بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر که از نوع آزمایشی با دو گروه آزمایش و گواه است با هدف تعیین اثر بخشی درمان ذهن آگاهی بر بهبود ابعاد کیفیت زندگی مرتبط با سلامت بین معتادان مراکز MMT درمان نگهدارنده با متادون در شهرستان اشتهارد انجام شد. در این تحقیق 60 زن و مرد معتادی که برای درمان اعتیاد در سال 1393 به کلینیک ترک اعتیاد اشتهارد مراجعه کرده بودند و اعلام آمادگی با پژوهشگر داشتند ، بطور تصادفی به دو گروه آزمایش و گواه تقسیم شدند، از هر دو گروه پیش آزمونی برای تعیین سطح کیفیت زندگی گرفته و سپس گروه آزمایشی طی 8 جلسه آموزش داده شدند .
سپس پس آزمون برای بررسی میزان کیفیت زندگی گرفته شد. پرسشنامه WHOQL-BREF در دو مرحله بر روی دو گروه انجام شد.مقایسه ، تجزیه و تحلیل داده های پژوهش نشان داد که میانگین نمرات پرسشنامه کیفیت زندگی در گروه آزمایش و گواه از تفاوت معناداری برخوردار است و آموزش ذهن آگاهی بر کیفیت زندگی افراد معتاد موثر است، این پژوهش نشان داد بین تاثیر دوره آموزش ذهن آگاهی با دوره بهبودی و سال های مصرف مواد ارتباط معنادار وجود دارد.
مقدمه
کیفیت زندگی مجموعه ای از واکنش های عاطفی و شناختی افراد در مقابل وضعیت جسمی ، روانی و اجتماعی خود است که همواره به عنوان یک پیامد نهایی در کارآزمایی های بالینی ، مداخلات و مراقبت های بهداشتی مد نظر می باشد
کیفیت زندگی حوزه های مختلف از جمله حوزه سلامتی و اشتغال ، اقتصادی ، اجتماعی ، روحی ، روانی و خانوادگی را شامل می شود
البته لازم است علاوه بر مؤلفه های سنتی در ارزیابی درمان ، تأثیر بیماری های مزمن بر کیفیت زندگی نیز اندازه گیری شود
در بررسی ها - لانگاباوق ، ماتسون ، کانرز و کنای ، - 1994، کیفیت زندگی به عنوان یک عامل مهم کاهش دهنده علائم در بیماری های مزمن روانی و جسمانی شناخته شده است و شواهد زیادی وجود دارند که نشان می دهند کیفیت زندگی پیش آگهی مهمی در موقعیت های درمانی است
طی چند دهه ی اخیر کیفیت زندگی به عنوان جزء مهم سلامت شناخته شده است ، به نحوی که نتایج خدمات سلامت نه تنها باید موجب افزایش امید به زندگی شود ، بلکه باید موجب ارتقاء کیفیت زندگی گردد
در بیماری های روانی مزمن ، کیفیت زندگی شاخصی است که نشان می دهد اقدامات درمانی تا چه حد برای بیمار مؤثر بوده است چرا که در بسیاری از این بیماری ها ، هدف ، درمان کامل افراد نیست ، بلکه ایجاد شرایطی از زندگی است که فرد ، احساس آرامش و امنیت نماید
اعتیاد ، یک پدیده پیچیده و چند عاملی است که از دیدگاه های مختلف زیستی ، روان شناختی ، فرهنگی اجتماعی و معنوی مورد بررسی قرار گرفته است و به عنوان یکی از معضلات اجتماعی ، در جامعه ، به ویژه در بین جوانان از شیوع بالایی برخوردار بوده که این موضوع می تواند مضرات مختلف اجتماعی وبهداشتی مانند آسیب به زمینه اقتصادی فرد ، افزایش خشونت ، خطر افزایش ایدز ، بزهکاری ، بیکاری ، افزایش اختلالات روانی و افکار خودکشی را در پی داشته باشد
بیشتر معتادان تمایل دارند سبک زندگی وابسته به مواد مخدر را تغییر دهند ، اما وجود مشکلات زیاد در مرحله درمان ، سبب عود و ترک دوره درمانی می شودبدین سبب ، اعتیاد به عنوان یک مشکل حاد برگشت پذیر معرفی شده است
اختلالات سوء مصرف مواد و پیامدهای وخیم و ناخوشایند ناشی از آن به عنوان یکی از مهم ترین خطرات سلامت روانی و جسمانی در سراسر دنیا به شمار می آید . این اختلالات با بسیاری از مشکلات جدی پزشکی ، روانپزشکی ، خانوادگی ، شغلی ، قانونی ، معنوی و اخلاقی رابطه دارند . اختلالات سوء مصرف مواد نه تنها باعث درد و رنج فرد مصرف کننده می شود ، بلکه بار و آسیب فراوانی را نیز بر خانواده و جامعه تحمیل می کند
