بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این طرح بررسی اثرات جایگزینی پسماند رستوران بر وضعیت افزایش وزن، خوراك مصرفی و ضریب تبدیل گوسالههاي پرواري هلشتاین بود. این مطالعه به شکل طرح آماري کاملا تصادفی با دو تیمار - تیمار شاهد و تیمار داراي بیوهربال - ، به مدت سه ماه و با 10 راس گوساله نر هلشتاین اجرا گردید.
بدین منظور تعداد 10 راس گوساله نر هلشتاین با میانگین وزن 204 ± 21 کیلوگرم و میانگین سن 11 ± 1/5 ماه، به صورت تصادفی به 2 گروه آزمایشی 5 راسی تقسیم شده و هر گروه به یکی از جیرههاي آزمایشی اختصاص یافت. طول دوره آزمایش 68 روز بود.
جیرهها از لحاظ غلظت انرژي، پروتئین، نوع علوفه مصرفی و نسبت علوفه به کنسانتره یکسان بودند. خوراك مصرفی گوسالهها به صورت کاملا مخلوط و روزانه در سه وعده و در حد اشتها در اختیار آنها قرار گرفت. مصرف خوراك به صورت روزانه ثبت شده و گوسالهها هر دو هفته یکبار وزن کشی شدند.
جایگزینی پسماند رستوران بجاي منبع غلات جیره اثر معنی داري بر روي افزایش وزن گوساله هاي پرواري نداشت - P > 0/05 - بطوریکه گوساله هائی که از جیره داراي پسماند رستوران تغذیه می کردند نسبت به گوساله هائی که جیره شاهد دریافت می کردند، تفاوتی در افزایش وزن روزانه و وزن نهائی نداشتند. همچنین در تحقیق حاضر استفاده از پسماند رستوران در جیره گوساله هاي پرواري تاثیري بر ماده خشک مصرفی - P > 0/05 - یا ضریب تبدیل گوساله ها نداشت . - P > 0/05 - نتایج تحقیق حاضر نشان داد که می توان با موفقیت پسماند رستوران را در جیره گوساله هاي نر پرواري جوان هلشتاین بدون تاثیر منفی بر مصرف خوراك یا رشد حیوان استفاده گردد.
مقدمه
با توجه به این که بخش عمده هزینه در واحدهاي دامداري مربوط به هزینه هاي خوراك است، لذا استفاده از خوراك هاي ارزان قیمت می تواند یکی از گزینه هاي قابل دستیابی براي کاهش هزینه هاي تولید و هزینه قیمت تمام شده محصولات دامی در صنعت دامپروري باشد 1 - ، 3 و . - 9 استفاده از پسماندهاي کشاورزي و صنایع غذایی در جیره دام و طیور یکی از راهکاري موجود می باشد. بدین منظور در بسیاري از کشورهاي جهان از پسماندهاي کشاورزي و صنایع غذایی بطور موفقیت آمیزي در تغذیه حیوانات اهلی استفاده شده است
پسماندهاي رستوران نیز یکی از این پسماندهاي غذایی هستند که می تواند ارزش مغذي بالایی براي نشخوارکنندگان و طیور داتشه باشند. کاهش آلودگی هاي زیست محیطی، کاهش هزینه دفع زباله ها و ضایعات و همچنین کاهش رقابت حیوانات با انسان در استفاده از منابع با ارزش خوراکی از دیگر مزایاي استفاده از پسماندها در تغذیه دام و طیور است 2 - ، 4 و . - 5 البته قابلیت استفاده از پسماندها در جیره دام وابسته به عواملی نظیر میزان مواد مغذي و عوامل ضد تغذیه اي موجود در آن می باشد
در یک مطالعه ترکیبات شیمیایی پسماند رستوران به ترتیب شامل 33/4، 14، 15، 1/8، 15/2و 6/8 ماده خشک، چربی خام، پروتئین خام، الیاف خام، دیواره سلولی و دیواره سلولی بدون همیسلولز درصد بود. همچنین میانگین مقدار گاز تولیدي و انرژي قابل متابولیسم با استفاده از روش تولید گاز به میزان 87/7 میلیلیتر در گرم ماده خشک و 3/27 مگاکالري در کیلوگرم ماده خشک محاسبه شد. ضمنا تجزیهپذیري ماده خشک و پروتئین خام پسماند رستوران در سرعتهاي عبور 2، 5 و 8 درصد در ساعت بهترتیب 49/2، 44/8 و 41/2 درصد براي ماده خشک و 71/1، +/64 و 59/5 درصد براي پروتئین خام تعیین شد .
