بخشی از مقاله
چکیده
فعالیت ورزشی شدید می تواند موجب آسیب های ناشی از استرس اکسایشی و التهاب و در نتیجه کاهش عملکرد ورزشی شود. هدف از انجام مطالعه حاضر تعیین تاثیر مصرف دو هفته مکمل آب زرشک بر التهاب ناشی از فعالیت شدید هوازی در دختران جوان فعال بود. در قالب یک طرح نیمه تجربی،20 زن جوان که واجد معیار های ورود به مطالعه بودند به شکل تصادفی در دو گروه 10نفری مکمل آب زرشک - تجربی - و دارونما - کنترل - تقسیم شدند. گروه تجربی روزانه 250 ml آب زرشک طبیعی و گروه کنترل روزانه 250ml دارونما به مدت دو هفته دریافت کردند. بعد از دو هفته افراد هر دو گروه در یک جلسه فعالیت شدید هوازی شرکت کردند.میزان پروستاگلاندینE2 - PGE2 - سرمی قبل و بعد از مکمل یاری و بلافاصله پس از آزمون تا مرز واماندگی - آزمون بروس - اندازه گیری شد. نتایج حاصل از اندازه گیری تکراری نشان داد ، میزانPGE2 سرمی در حالت استراحتی و پس از فعالیت شدید ورزشی در گروه تجربی کاهش یافت و اختلاف معنی داری بین گروه تجربی و کنترل وجود دارد - - . به طور کلی می توان گفت مصرف مکمل آب زرشک می تواند برای کمک به بهبود عملکرد ورزشی از طریق کاهش آثار التهابیPGE2 در فعالیت ورزشی شدید موثر باشد.
مقدمه
فعالیت ورزشی شدید می تواند از محرک های ایجاد التهاب باشد.فعالیت ورزشی شدید پاسخی شبیه به آنچه در مسمومیت و آسیب مشاهده می شود را ایجاد می کند - . - 1نتایج تحقیقات نشان داده است که تمرینات و فعالیت ورزشی ممکن است باعث آسیب عضلانی در سطح میکروسکوپی شده و در نهایت منجر به التهاب شود - 3،. - 2فعالیت های ورزشی،به ویژه تمرینات شدید درمانده ساز یکی از محرک های ایجاد التهاب است - . - 4 پروستاگلاندین4 یک ملکول لیپیدی 20 کربنه است و ساختاری شبیه به کلسترول دارد که مهار ساخت آن موجب کاهش التهاب می شود.پروستاگلاندین ها - - PG دارای سه گونه بسیار مهمPGE،PG12 و 3* - 2 می باشند . - 5 - پروستاگلاندین - PGE2 - E2، نوع غالب آن در بدن است که از حلقوی شدن اسید های چرب غیر اشباع 20 کربنه - اسید آراشیدونیک - 5 مشتق می شود و در زنجیره جانبی خود دو اتصال دو گانه دارد.PGE2 به عنوان پیش ساز سایر بیومارکرهای التهابی از جمله اینترلوکین ها می باشند و با کاهش آنها سایر بیومارکرهای التهابی هم چون ایکوزانوئید اسید6،لکوترین7وترومبوکسان8 که موجب التهاب،درد،تب و تورم در بدن می شوند نیز کاهش می یابند - 6،. - 7 آثار التهابی PGE2 شامل تب، افزایش نفوذ پذیری عروق،اتساع عروق و افزایش بیان سایتوکین های التهابی هم چون اینتروکین9 ها و پروتئین واکنش دهنده 10 Cمی باشد و افزایش PG،افزایش آنزیم های اکسایشی و افزایش رادیکال های آزاد را در پی دارد و موجب کاهش عملکرد ورزشی و افزایش آسیب در افراد می شود - 8،. - 9همچنین موجب سرکوب دستگاه ایمنی می شود - . - 10پژوهش های انجام شده در زمینه تاثیر فعالیت ورزشی شدید و درمانده ساز بر مقادیر PGE2 بسیار محدود است.دیمرز11 و همکاران نشان دادند یک وهله فعالیت طولانی مدت - مسابقه دو ماراتن - در مردان و زنان ورزشکار باعث افزایش پروستاگلاندین پلاسما می شود - . - 11همچنین در تحقیق دیگری که روی اسب های مسابقه انجام شده است ،نتیجه پژوهش قبل را مورد تایید قرار داده است - . - 12ام پیک12 و همکاران در تحقیقی با هدف مقایسه تاثیر شدت های مختلف تمرین و تغییرات سایتوکین های پیش و ضد التهابی ،گزارش کردند شدت تمرین منجر به افزایش سایتوکین های التهابی PGE2 می شود
