت کارکنان در سهام، توانایی افراد ومیزان تمایل برای توانمندشدن را ملاک تعریف توانمندسازی میدانند

توانمندسازی نیروی انسانی مفهومی روان شناختی است که به حالات، احساسات و باور افراد به شغل و سازمان مربوط می شود و به عنوان فرایند افزایش انگیزش درونی تعریف شده است - عبداللهی نوه ابراهیم, . - 1385 در جای دیگر رابینز - - 1994 توانمندسازی کارکنان یعنی واگذاری اختیارات رسمی، تفویض قدرت به کارکنان تا بتوانند در تحقق اهداف سازمان سهیم باشند،و قدرت اتخاذ تصمیمگیری در چهارچوب مرزهای مشخص است تعریف میکند.

"رضایت شغلی " یعنی احساس خرسندی و خشنودی که فرد از کار خود دارد و لذتی که از آن می برد و در پی آن، به شغل خود دل گرمی و وابستگی پیدامی کند. "رضایت شغلی"حالتی مطبوع، عاطفی و مثبت حاصل از ارزیابی شغل یا تجارب شغلی است; مفهومی دارای ابعاد، جنبه ها و عوامل گوناگون که باید مجموعه آن ها را در نظر گرفت. از جمله این عوامل، می توان به صفات کارگر و کارمند، نوع کار، محیط کار و روابط انسانی کار اشاره نمود

با توجه به تعریف، رضایت شغلی جایگاه ویژهای در مطالعات مدیریت منابع انسانی و رفتار انسانی دارد. زیرا این ساختار در جهت پیشبینی رفتار سازمانی در آینده نظیر ترک شغل6، تاخیر7، کمکاری8، غیبت 9موثر میباشدو در نهایت بر بهرهوری نیرو انسانی تاثیر بسزایی دارد

بیان مسئله:

یکی از جلوه های مهم توانمندسازی ایجاد رضایت شغلی در بین بیشتر نیروهای کاری میباشد.پیاده سازی فرهنگ توانمند سازی، مدیران عالی رتبه را با مشکلات متعددی روبرو میسازد زیرا ممکن است از طرف مدیر و کارمند مورد مقاومت قرار گیرد کارکنان غیر توانمند به علت ترس از افزایش سطوح مسئولیت پذیری و پاسخگویی در برابر توانمندسازی مقاومت میکنند .بسیاری از مدیران با وجود یک سری از عوامل همانند:کاهش قدرت آنان، ایجاد یک رقیب قدرتمند برای خود،، ترس از دست دادن جایگاه و یا به زیر سوال رفتن آنان بدلیل تفویض اختیار به کارکنانشان،ناآگاهی کارکنان در تصمیم گیری کسب وکار،سوء استفاده کارکنان از قدرت تازه بدست آمده، از بکارگیری توانمند سازی دوری می-جویند.

و همین عوامل باعث شده که عدم توانمندی در سازمانها :کاهش رضایت در شغل، کاهش ارتباط عاطفی افراد نسبت به شغل خود، برانگیخته نشدن کارکنان از نظر درونی، تصورکارکنان از پایین آمدن ارزش و جایگاه شغلیشان ، رکود در شغل و کاهش یادگیری - جستجو نکردن راه حل مشکلات در شغل - را بههمراه داشته باشد. با توجه به اهمیت روز افزون نیرو انسانی و حفظ و نگهداری آنان، تقویت حس مثبت اندیشی در کارکنان و وجود خلاهایی که در این زمینه وجود دارد بسیاری از محققان را به بررسی و تحقیق واداشته است.ازاینرو هدف این تحقیق بررسی و تبیین مدلی جامع در زمینه ارائه بررسی تاثیر توانمند سازی کارکنان بر رضایت شغلی آنان است.

اهمیت و ضرورت تحقیق:

رضایت کارکنان رمزموفقیت سازمان ها میباشد زیرا کارکنان به عنوان مشتریان داخلی بسیاری از وقت خود را در سازمان و محیط کار خود می-گذرانند.بنابراین سازمانها زمانی به موفقیت کامل میرسند که سوای توجه به - منابع، مواد اولیه،سرمایه و... - اهمیت توجه به کارکنان را درک کرده باشند، در حالیکه بسیاری از مدیران سازمانها درک و تصور درستی از توانمندسازی نیرو انسانی ندارند.

 به مدیران توصیه میکنند که کارکنان خود را در امور تصمیم گیری مشارکت دهند و از سرمایه انسانی به نحو مناسب بهره جویند. اگربه کارکنان استقلال و بازخورد درون سازمانی داده شود فرایند توانمندسازی با موفقیت انجام خواهد شد اما توانمند سازی کارکنان به معنای رهایی مدیریت از مسئولیتش نمیباشد

ازجمله پژوهش مهم لایشنگر1 و همکارانش در سال - 2000 - که در بیمارستان انجام گرفت و نشان میدهد وقتی مدیران بیمارستان توانمند سازی نیروی انسانی را در برنامه مختلف خود ارائه میدهند، رضایت شغلی و افزایش انگیزه در بین آنان ایجاد میشود