ذهن آگاهی 3 به معنی توجه کردن به زمان حال به شیوه ای خاص ، هدفمند و خالی از قضاوت است ، به این معنا یعنی بدون قضاوت و بدون اظهار نظر درباره آنچه که اتفاق می افتد ، فرد بودن در لحظه و هر آنچه اکنون هست ، واقعیت محض را بدون توضیح ، تجربه کند
بیان مسئله
اعتیاد ارتباط تنگاتنگی با آسیب های جسمی و روانی دارد و سلامت و امنیت فرد را تهدید می کند
تحقیقات نشان داده اند که سوء مصرف مواد افیونی ، آرام بخش ها و الکل با کیفیت زندگی پایین مرتبط است
همچنین مطالعات نشان داده اند که سلامت روانی و جسمی در مصرف کنندگان مواد افیونی در مقایسه با جمعیت عمومی و بیماران جسمی پایین تر است اما با بیماری های روان پزشکی هم تراز است
مطالعات نشان داده اند که همپوشی علائم روان پزشکی خصوصا افسردگی و اضطراب با اعتیاد به مواد افیونی به صورت منفی با کیفیت زندگی ارتباط دارند
سوء مصرف کنندگان هروئین که مبتلا به اختلال شخصیت هم بوده اند کیفیت زندگی پایین تری را نسبت به معتادانی که اختلال شخصیت نداشتند ، نشان داده اند شروع و سابقه مشکلات خانوادگی واجتماعی از عوامل مرتبط دیگر با کیفیت زندگی در اعتیاد طولانی مدت به مواد مخدر هستند
لذا ، کلیه مطالعات انجام شده حاکی از آن هستند که سوء استفاده از مواد مخدر با کیفیت زندگی پایین تر همراه است . در سال های اخیر پژوهش های زیادی درباره روش های مختلف برای درمان وابستگی به مواد ، مانند درمان نگهدارنده با متادون ، سم زدایی ، طول مدت درمان و اثرات متفاوت درمان ها انجام گرفته است. متأسفانه مشکل عمده در درمان معتادان ، حتی با دوره پاکی طولانی مدت ، میزان بالای عود آنها می باشد
همچنین قطع دوره درمانی و مصرف مجدد مواد ، با پیامدهای منفی تری مانند احتمال مصرف زیادتر مواد ، وابستگی شدیدتر به مواد ، استفاده از مواد مختلف ، افزایش رفتارهای مجرمانه و تحمیل هزینه های اضافی بر شبکه های بهداشتی – درمانی ارتباط دارد
از درمان های جدید اعتیاد بخصوص در زمینه درمان های روانشناختی می توان به یکپارچه کردن فنون مراقبه تفکر نظاره ای - 1 ذهن آگاهی - با رفتار درمانی شناختی سنتی اشاره کرد که از این تلفیق به عنوان موج سوم رفتار درمانی یاد می کنند
فنون مبتنی بر تعامل پویای جسم ذهن به ویژه روش مراقبه و ذهن آگاهی جزء روش هایی هستند که در سال های اخیر با نشأت گرفتن از ریشه های شرقی آن به صورت برنامه های مداخله روان شناختی رونق یافته اند
رویکرد های مداخلاتی متفاوتی در حوزه درمان های فردی و گروهی اعتیاد مانند گروه درمانی حمایتی ، روان درمانی های شناختی و بین فردی به کار رفته است . با توجه به اثر بخشی روش ذهن آگاهی در اختلال های جسمانی و روان شناختی
به نظر می رسد که در درمان کاهش برخی از نشانگان عود مصرف مواد افیونی مؤثر باشد . نمونه هایی از این رویکردهای جدید عبارتند از درمان مبتنی بر ذهن آگاهی در پیشگیری از عود اعتیاد 2 ، درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی 3 برای پیشگیری از عود افسردگی و درمان اعتیاد است
مداخله های مبتنی بر ذهن آگاهی در سال های اخیر در درمان اختلال سوء مصرف مواد نیز مورد توجه قرار گرفته اند . نتایج حاکی از آن است که درمان های مبتنی بر ذهن آگاهی در کاهش فشار روانی ، درد مزمن ، اضطراب ، پیشگیری از عود افسردگی ، اختلال اضطراب تعمیم یافته ، اختلال استرس پس از سانحه و سایر اختلال ها مؤثر می باشد