- . - 13به نظر می رسد فعالیت ورزشی با شدت بالاتر نسبت به شدت های پایین تر موجب التهاب و تولید رادیکال های آزاد 13بیشتر و افزایش معنی دار PGE2می شود و حتی یک جلسه فعالیت ورزشی شدید می تواند یکی از عوامل ایجاد التهاب باشد - . - 3بررسی های بسیاری از محققان نشان داده است ورزش و فعالیت بدنی زمانی می تواند تاثیر و کاربرد مطلوبی را داشته باشد که فرد در مورد تغذیه و برنامه های غذایی خود برنامه ریزی مناسبی داشته باشد.بنابراین،پیشرفت ورزشکاران در رشته های گوناگون ورزشی تنها منوط به تمرین های دشوار و مداوم نیست،بلکه کمیت و کیفیت تغذیه آنان نیز حائز اهمیت است - . - 14از این رو در دنیا به ویژه ایران طب مکمل به خصوص طب سنتی با منشا گیاهی جایگاه ویژه ای دارد . - 15 - گیاه زرشک14 از خانواده Berberidaceae ازجمله گیاهان بومی در ایران است که در طب سنتی ایران به عنوان گیاه ضد التهاب شناخته شده است - . - 15این گیاه به طور فراوان در کوهستان های شمال شرق ایران و خراسان رویش دارد و در طب سنتی به شکل های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد - . - 16همچنین در بررسی منابع به موارد زیادی از خواص فارماکولیژیکی15 این گیاه اشاره شده است که مهمترین آنها شامل جلوگیری از رشد باکتریها، کاهش انقباض عضلات صاف، کاهش التهاب، جلوگیری از تجمع پلاکت ها، تحریک ترشح صفرا،کاهنده فشار خون، محرک سیستم ایمنی، هیپوگلیسمی، پایین آورنده چربی، ضد تومور، کاهنده اختلالات عصبی و ... می باشد . - 17-21 - که این اثرات را مربوط به ترکیب موثر این گیاه یعنی آلکالوئید بربرین16 می دانند - . - 22مطالعات نشان داده اند آب زرشک سرشار از ترکیب های آنتی اکسیدانی است که مهمترین آنها بربرین،بربامین17،پالماتین18و مالیک اسید 19هستند - 23،. - 18همچنین کاربرد این گیاه در درمان بسیاری از انواع بیماری های عفونی ذکر شده است - . - 19 شواهد زیادی در طب سنتی ایران از اثرات ضد التهابی میوه زرشک وجود دارد اما تاکنون مطالعه ای در ارتباط با تاثیر مکمل آب زرشک بر روی التهاب ناشی از فعالیت و تمرینات ورزشی انجام نشده است و به همین دلیل پیشینه تحقیقاتی کافی نیز در این زمینه وجود ندارد،از آنجایی که انجام فعالیت و تمرینات ورزشی شدید احتمالا با توسعه استرس اکسایشی و التهاب همرا است و موجب بروز آسیب بافتی به خصوص در عضلات اسکلتی و کاهش عملکرد جسمانی در افراد فعال می شود ، هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر مصرف آب زرشک بر میزان PGE2سرمی پس از یک جلسه فعالیت درمانده ساز در دختران جوان فعال می باشد
مواد و روش ها
پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی با مدل انسانی است که با استفاده از دو گروه آزمودنی شامل گروه تجربی - مکمل آب زرشک - و گروه کنترل - دارونما - اجرا شده است.پس از تکمیل رضایت نامه و پرسش نامه آگاهی های پزشکی ورزشی و تشریح روند پژوهش،از بین 70 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد مشهد که داوطلب شرکت در این پژوهش بودند، 20 نفر با توجه به معیارهای ورود به مطالعه و واجد شرایط گزینش،انتخاب شدند.معیار های ورود به مطالعه شامل: فعالیت ورزشی منظم در یک سال گذشته حداقل هفته ای سه جلسه،گروه سنی 19تا26سال،عدم بیماری و استفاده از مکمل و داروی خاص،عدم بارداری،عدم مصرف دخانیات و الکل بود.