بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر تاثیر درمان کوتاه مدت راه حل محور بر کاهش افسردگی و اضطراب دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان بود، پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود، جامعه آماری پژوهش حاضر را تمامی دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان در سال 1396 تشکیل می دادند،
از این تعداد نمونه ای 30 نفره از دانشجویانی که شرایط حضور در مطالعه را داشتند و در پرسشنامه های افسردگی بک - 1996 - و اضطراب کتل - 1966 - نمرات ضعیفی کسب کرده بودند بصورت در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند و بصورت تصادفی در دو گروه آزمایش 15 - نفر - و کنترل 15 - نفر - قرار گرفتند، سپس جلسات درمانی برای آزمودنی های گروه آزمایش به مدت 7 جلسه - هفته ای یک جلسه 90 دقیقه ای - اجرا شد، بعد از اتمام جلسات درمانی، آزمودنی های هر دو گروه به پرسشنامه های مذکور به عنوان پس آزمون پاسخ دادند
به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار آماری SPSS20 در دو بخش توصیفی - میانگین، انحراف استاندارد - و استنباطی - تحلیل کوواریانس - استفاده شد، نتایج نشان داد که درمان کوتاه مدت راه حل - محور منجر به کاهش افسردگی و اضطراب آزمودنی های گروه آزمایش شد.
.1 مقدمه
یکی از دوره های حیاتی در جوانی، دوره دانشجویی است که یک دوره انتقالی پویا شناخته شده است. ورود به دانشگاه با هیجان های خاصی همراه است که می تواند سلامت روانی و جسمی دانشجو را تحت تاثیر قرار دهد. در این دوره با پیشرفت از نظر جسمی، روانی و جنسی افراد جوان به تدریج مسئولیت سلامتی شان را می پذیرند. در بعد جهانی محققان نشان دادند که دانشجویان زیادی در رفتارهای پرخطر مانند استعمال الکل، استفاده ار تنباکو، عدم فعالیت فیزیکی، رژیم غذایی ناسالم درگیر می شوند.
آشنا نبودن بسیاری از دانشجویان با محیط دانشگاه در بدو ورود، جدایی و دوری از خانواده، عدم علاقه به رشته قبولی، ناسازگاری با سایر افراد در محیط زندگی و کافی نبودن امکانات رفاهی و اقتصادی، از جمله شرایطی هستند که می توانند موجبات مشکلات و ناراحتی های روانی و افت عملکرد را موجب شوند، از جمله مهمترین ناراحتی های روانی که ممکن است دانشجویان در دوران تحصیل با آن مواجه شوند افسردگی1، اضطراب2 و استرس است
افسردگی شایع ترین بیماری روانی در قرن حاضر است و به عنوان جدی ترین بیماری در نظر گرفته می شود و همانطور که دانشگاه هاروارد گزارش کرده در سال 2020 در صدر شایع ترین بیماری ها خواهد بود. افسردگی یک اختلال روانی است که بر تفکر، احساسات، رفتار و عملکرد فیزیکی فرد اثر می گذارد [3] افرادی که با این بیماری ذهنی شناخته می شوند، اغلب از تخریب های اجتماعی، فیزیکی و روان شناختی که عملکردهایشان را در تمام سطوح زندگی محدود می کند، رنج می برند
افسردگی اختلالی است که با کاهش انرژی و علاقه، احساس گناه، اشکال در تمرکز، بی اشتهایی و افکار مرگ و خودکشی مشخص می شود و با تغییر در سطح فعالیت، توانایی های شناختی، تکلم، وضعیت خواب، اشتها و سایر ریتم های بیولوژیک همراه است .
اضطراب یکی از عمده ترین مشکلات جامعه بشری است که تعداد بی شماری با آن دست به گریبان هستند
این اختلال یکی از حالت های روانشناختی است و از پریشانی جزیی در یک فعالیت روزانه تا بیماری ناتوان کننده را در بر می گیرد که از همان بدو تولد آغاز و در طول زندگی ادامه می یابد و با تمام تجربه های جدید فرد نظیر ورود به مدرسه، شروع به کار در یک شغل جدید یا قرارگیری در یک موقعیت خاص رخ می دهد.
اضطراب باعث ایجاد تغییراتی در روابط اجتماعی و انسانی به ویژه در زندگی نیروهای فعال و جوان شده و تاثیر سوئی بر عملکرد فردی و نحوه برقراری ارتباط با سایرین از خود به جای می گذارد. بهداشت روانی دانشجویان به عنوان یکی از نیروهای فعال و پویای جامعه یکی از مسائل اساسی زندگی آنها به شمار می آید که توجه به آن در رشد و توسعه جامعه اثری مستقیم دارد و پرداختن به آن شرط اصلی بهره وری بهینه از نیروهای کارآمد و تحصیل کرده است. این قشر از جامعه در دوران تحصیل با عوامل تنش زای متعددی مانند ترس، نگرانی، کمرویی، خشم و اضطراب رو به رو می شوند که اگر بهداشت روانی آنان به شیوه ی مناسب و به هنگام فراهم نشود، به زودی دچار ناهنجاری های شدید جسمانی، روانی و اجتماعی خواهند شد
درمان کوتاه مدت راه حل محور4 یکی از انواع رویکردهای درمانی روان شناختی جهت کاهش افسردگی، اضطراب، استرس، کاهش تعارضات و افزایش رضایتمندی زناشویی است. این مدل درمانی اعتبار خود را از زن و شوهری به نام استیو دی شازر5 و اینسو کیم برگ - 1982 - 6 و تیم آنها در مرکز خانواده درمانی کوتا مدت در میلواکی7 آمریکا دارد.
