بخشی از مقاله
چکیده
بهبود استقامت قلبی-تنفسی یکی از عوامل کاهش بیماری قلبی عروقی می باشد. از این میان بررسی فاکتورهای درگیر در استقامت قلبی عروقی از جمله حداکثر اکسیژن مصرفی از اهمیت بالایی برخوردار است. انجام تمرینات مناسب جهت بهبود این فاکتور مهم، می تواندنقش تعیین کننده ای درسلامت افراد داشته باشد. استفاده ازتمرینات پیلاتس و حرکات موزون که بسیار ساده می باشند و نیاز به امکانات خاصی ندارند، در طی سالهای اخیر مورد توجه پژوهشگران علوم ورزشی قرار گرفته اند. هدف پژوهش حاضر، بررسی اثر هشت هفته حرکات موزون و تمرینات پیلاتس بر حداکثر اکسیژن مصرفی زنان میانسال شهرستان بوشهرمی باشد. به همین منظور 60 زن با میانگین سنی 35/5 سال و قد 165 سانتیمتر و وزن 59/5 کیلوگرم در این تحقیق شرکت کردند. آزمودنی ها به صورت تصادفی در سه گروه تمرین پیلاتس، تمرین حرکات موزون و گروه کنترل قرارگرفتند. گروههای تجربی هشت هفته فعالیت را سه جلسه در هفته، اجرا کردند. سپس شاخص - VO2maxحداکثر اکسیژن مصرفی - پیش و پس از انجام پروتکل تمرینی مورد سنجش قرار گرفت. جهت آنالیز داده ها از تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون تعقیبی در سطح معنی داری p =0/05 با استفاده از نرمافزار spss نسخه 21 استفاده شد. نتایج نشان دادکه شاخصاندازهگیری شده در پس آزمون نسبت به پیش آزمون و نسبت به سایر گروهها تغییر معنیدار از لحاظ آماری داشته است. همچنین نتایج تحقیق نشان داد که برنامهی تمرین حرکات موزون و پیلاتس حداکثراکسیژن مصرفی آزمودنی ها اثر مثبت و معناداری دارند. هر چندیافته ها برای هر دو تمرین حرکات موزون و پیلاتس اثر معنیداری را از لحاظ آماری نشان داد، اما در واقع میزان تغییرات VO2max اندازهگیری شده در گروه تمرین حرکات موزون نسبت به گروه تمرین پیلاتس تغییرات بیشتری را ایجاد کرد، که نشان دهنده اثرگذاری بهتر این شیوه تمرینی نسبت به تمرین پیلاتس است. براساس یافتههای این پژوهش میتوان بیان کردکه انجام 8 هفته تمرینات حرکات موزون وپیلاتس سبب بهبودحداکثر اکسیژن مصرفی ودر نهایتاستقامت قلبی تنفسی زنان میانسال میشود.
کلیدواژگان:تمرین پیلاتس، حرکات موزون، حداکثر اکسیژن مصرفی، زنان میانسال.
مقدمه
رسیدن به حد مطلوب آمادگی جسمانی بدون پرداختن به فعالیت های بدنی منظم و برنامه ریزی شده غیر ممکن است. آنچه متخصصان برای پیشگیری و درمان بیماریها وهمچنین برخورداری از داشتن یک قلب سالم توصیه میکنند؛ پرداختن به ورزش و فعالیت بدنی است - . - 1 برای کسب تناسب بدنی و سلامتی بیشتر، طی سال های اخیر گرایش افراد جامعه، به ویژه زنان به ورزش های ساده وکم خطر ازجمله حرکات موزون وپیلاتس بیشتر شده است - . - 4 چنین ورزشهایی، هم احساس خستگی کمتری در پی دارند و هم به دلیل هماهنگ کردن ضرباهنگ با حرکت مخصوص خود ذهن را نیز تقویت میکنند - . - 1 فعالیت بدنی مناسب و ورزش از دو طریق اثرات مفید و مثبت خود را در بدن اعمال می کند. از یک طرف سبب تقویت عضله قلب میشود با ضربانی قویتر، منظمتر و گنجایش بیشتر که در نتیجه موجب ادامه حیات و زندگی میشود، از طرفی دیگر فعالیت بدنی مناسب موجب تقویت سایر عضلات بدن و با گشاد شدن عروق و افزایش جریان خون و تعداد ضربان قلب، مانع از تنگی عروق در اثر رسوب مواد چربی در داخل رگها میشو . - 7 -
حداکثر اکسیژن مصرفی - VO2max - افراد ازعوامل مهم واصلی در رابطه با سلامتی سیستم قلبی - عروقی می باشد. . - 6 - در طی سالهای اخیر محققین مختلف تلاش نموده اند که بهترین نوع تمرینات ورزشی را جهت توسعه ی سیستم قلبی عروقی پیدا کنند. حرکات موزون به تمریناتی گفته می شود که با حضور اکسیژن انجام می شود. این نوع تمرینات بر روی تکتک ارگانهای بدن به ویژه دستگاه قلبی تنفسی، تأثیر مثبت میگذارد، به طوری که به تعادل کالریکی وکنترل شاخص توده بدنی کمک میکند و ساخت و دوام استخوانها، عضلات و مفاصل را بهبود میبخشد - . - 14 حرکات موزون موجب کاهش خطر سرطان شده، فشار خون را در افراد مبتلا به پرفشار خونی کاهش میدهند و به ایجاد سازگاریهای ساختاری و عملکردی قلبی و تنفسی منجر میشوند - . - 16 نوعی دیگر از تمرینات بدنی پیلاتس نام دارد. پیلاتس یکی از تمرینات یا بهتر است بگوییم رشته های ورزشی مرتبط با سلامت است که در سال 1920توسط ژوزف هوبرتوس پیلاتس بنیانگذاری شده است.
