بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق به منظور ارزیابی یکی از شاخص های تولیدمثلی گاوداری های شیری استان کرمانشاه اجرا گردید. با مراجعه به تمام گاوداری های استان پرسش نامه ای حاوی معیارهای کمی ارزیابی کننده پارامتر تولیدمثلی مورد نظر تکمیل گردید
تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس طرح کاملاً تصادفی نامتعادل و مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن صورت گرفت. میانگین نرخ گوساله زایی در گله های گاو هلشتاین شهرستان های مختلف استان تفاوت معنی داری با هم ندارند - . - p > 0/05 میانگین و انحراف معیار نرخ گوساله زایی در کل گله های گاو هلشتاین موجود در استان 0/58 0/02 بدست آمد.
در این مطالعه معلوم گردید که در صورت توجه بیشتر به تشخیص فحلی به طوری که میزان آن به 80 درصد برسد، میانگین فاصله زایش تا آبستنی به 85 روز کاهش می یابد که نزدیک به رقم لازم برای دستیابی به فاصله گوساله زایی 365 روز است.
مقدمه
در واحدهای گاوداری، عملکرد تولیدمثل یک عامل اساسی در تولید اقتصادی شیر می باشد. زیرا تولید شیر یک صفت ثانویه جنسی بوده و به تولیدمثل بستگی دارد .
هدف اصلی در واحدهای صنعتی پرورش گاو شیری تولید میزان شیر مناسب و تولید گوساله است که هر دو بستگی به الگوی تولید مثلی دارد .به همین دلیل کارایی تولید مثل ملاک میزان سودهی گله است .
در پیشرفته ترین گاوداری ها تلقیح زود هنگام گاوها بعد از زایش، مد نظر قرار می گیرد و هدف حفظ فاصله زایش 12 - 13 ماه می باشد .فاصله زایش های طولانی به خاطر روزهای باز زیاد و شاید دوره های خشک طولانی می باشد. تغذیه نامناسب و سایر تنش ها می توانند باعث کاهش میزان آبستنی و در نهایت فاصله زایش های طولانی شود .
از طرف دیگر عملکرد تولید مثلی گاو تاثیر مهمی روی پیشرفت ژنتیکی گله دارد بطوری که کاهش میزان آبستنی باعث طولانی شدن فاصله نسل و افزایش حذف اجباری گاوها می شود . - 6 - لذا افزایش روزهای باز با طولانی شدن فاصله نسل و کاهش شدت انتخاب باعث کاهش پیشرفت ژنتیکی گله می شود .
هدف از این تحقیق دستیابی به وضعیت موجود برخی صفات تولیدمثلی در واحدهای گاوداری شیری صنعتی استان کرمانشاه و مشخص نمودن نقاط قوت و ضعف این واحدها بود.
مواد و روش ها
به منظور اجرای این پروژه پرسشنامه ای حاوی سوالات اساسی تهیه گردید تا وضعیت تولید مثلی موجود در واحدهای گاوداری شیری موجود در استان 236 - واحد - مورد بررسی قرار گیرد. با هماهنگی و مساعدت معاونت بهبود تولیدات دامی استان و کارشناسان سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان از زمستان 88 لغایت یکسال به تک تک این واحد ها عزیمت نموده و با استفاده از مشاهدات عینی و اطلاعات موجود در دفاتر ثبت یا رایانه ها، پرسشنامه ها تکمیل گردیدند.
با مطالعه و استخراج اطلاعات از پرسشنامه ها و نیز گروه بندی این داده ها، معلوم گردید که جهت ارائه صحیح نتایج و تجزیه و تحلیل داده ها بهتر است استخراج اطلاعات حاصل از این پرسشنامه ها محدود به واحد های پرورش گاو شیری - صرف نظر از شیوه نگهداری - که در زمان اجرای این پروژه حداقل دارای 10 راس گاو شیری مولد اصیل - نژاد هلشتاین - و یا تلیسه های آبستن یا غیر آبستن بالای 12 ماه - از همان نژاد - می باشند، گردد.
