بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی پژوهش تعیین تاثیر درمان شناختی رفتاری مبتنی بر ذهن آگاهی بر وسواس افراد سالمند بوده است. اگر چه در داخل کشور در اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی مطالعاتی انجام شده است، اما در زمینه بر اضطراب افراد سالمند تحت پوشش بهزیستی یافته های کمی به چشم می خورد. به لحاظ اهمیت موضوع تحقیق در فرهنگ کشور ما، بررسی دو مقوله فوق در کنار هم از اهمیت برخوردار می باشد. لذا هدف از انجام این مطالعه تاثیر ذهنآگاهی بر اضطراب افراد سالمند تحت پوشش بهزیستی می باشد
.پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیشآزمون - پسآزمون با گروه کنترل میباشد. جامعه آماری این پژوهش را 80 نفر ازسالمندان استان مازندران در مرکز سالمندان شهر بابل تشکیل میدادند. در این پژوهش با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی ساده 30 نفر از سالمندان 65 سال به بالا که 13 مرد و 17 زن انتخاب شدند که با گمارش تصادفی 15 نفر در گروه آزمایش و 15 نفر در گروه کنترل قرار گرفتند. هر دو گروه مورد پیشآزمون قرار گرفتند.
گروه آزمایش طی هشت جلسه - دو جلسه در هفته - و هر جلسه دو ساعت مورد مداخله قرار گرفتند و گروه کنترل مداخلهای دریافت نکردبعد. از اتمام دوره، هر دو گروه مجدداً مورد ارزیابی - پس آزمون - قرار گرفتند. ابزار گرداوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه وسواس ییل- براون بود. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس صورت گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که درمان مبتنی بر ذهن آگاهی بر وسواس افراد سالمند تاثیر دارد.
مقدمه
یکی از دوران پر اهمیت و حساس زندگی انسان مرحله سالمندی است که از سن 60سالگی به بعد شروع شده و با تغییرات فیزیولوژیکی مثل ناتوانی عضلانی و افزایش بیماری جسمی، مسایل روانی و اجتماعی روبرو است
با بالا رفتن سن و شروع دوره سالمندی1 ، به تدریج از فعالیتهای روانی و اجتماعی افراد کاسته می شود که این عامل خود باعث افزایش اضطراب ، افسردگی، احساس نا امیدی، انزوا، کاهش عزت نفس و حتی مرگ می شود . هر چند پیشرفت های علمی و تکنولوژیک زیادی صورت گرفته، ولی اختلالاتی نظیر اضطراب ، افسردگی و استرس هنوز به عنوان بیماریهای شایع قرن محسوب می شوند
اختلال وسواس اجبار یکی از بیمار ی ها و اختلالات رفتار ی ناتوان کننده ای است که با افکار و عوامل مزاحم تکرار ی و ناخواسته، فرد را به انجام اعمال اجبار ی و بیهوده و همچنین فرو بردن در اعماق افکار ناراحت کننده وادار می کند. ویژگی عمده این وسواس ها و اجبارها - افکار و رفتارها - لذتبخش نبودن آنها برای فرد مبتلا می باشد ولی بیمار به نشخوار افکار و تکرار اعمال ادامه م ی دهد تا شاید از ناراحتی اش کاسته شود . تحقیقات نشان می دهد که این اختلال در 10 درصد بیماران سرپایی مطب ها و درمانگاه ها ی روانپزشکی یاافت می شود و چهارمین بیماری روانپزشکی پس ازسه اختلال فوبی ها ، اختلال مرتبط با مواد و اختلال افسردگی اساسی است
اختلال وسواسی جبری یک اختلال مستمر و جدی است که می تواند با کارهای روزمره نرمال تداخل داشته باشد در تعریف آن باید گفت این اختلال شامل افکار نا خواسته تصورات ذهنی، رفتارها و تصمیمات ناگهانی و غیر قابل کنترل است که دنیای درونی فرد را مختل می کند و به تدریج عملکرد او را از بین می برد . اگرچه اختلال وسواس فکری عملی معمولاً در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می شود، اما ممکن است در دوران کودکی نیز آغاز شود متوسط سن شروع در مردان پایین تر از زنان است . اختلال وسواس جبری یک اختلال شایع و ناتوان کننده در طول عمر است
به دلیل گستردگی و وسعت شییوع های اختلال تاکنون روش درمانی متعددی جهت درمان و کنترل وسواس معرفی و به کار گرفته شده است. از جمله می توان به دارو درمانی ، روان تحلیل گری رفتار ، شناخت درمانی درمانی و خانواده درمانی اشاره نمود - طاهر خانی ، حسینی نائینی، مصطفوی و حسینی ، . - 1382 روش ذهن آگاهی قصد دارد از طریق آموزش ذهنی، نه تنها در تغییر سیر کار کردی و بالینی -اختلال وسواس اجبار بلکه در تغییر نحوه عملکرد مغز به افراد مبتلا به این اختلال کمک کند . در روش ذهن آگاهی بیمار با نظارت درونی خود فرایند چهار مرحله ای را ، که برگرفته از فلسفه بو داست و توسط شوارتز - - 1997 ، برای اولین بار در کتاب قفل ذهن مطرح شده ، طی می کند
گروه درمانی شناختی درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی1 به بیماران آموزش میدهد چگونه الگوی نشخواری، عادتی، و خودکار ذهن را به محض شناسایی به الگوی متفکرانه و عمدی ذهن تبدیل سازند، به گونه ای که تفکرات و احساسات منفی از چشم-انداز وسیع تری به عنوان رخدادهای ساده گذرنده در ذهن شناخته شوند. شناخت درمانی مبتنی بر هشیاری ذهن برنامه درمانی گروهی است که با تکالیف خانگی روزانه در بین جلسات درمانی همراه است
ذهن آگاهی کیفیتی از بیداری است که در آن ما از آگاه بودن خود آگاه می شویم. یعنی می فهمیم که داریم می فهمیم. یعنی وقتی داریم فکر می کنیم متوجه می شویم که در حال فکر کردن هستیم. به زبان ساده هم موضوعی را که راجع به آن فکر می کنیم، می بینیم، هم متوجه پدیده تفکر هستیم و هم متوجه فکر کننده هستیم.
این کیفیت بیداری شاید برای آدمهای معمولی به راحتی قابل درک نباشد اما وقتی آن را بیشتر توضیح دهیم همه متوجه خواهیم شد که مفهومی بسیار ساده و قابل فهم است. اما وقتی پای عمل به میان می آید خواهیم دید که رسیدن به حالت ذهن آگاهی پیچیده ترین مساله ساده عالم است. در کشور ما تحقیقات دانشگاهی زیادی در خصوص تاثیر غیر قابل انکار ذهن آگاهی در بهبود و پیشگیری از اختلالات ذهنی، وسواس و افسردگی و ترک اعتیاد صورت گرفته است.