روش تمرینی پیلاتس متشکل از ورزش هایی است که بر پیشرفت انعطاف، تعادل وقدرت در تمام اندام های بدن تمرکز دارد بدون اینکه عضلات را حجیم کند یا آن ها را از بین ببرد. این روش تمرینی از حرکات کنترل شده ای تشکیل شده که بین بدن و مغز ارتباط مناسب ایجاد میکند و توانایی جسمانی افراد را در ھر سن بالا می برد - . - 18 بر خلاف ورزشهای مقاومتی سنتی که در آن عضلات به صورت جداگانه تمرین میشود ورزش پیلاتس با یک رویکرد کلنگر، نیازمند فعالسازی و هماهنگی چندین گروه عضله دریکزمان است. هدف اصلی این تمرینات افزایش استقامت وقدرت عضلانی، انعطافپذیری، تعادل و وضعیت بدنی است. در واقع، ورزش پیلاتس یک روش مفید برای تمرین آگاهی ذهن-بدن و کنترل حرکات وضعیتی است. تمرینات پیلاتس یک روش کمهزینه سالم، ایمن و بدون اثرات جانبی است و یادگیری آن آسان میباشد و حتی توسط بیماران، افراد مسن و ناتوان نیز قابلاجرا است - . - 15
روش شناسی تحقیق
برای اجرای این تحقیق با هماهنگی قبلی طی اطلاعیه ای، از کلیه زنان غیر ورزشکار 25 تا 35 ساله در این تحقیق دعوت به عمل آمد. برای همتا سازی افرادگروهها ، اطلاعات مربوط به وضعیت سلامتی برای شرکت در تمرینات، وضعیت سلامت عمومی، وزن، میزان فعالیت روزانه و میزان کالری دریافتی از طریق پرسشنامههای خودارزیابی وضعیت تندرستی، شرکت در برنامه تمرینات و ثبت سهروزه رژیم غذایی جمعآوری شد. پس از بررسی واطمینان از آمادگی این افراد در تمرینات ورزشی، با توجه به پرسشنامه های تکمیل شده جامعه آماری بهصورت همتا سازی شده ، در سه گروه 20 نفره یعنی گروه کنترل، گروه با تمرینات پیلاتس و گروه با تمرینات حرکات موزون تقسیم شدند تمرین گروه حرکات موزون هر جلسه یک ساعت برگزار میگردد. در این برنامه تمرینی، مقرر گردید که آزمودنیها در ابتدا و انتهای هر جلسه به مدت 5 تا 10 دقیقه، با انجام حرکتهای ساده کششی بدن خود را گرم و سرد کنند. برنامه اصلی تمرینی شامل الگوهای حرکتی ریتمیک - رقص ویژه، لی لی کردن به طرفین، رفتن به جلو وعقب و. . . - است.
این تمرینات با شدت 50 تا 70 درصد حداکثر ضربان قلب به اجرا درخواهد آمدکه هفته اول به مدت 20 دقیقه و با شدت 40 درصد ضربان قلب بیشینه رسید. با استفاده از اصل اضافه بار در هفته هشتم به مدت 40 دقیقه و با شدت 70 درصد ضربان قلب بیشینه تمرین کردند. تمرینات پیلاتس در سه وضعیت ایستاده، نشسته وخوابیده و بدون نیاز به تجهیزات خاصی برروی تشک انجام می شود. تمرینات از سطح پایین شروع و به تدریج پیشرفت میکند. به منظور رعایت اصل اضافهبار، تکرار حرکات در هر جلسه نسبت به جلسه قبلی افزایش مییابد. بهطوری که تمرینات از 8 تکرار شروعشده و با 16 تکرار به پایان میرسد. برنامه تمرینات به مدت هشت هفته به صورت سه جلسه در هفته و هر جلسه یک ساعت انجام شد. بدینصورت که گروه تمرین حرکات موزون روزهای زوج هفته ساعت 18 الی 19 بعدازظهر و گروه تمرینات پیلاتس در روزهای فرد هفته ساعت 18 الی 19 به تمرین میپرداختند. برای ارزیابی حداکثر اکسیژن مصرفی از آزمون 12 دقیقهای کوپر استفاده شد. در این آزمون، آزمودنی-ها با استفاده از دویدن و راه رفتن، بیشترین مسافت ممکن را در مدت زمان 12 دقیقه طی نماید. میزان مسافت طی شده در مدت زمان مذکور تعیینکننده امتیاز آزمودنی است. این آزمون از جمله معتبرترین آزمونهای اندازهگیری وضعیت سیستم قلبی عروقی محسوب میشود، به طوری که دکتر کنت کوپر در سال 1968 میلادی میزان همبستگی %90 را بین نتایج بدست آمده از این آزمون و نتایج بدست آمده از آزمون حداکثر اکسیژن مصرفی گزارش کرده است.
یافته ها - تجزیه وتحلیل داده ها -
در این بخش مقادیر بدست آمده از سه گروه کنترل، گروه حرکات موزون و گروه پیلاتس در پیشآزمون و آزمون نهایی مورد تجزیهوتحلیل قرارگرفتهاند. مقادیر عمومی سن، قد و وزن آزمودنی ها در گروههای آزمایش و کنترل با شاخص های آماری میانگین، انحراف معیار، کمترین و بیشترین مقدار توصیفشدهاند. همچنین از آمار استنباطی تحلیل واریانس یک راهه و آزمون تعقیبی، در سطح معناداری α =0/05×× برای بررسی فرضیه تحقیق استفاده شده است. این محاسبات توسط نرمافزار SPSS نسخه 21 انجام شد و برای رسم نمودارها از نرمافزار EXCELL نسخه 2016 استفاده شد.
