بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این مطالعه بررسی وضعیت رضایت شغلی و چگونگی انگیزههاي حرفهاي نمونهاي از معلمان بوده است. این تحقیق به شیوه تحلیل محتوا صورت گرفته و نمونه مورد مطالعه در آن جمعی از دانشجو معلمان مشغول به ادامه تحصیل در دوره کارشناسی دانشگاه شیراز بودند. از شرکتکنندگان در این تحقیق دو سوال باز یکی در باره اهمیت فراگیري دانش و دیگري پیرامون رضایت شغلی آنان پرسیده شد. پاسخ معلمان به این سوالها دادههاي این تحلیل را تشکیل دادهاند. نتایج حاصل از این پژوهش به شیوه تحقیقات تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. جمعبندي یافتهها گویاي آن است که اغلب معلمان بدلیل عشق و علاقه به این حرفه به آن پایبند ماندهاند. همچنین نمیتوان از نظر نگرش معلمان به علمآموزي تمایز آشکاري بین معلمینی که از شغل خود رضایت زیاد دارند و آنهایی که رضایت کم دارند قائل شد. به عبارت دیگر معلمان ناراضی نگرشهاي منفی را به دانشآموزان خود القا نمیکنند.
مقدمه
معلمین نقش اساسی در نظام تعلیم و تربیت جامعه دارند و میراث فرهنگی جامعه بدست آنان ترویج و توسعه پیدا میکند. رضایتمندي شغلی شاغلین بر میزان کارآمدي، پویایی و خلاقیت آنان اثر مستقیم دارد. از این رو میزان رضایت شغلی و انگیزه هاي حرفه اي معلمین همواره مورد توجه محققان بوده است. شواهد تحقیقاتی زیادي حاکی ازرابطه بین رضایت شغلی معلم و پیشرفت دانشآموزان است - یطورنمونه: آدامس وبیلی،1989، گودمن، . - 1980 اما نابسامانیهاي اقتصادي موجود در جامعه، نگرانیهایی را در باره چگونگی ایفاي نقش حساس این قشر در زمینه آموزش و تربیت کودکان و نوجوانان در حال تعلیم به بار آورده است. در این راستا پژوهش حاضر به بررسی وضعیت رضایت شغلی نمونهاي از معلمین با هدف آگاهی یافتن از چگونگی انگیزههاي شغلی در کادر آموزشی پرداخته است.
پیشینه تحقیق
طی قرن بیستم رضایت شغلی به صورت یک پیوستار در نظر گرفته می شد. عامل هاي معینی اگر وجود داشته باشند. در رضایت شغلی شریک هستند و اگر نباشند در عدم رضایت شغلی سهیم هستند. ازسوي دیگر هرزبرگ، موسنر و اسنیدرمن 1959 - ، به نقل از: رایت وکاستر، - 1998 یک تئوري دو عاملی از رضایت شغلی به نام نظریه انگیزش- بهداشت1 طرح کردند. آنها بر این باورند که بعضی شرایط خاص استخدامی وجود دارد که ارضا کنندههاي شغلی - برانگیزانندهها - هستند در حالیکه شرایط دیگري به عنوان ناراضی کنندههاي شغلی - عامل هاي بهداشت - عمل میکنند.