درمانگران راه حل محور بر این باورند که واقعیات از نظر اجتماعی ساخته می شوند و به جای وجود یک واقعیت بیرونی محسوس، چندین واقعیت و راه حل وجود دارد. این مدل همچنین مراجعین را افراد شایسته و ماهری می داند که قادر به حل مشکلات خود با حداقل کمک از طرف دیگران هستند. [6] فرض اساسی زیربنایی درمان راه حل محور این است که مشکل یا مسئله موجود فرد را به سمت درمان می کشاند، برای تعیین جهت ادامه ی بحث نیاز نیست.
چرا که عامل هر مشکلی لزوما با راه حل آن مرتبط نبوده و مراجعین خودشان منابعی را دارند که برای ایجاد تغییر از آنها استفاده خواهند کرد. همچنین این درمان بر این نکته تکیه دارد که حل کردن سریع یا کامل مشکلات غیرواقع گرایانه بوده و اهداف کوچک و قابل دسترس بیشتر مورد توجه هستند [30] با توجه به اهمیت موضوع و این که دانشجویان در سنین بسیار حساسی قرار دارند و در واقع آنانند که فردای جامعه را می سازنند پژوهش حاضر به بررسی تاثیر درمان راه حل محور کوتاه مدت بر کاهش افسردگی و اضطراب دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان پرداخت.
.2 مواد و روش ها
پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش را تمامی دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان در سال 1396 شکیل می دادند. به منظور گردآوری اعضای گروه نمونه از بصورت در دسترس استفاده شد. بدین صورت که ابتدا از دانشجویانی که علاقمند به شرکت در پژوهش بودند خواسته شد تا به پرسشنامه های افسردگی بک - 1996 - و اضطراب کتل - 1966 - پاسخ دهند، سپس دانشجویانی که نمرات آنها در پرسشنامه ها ضعیف تر بود و شرایط حضور در مطالعه را داشتند، به عنوان نمونه انتخاب شدند، و بصورت تصادفی در دو گروه 15 نفری آزمایش و کنترل قرار گرفتند.
برای اعضای گروه آزمایش، توضیحاتی پیرامون طرح، اصول کار و انجام تکالیف خانگی داده شد، سپس گروه آزمایش به مدت 7 جلسه - هفته ای یک جلسه 90 دقیقه ای - درمان راه حل- محور را در دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان دریافت کردند و اعضای گروه کنترل هیچ درمانی دریافت نکرد، پس از درمان 7 جلسه ای مجددا اعضای گروه های آزمایش و کنترل به پرسشنامه های مذکور به عنوان پس آزمون پاسخ دادند، در پایان نمره گذاری پرسشنامه ها انجام شد و به منظور تجزیه و تحلیل دادهها از نرم افزار آماری SPSS نسخه بیست، در دو بخش آمار توصیفی - میانگین، انحراف استاندارد، جداول - و آمار استنباطی - آزمون تحلیل کوواریانس - استفاده شد.
شرایط ورود به مطالعه:
- رضایت کامل از حضور در پژوهش؛
- بدست آوردن حد نصاب نمره در آزمون های مورد نظر؛
- عدم دریافت یک دوره ی درمان دارویی یا روانشناختی همزمان با حضور در مطالعه؛
- نداشتن هر گونه اختلال روانی تشخیص داده شده؛
- عدم مصرف هر گونه مواد مخدر و یا الکل؛
- عدم معلولیت؛
پرسشنامه افسردگی - : - BDI
پرسشنامه افسردگی بک که در سال - 1996 - ساخته شده است، از جمله مناسب ترین ابزارها برای انعکاس حالات افسردگی است. این پرسشنامه دارای 21 ماده است که علائم جسمانی، رفتاری، و شناختی افسردگی را اندازه گیری می کند. هر ماده دارای 4 گزینه است که بر مبنای 0 تا 3 نمره گذاری می شود و درجات مختلفی از افسردگی را از شدید تا خفیف را تعیین می کند. حداکثر نمره در این تست 63 و حداقل آن صفر می باشد. این پرسشنامه توسط افراد زیادی در طی سال ها مورد مطالعه قرار گرفته است و به عنوان بهترین پرسشنامه در تعیین افسردگی شناخته شده است
نتایج فراتحلیل انجام شده در مورد پرسشنامه ی افسردگی بک - BDI - حاکی از آن است که ضریب همسانی درونی آن بین 0/73 تا 0/93 با میانگین 0/ 86 است. ضرایب اعتبار حاصل از بازآزمایی بر حسب فاصله بین دفعات اجرا و نوع جمعیت در دامنه 0/ 48 تا 0/86 قرار دارد
مطالعه وهاب زاده در ایران به منظور چگونگی ارزش تشخیص این پرسشنامه در تفکیک بیماران افسرده و افراد سالم از یکدیگر، نشان داد که این پرسشنامه دارای ارزش تشخیصی است و قادر به تمیز افراد سالم از بیمار می باشد. این پرسشنامه همچنین قدرت ایجاد تمایز بین انواع بیماری ها را دارد. مطالعات روانسنجی انجام شده بر روی ویرایش دوم این پرسشنامه نشان می دهد که از اعتبار و روایی مطلوبی برخوردار است