ماهیت پسماند رستوران در ایران تفاوت قابل توجهی با کشورهاي توسعه یافته دارد. بخش عمده این پسماندها در کشورهاي توسعه یافته از منبع پروتئین حیوانی است در حالیکه در ایران عمدتا از برنج، انواع خورشت، درصد بسیار کمی گوشت و استخوان، سبزیجات و مواد طعم دهنده نظیر نمک، اسانسها، مواد معطر گیاهی از جمله لیمو، زردچوبه و غیره تشکیل شده است 1 - و . - 2 علیرغم استفاده گسترده از پسماندها درجیره دام، تحقیقات علمی و کافی براي تعیین دقیق ارزش تغذي هاي آنها در جیره گوساله هاي نر پرواري جوان صورت نگرفته است. لذا فرضیه این طرح پژوهشی بر این اساس خواهد بود که استفاده از پسماند رستوران در جیره غذایی گوساله هاي نر جوان هلشتاین سبب حفظ یا بهبود افزایش وزن روزانه و راندمان مصرف خوراك در این حیوانات خواهد شد.
مواد و روش
این طرح در ایستگاه تحقیقاتی خلعت پوشان دانشگاه تبریز واقع در جاده باسمنج انجام شد. براي انجام این آزمایش تعداد 10 راس گوساله نر هلشتاین با میانگین وزن 204 ± 21 کیلوگرم و میانگین سن 11 ± 1/5 ماه، به صورت تصادفی به 2 گروه آزمایشی 5 راسی تقسیم شده و هر گروه به یکی از جیرههاي آزمایشی اختصاص یافت. قبل از شروع آزمایش یک دوره 14 روزه پیش آزمایش جهت عادتدهی گوسالهها به جیره غذایی در نظر گرفته شد. طول دوره آزمایش 68 روز بود. در این طرح جیرهها از لحاظ غلظت انرژي، پروتئین، نوع علوفه مصرفی و نسبت علوفه به کنسانتره مشابه بودند. خوراك مصرفی گوسالهها به صورت کاملا مخلوط و روزانه در سه وعده و در حد اشتها در اختیار آنها قرار گرفت. مصرف خوراك به صورت روزانه ثبت شده و گوسالهها هر دو هفته یکبار وزن کشی شدند.
جدول -1 ترکیب جیرههاي آزمایشی شاهد و پسماند رستوران
براي تجزیه و تحلیل آماري دادههاي جمع آوري شده از نرم افزار آماري SAS و از Proc mixed استفاده شد. مدل آماري طرح شامل میانگین کلی، اثر دوره و جیره به عنوان اثرات ثابت و اثر حیوان به عنوان اثر تصادفی بود.
نتایج و بحث
نتایج مربوط به وزن و عملکرد پروار در جدول 2 ارایه شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که جایگزینی پسماند رستوران بجاي منبع غلات جیره اثر معنی داري بر روي افزایش وزن گوساله هاي پرواري نداشت - P > 0/05 - بطوریکه گوساله هائی که از جیره داراي پسماند رستوران تغذیه می کردند نسبت به گوساله هائی که جیره شاهد دریافت می کردند، تفاوتی در افزایش وزن روزانه و وزن نهائی نداشتند.
در مطالعه اي جایگزینی پسماند رستوران با دانه جو در بره هاي پرواري، پسماند رستوران در دو سطح 50 و 100 درصد جایگزین دانه جو در جیرههاي غذایی مورد آزمایش شد که ماده خشک مصرفی بین گروه هاي مورد آزمایش تفاوت معنی داري نداشت اما متوسط تغییرات وزن روزانه، ماده خشک مصرفی، افزایش وزن روزانه و ضریب تبدیل خوراك مصرفی بین جنس نر و ماده تفاوت معنی داري نشان داد . - 1 - همچنین در آن آزمایش جایگزینی تمامی دانه جو با پسماند رستوران منجر به تغییرمعنی داري در pH شکمبه و مدفوع، کل اسیدهاي چرب فرار و نیتروژن آمونیاکی شکمبه و گلوکز و نیتروژن اوره اي خون جیره غذایی در مقایسه با گروه شاهد شد .
همچنین در تحقیق حاضر استفاده از پسماند رستوران در جیره گوساله هاي پرواري تاثیري بر ماده خشک مصرفی - P > 0/05 - یا ضریب تبدیل گوساله ها نداشت . - P > 0/05 - در تحقیق حاضر اگرچه پسماند رستوران انرژي قابل متابولیسم بیشتري در مقایسه با دانه غلات داشت، ولی سطوح انرژي قابل متابولیسم و پروتئین خام در جیره هاي آزمایشی تفاوت معنی داري نداشتند. لذا تفاوتی نیز بین ضریب تبدیل خوراك بین تیمار هاي آزمایشی مشاهده نشد.
جدول -2 تاثیر پسماند رستوران بر عملکرد گوساله هاي پرواري هلشتاین