مطالعات رضایت معلم بر اساس تئوري سلسله مراتب نیازهاي مازلواز ارتباط بین نیاز خود شکوفایی و رضایت شغلی حمایت میکنند . این تحقیقات عدم وجود سه نیاز سطح بالاتر - عزتنفس،خودمختاري و خودتحقق بخشی - را به عنوان شرکاي اصلی عدم رضایت معلمین ذکر کردهاند - رایت وکاستر،. - 1998 سیمونز عوامل رضایت معلمین را شناسایی و به صورت محتوا و زمینه مقولهبندي کرد. عوامل محتوا با خود تدریس در رابطهاند - مثل پیشرفت در تدریس، خود ماهیت کار و تصدیق - ، در حالیکه عوامل زمینه مربوط به رضایت شغلی است - مثل روابط بین فردي، سیاست مدرسه و حقوق و غیره - ... زمینه فقط براي کاهش درد در زمینه نیازهاي سطح پائینتر - فیزیولوژیکی و امنیت - عمل می کند و نمیتواند به رضایت منتهی شود. جنبههاي محتوایی با عزت نفس و خود-تحققبخشی در رابطهاند که در بالاي سلسله مراتب مازلو هستند. این عاملها که محتوا محور هستند - مثل
جنبههاي درونی تدریس - بیشترین سهم را در رضایت شغلی دارند - منبع قبلی - . تئوري خود تعیین کنندگی نیز انسان را در تلاش براي برآورده کردن سه نیاز ارگانیسمی اساسی یعنی خودمختاري، کفایت و ارتباط داشتن می داند - مالبرگ . - 2005 رضایت شغلی معلمین تحت تأثیر عوامل درونی و بیرونی قلمداد شده است. رضایت درونی از فعالیتهاي کلاس با دانشآموزان حاصل میشود. عوامل دیگر شامل بسط روابط شخصی صمیمانه با دانشآموزان، چالش هاي عقلانی تدریس و خودگرایی و استقلال است. در مقابل معلمین عدم رضایت شغلی را با زیادي کار، حقوق کم و تصوراتی درباره نحوه نگرش جامعه به معلمان همراه می دانند. بطور کلی عاملهاي درونی بنظر می رسد نقش مهمی در انگیزش افراد براي ورود به حرفه معلمی و باقی ماندن در این حرفه دارند،از این رو بیشتر معلمان در این حرفه باقی میمانند چون از کار با بچهها لذت می برند. تعداد کمی از معلمان به حرفه معلمی براي پاداش هاي خارجی مثل حقوق و مزایا وارد می شوند - دینهان و اسکوت،1998و 2000، به نقل از: پاپاناستازیو و زیمبلاس،. - 2006
اگرچه عامل هاي درونی ممکن است در ابتدا افراد را براي شغل معلمی برانیگزند،اما شرایط خارجی می تواند بر رضایت آنها و تمایلشان به باقیماندن در تدریس اثر بگذارد - پري و همکاران - . عاملهاي خارجی شامل حقوق،حمایتی که از سوي مدیران به عمل میآید، دسترسی به منابع و مشکلات مربوط به بار کار و توقعات خودخواهانه در به کارگیري معلمان در ساعات فوق برنامه ذکر شدهاند. همچنین شرایط کاري نیز جنبه مهمی از رضایت شغلی است چنانکه دیده شده معلمانی که از شرایط کاري خود راضی نیستند بیشتر متمایل به ترك شغل میباشند . از سوي دیگر مشارکت در تصمیمگیریها یکی از جنبههاي فرهنگ سازمانی آموزشگاه است که در رضایت شغلی معلمان مؤثر است - منبع قبلی - .
پاپاناستازیو و زیمبلاس - 2006 - در تحقیق خود راجع به عوامل مختلف انتخاب حرفه معملمی دریافتند که درصد زیادي از معلمان علاقه شخصی به معلم شدن را عامل انتخاب خود می دانند . - %83/7 - بعد از آن ساعات کار و تعطیلات - %35/8 - ، سپس حقوق - %26/5 - و بالاخره فشار خانواده - %9/3 - از عوامل این انتخاب محسوب میشوند. همچنین تحقیقات انجام شده درباره برداشت دانش آموزان از معلمین خود،نشان میدهد، دانشآموزانی که فکر میکنند با معلمینی سروکار دارند که به لحاظ درونی برانگیخته هستند ، تکالیفشان را با لذت بیشتري انجام میدهند، و به یادگیري بیشتر علاقهمندند تا کسانیکه معلمین خود را داراي انگیزش خارجی می دانند - ریو و همکاران،1999، ویلد و همکاران،:1997 به نقل از مالبرگ، . - 2005 از دیگر متغیرهاي مورد بررسی در رابطه با رضایت شغلی معلمین، ادراك از شغل است. ادراك معلم از شغل متغیري است که جنبههاي مرتبط با برداشت معلم از تدریس به عنوان یک حرفه را در بردارد. این جنبهها شامل: قدرت و