بنابراین با انجام این محدودیت 108 واحد پرورش گاو شیری اصیل - نژاد هلشتاین - موجود در استان مورد آنالیز آماری قرار گرفتند. پس از بازبینی و اصلاح پرسش نامه های حاوی اطلاعات ناقص، اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار داده پرداز Excel ثبت و پردازش گردید. پس از آن صفات مورد نظر کد گذاری و به عدد و رقم تبدیل گردیدند و در نهایت اطلاعات بدست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS تحت ویندوز مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه ها بر اساس طرحکاملاً تصادفی نامتعادل و مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن صورت گرفت.
نتایج جدول -1 میانگین نرخ گوساله زایی در گاوداری های صنعتی شهرستان های مختلف استان کرمانشاه را نشان می دهد. همانگونه که ملاحظه می شود، میانگین نرخ گوساله زایی بین شهرستان های مختلف استان تفاوت معنی داری نشان نمی دهد . - p > 0/05 - میانگین و انحراف معیار نرخ گوساله زایی در کل گله های گاو اصیل هلشتاین موجود در استان 0/58 0/02 درصد بدست آمد.
بحث از نقطه نظر بیولوژیکی نرخ گوساله زایی، یعنی تعداد گوساله ای که به ازای هر 100 بار جفتگیری زاییده می شوند، مناسب ترین معیار باروری در گله می باشد. حتی در شرایط ایده آل و داشتن دام هایی که صددرصد بهنجار هستند و در حالتی که میزان تشخیص فحلی صددرصد باشد، میزان گوساله زایی به صددرصد نمی رسد.
در بهترین حالت تنها 60-70 درصد از تمام تلقیح های انجام شده، به تولد گوساله می انجامد که بیشتر تلفات آبستنی، پیش از سه ماهه دوم آبستنی روی می دهد. علت این تلفات، آبستن نشدن حیوان و مرگ و میر تخمک، نطفه یا جنین است. در یک مطالعه، با بررسی تخمک و نطفه در شرایط آزمایشگاه، میزان لقاح اووسیت در ماده گاو بیش از 90 درصد برآورد گردید، در حالی که این رقم در شرایط عادی ممکن است به مراتب کوچکتر باشد .
اگر میانگین طول آبستنی در گاوهای هلشتاین 280 روز باشد و برای دستیابی به حداکثر بازدهی تولید مثل، فاصله گوساله زایی را نزدیک 365 روز در نظر بگیریم، بایستی میانگین فاصله زایش تا نخستین سرویس و میانگین فاصله زمانی لازم تا سرویس بعد به ترتیب 70 و 14 باشند تا تعداد روز های باز نزدیک 85 روز بدست آید . بایستی توجه داشت که فاصله زایش تا نخستین سرویس و فاصله نخستین سرویس تا آبستنی، به میزان تشخیص فحلی و میانگین میزان آبستنی در گله بستگی دارد
نتایج یک مطالعه نشان داد که چنانچه فاصله زایش تا نخستین سرویس در گله 65 روز، میانگین میزان آبستنی 60 درصد و فاصله زایش تا آبستنی 93 روز باشد ، میزان تشخیص فحلی تنها 50 درصد است . - 5 - در این مطالعه معلوم گردید که در صورت توجه بیشتر به تشخیص فحلی به طوری که میزان آن به 80 درصد برسد، سبب می شود که میانگین فاصله زایش تا آبستنی به 85 روز کاهش یابد که نزدیک به رقم لازم برای دستیابی به فاصله گوساله زایی 365 روز است.
جدول -1 برآورد میانگین نرخ گوساله زایی در گاوداری های صنعتی استان کرمانشاه SEM - میانگین - .
** اطلاعات حاصل از بررسی وضعیت تولید مثلی در شهرستان هایی که دارای تعداد واحد گاوداری صنعتی اصیل
کمتر از 5 بودند با شهرستان مجاورش جمع گردیده تا مقایسه میانگین ها با دقت بیشتری انجام گردد.