آزمودنی ها فرم سلامت خود را کامل کرده و رضایت خود را به شکل کتبی اعلام کردند.سپس به شکل تصادفی در دو گروه 10 نفری شامل مکمل آب زرشک و دارونما قرار گرفتند.برای ارزیابی رژیم غذایی آزمودنی ها،از آنها یاد آمد 24 ساعته غذایی طی سه روز مختلف گرفته شد - . - 23چند روز قبل از اجرای پروتکل اصلی آزمون،آزمودنی ها به آزمایشگاه مراجعه کردند و برای همسان سازی دو گروه،ویژگی هایی مانند سن،قد،وزن،نمایه توده بدنی - - BMI و اکسیژن مصرفی بیشینه 20 اندازه گیری شدند و به هر یک از آنها روش صحیح اجرای آزمون آموزش داده شد.برای سنجش Vo2max با استفاده از دستگاه گاز آنالایزر از پروتکل بروس استفاده شد.از آزمودنی ها خواسته شد در طول دوره ی مکمل سازی از دارویی که بر عملکرد ایمنی تاثیر می گذارد، استفاده نکنند و برنامه غذایی متداول خود را تغییر ندهند و از مکمل غذایی یا مصرف دخانیات یا کافئین استفاده نکردند.گروه تجربی روزانه 250 میلی لیترآب زرشک را که به شکل طبیعی و تازه - زرشک قائنات - و توسط محقق آماده شده بود را به مدت دو هفته در ساعت معین دریافت کردند. ترکیبات موجود در آب زرشک مصرفی تهیه شده به وسیله محقق در جدول یک آمده است. همچنین گروه کنترل روزانه250 میلی لیتر دارونما که حاوی آب و اسانس زرشک بود را به مدت دو هفته دریافت کردند.بعد از مصرف دو هفته آب زرشک و دارونما،آزمودنی ها بلافاصله در یک فعالیت درمانده ساز شرکت کردند.
پروتکل ورزشی در این پژوهش شامل دویدن آزمودنی ها روی تردمیل با شیب اولیه 10درجه و سرعت7/2 کیلومتردر ساعت بود که در هر دقیقه یک درصد شیب دستگاه افزایش پیداکرد تا اینکه هر آزمودنی به 85 درصد حداکثر ضربان قلب خود رسید.بعد از رسیدن به این مرحله، فرد شش دقیقه شرایط خود را حفظ کرد و پس از آن، چنانچه فرد به حد واماندگی نرسیده بود،دوباره به ازای هر دقیقه ،یک درصد شیب افزایش پیدا کرد تا زمانی که فرد به حد واماندگی برسد - . - 24 عمل خون گیری در سه مرحله انجام گرفت.مرحله اول در شروع پروتکل و قبل از مصرف مکمل و دارونما،مرحله دوم پس از مصرف مکمل و دارونما و قبل از فعالیت ورزشی و مرحله سوم پس از مصرف مکمل و دارونما و بلافاصله بعد از فعالیت ورزشی درمانده ساز انجام گرفت .از هر نفر در هر نوبت سه سی سی خون در حالت ناشتا - 10ساعت - از ورید بازویی دست راست گرفته شد.همه اندازه گیری ها در دما - 26تا 28 درجه سانتی گراد - ، رطوبت - 50درصد - ، تهویه و نور محیطی یکسانی انجام شد.پس از خون گیری،نمونه های خونی به سرعت سانتریفیوژشدند 3000 - دور در دقیقه به مدت 10 دقیقه - و تا زمان انجام آزمایش در ظروف سرد نگهدارنده - فلاسک یخ - در دمای منفی 20 درجه سانتیگراد نگهداری شدند.سپس سرم به دست آمده برای اندازه گیری PGE2 مورد استفاده قرار گرفت.برای سنجش PGE2 از روش الیزا و کیتabcam133021 ساخت انگلستان استفاده شد.به منظور تجزیه و تحلیل آماری اطلاعات از روش های آماری توصیفی برای توصیف داده ها به شکل میانگین و انحراف استاندارد و از روش های آمار استنباطی برای آنالیز آماری استفاده شد.پس از تایید توزیع طبیعی داده ها با استفاده از آزمون کلموگروف-اسمیرنوف داده های خام توسط نرم افزارSPSS نسخه 16 و با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون تعقیبی بانفرونی در سطح تجزیه و تحلیل شدند.