.توانمندسازی کارکنان با وجود یکسری دلایل، مهم جلوه داده میشود: افزایش رضایت شغلی، افزایش تعهد شغلی، ایجاد کارکنانی با تاثیر گذاری بیشتر، افزایش انگیزه کاری در کارکنان، حس با ارزش بودن درکارمند، ایجاد استقلال فکری و روحی و روانی، برانگیختگی درونی کار در کارکنان، کارگروهی موثر، افزایش مشارکت کارکنان،افزایش اعتماد در سازمان،کاهش غیبت کارکنان، رابطه عاطفی با کار و...را در بر میگیرد. بنابراین توانمند سازی کارکنان، مدیران را قادر میسازد که از طریق کار با دیگران به یک سیستم کاری موفق دست یابند و این مستلزم آنست که مدیر مسئولیت بیشتری با هدف توسعه تعهد داخلی به کارکنان واگذار کند

.2ادبیات نظری و پیشینه تحقیق:

.2-1 تعریف توانمندسازی کارکنان:

مفهوم توانمند سازی به معنای آمادهسازی نیروی کاربا در جه بالایی از انعطافپذیری و آزادی در تصمیمگیری سازمانی میباشد - Greasley, .Bryman, Naismith, & Soetant, 2008 - توانمندسازی یک عامل انگیزشی است که از طریق احساس خودکارآمدی افراد افزایش مییابد

موهرام و لاور - 1989 - 2 کارمند را بعنوان نیروی کاری که بهدنبال افزایش تعهد و دستیابی به رشد و موفقیت سازمان میباشد تعریف می-کنند. توانمندسازی نیروانسانی یک نگرش مدرن از انگیزش درون شغلی است که به معنی آزادکردن نیروهای درونی کارکنان بوده شرایطوفرصتهایی را برای شکوفایی استعدادها،تواناییهاوشایستگی کارکنان فراهم میکند×؟به-علاوه توانمندسازی نگرش مثبتی درکارکنان،نسبت به شغل وسازمانشان ایجادمیکند

دنیس کینلا 3توانمندسازی را فرایند نیل به بهبود مستمر عملکرد سازمانی تعریف میکند.منظور از توانمندسازی تنها دادن حق رای به کارکنان و خودمختاری نمیباشد بلکه هدف بلند مدت توانمندسازی بهبودمستمر در عملکرد و بهرهوری سازما ن میباشد - کینلا, . - 1383 کی وهمکارانش - - 2008معتقدندکه تفکرتوانمندسازی نیروی انسانی شامل آماده سازی نیروی کار بادرجه بالاتری از انعطافپذیری،ارائه آزادی بیشترجهت تصمیمگیری درارتباط باکارشان میباشد

اگرچه در دهههای اخیر توانمند سازی بسیار مورد توجه قرار گرفته است ولی هنوز محققان به تعریف جامعی نرسیده اند.کانگر و کاننکو با توجه به اهمیت موضوع در سال 1988 گام مهمی در این زمینه برداشتند.آنان توانمندسازی را بهعنوان یک سازه نسبتی و انگیزشی تعریف میکند،در سازه نسبتی توانمندسازی وقتی رخ میدهد که قدرت از فرادست به زیر دست انتقال یابد و زیر دست یک حس مالکیت و کنترل بر کارش تجربه میکند، عنوان سازه انگیزشی به ادراک کارکنان از قدرت استقلال و کنترلشان برمیگردد

.2-2 مزایا و فواید توانمندسازی نیرو انسانی:

یک سازمان از بیرون و درون تحت فشار قرار دارد. از بیرون، لازم است تا نسبت به معضلاتی همچون رقابت فزاینده جهانی، تغییرات سریع، تقاضاهای جدید برای کیفیت خدمات و منابع محدود از خود عکسالعمل مناسب نشان دهد و از درون نیز، کارکنان احساس میکنند متضرر و تحقیر شده و کارهای محوله بیشتر از توان آنهاست بطوریکه نسبت به سازمانی که از آنها در خواستهای جدید میکند و مقررات سازمانی را تغییر میدهد، احساس ناامیدی میکنند و در عین حال، آنها خواستار درک، توانمندسازی، خلوص و رضایت بیشتری از کار خودشان میباشند

بنابراین توانمندسازی کارکنان دارای مزایای زیر میباشد:

·    کار گروهی موثر
·    افزایش مشارکت کارکنان
·    کاهش ترک خدمت
·    افزایش اعتماد در سازمان
·    کاهش غیبت کارکنان
·    افزایش بهرهوری و سودآوری
·    پاسخهای سریع و به موقعبه نیازهای مراجعین در حین ارائه

.3-2 معایب توانمندسازی نیروانسانی:

بسیاری از مفاهیم بکار گرفته شده دز سازمانها علاوه بر مزایا دارای معایبی هم میباشند که توانمندسازی هم از این مورد مستثنی نمیباشد و شامل:

·    ناآگاهی کارکنان در تصمیمگیری

·    مسئولیت بیش از حد کارکنان

·    سوءاستفاده از قدرت تازه بدستآمده توسط کارکنان