بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی این پژوهش پاسخ به این سؤال است که آیا با افزایش یا کاهش دین داري در رفتار زیست محیطی تغییري به وجود می آید یا خیر؟
روش تحقیق در این پژوهش از نوع پیمایشی است. نمونه آماري شامل 144 نفر ساکن در شهر بابل بوده که با روش نمونه گیري آسان انتخاب شده اند. ابزار این تحقیق پرسشنامه بوده. نظریه دورکیم - در مورد دین داري - و دانلپ و ون لیر - در مورد پارادایم جدید زیست محیطی - به عنوان چارچوب نظري استفاده شده است.
نتایج تحقیق نشان می دهد با وجود شرایط نامناسب در شهر بابل رفتارهاي زیست محیطی افراد مورد مطالعه بیش از%65 گزارش شده است. علاوه بر آن دین داري افراد مورد مطالعه در حد زیاد است. هم چنین از یک سو بین جنسیت، وضعیت اشتغال و تحصیلات و نگرش زیست محیطی با رفتار مسئولان زیست محیطی افراد رابطه وجود ندارد، اما بین سن، وضعیت تأهل، آگاهی زیست محیطی و دین داري با رفتار زیست محیطی افراد رابطه وجود دارد. با افزایش دین داري رفتارهاي مسئولانه زیست محیطی افزایش می یابد.
-1 بیان مسأله
پیکر زمین از جراحاتی که به دست انسان بر آن وارد می شود، خونین است. طبیعت هر روز بیش از پیش و به نحو بی سابقه اي در سراسر دنیا بی حرمت و از تقدس خالی می شود
بحران زیست محیطی در حال حاضر سراسر کره زمین را فرا گرفته است. شگفت انگیز اینکه هر چه انهدام کیفیت انسان متجدد که عمیقاً تحت تأثیر بینش غیر دینی است انجام می شود اما اکثریت جوامع انسانی، چه آنان که مستقیماً و چه آنان که به طور غیرمستقیم در انهدام افسار گسیخته ي محیط زیست شریکند، در جهانی زندگی می کنند که بینش آن هنوز عمیقاً تحت تأثیر بینش دینی قرار دارد
قرآن کریم که مقدس ترین متن دینی است در این باره چنین می فرماید:
١. هر چه خداوند آفرید زیبا و جمیل خلق کرد که از آن زیباتر ممکن نبود، و گرنه حتما علم خداوند به آن تعلق می گرفت و از قدرت فراگیر الهی خارج نبود.
٢. انسانی که می تواند جهانی بنشسته در گوشه باشد، در کمال زیبایی آفریده شد
زیبایی جهان آفرینش در نظام مند بودن آن است. خلقت انسان هدفمند است. خداوند عقل را از درون و وحی را از بیرون رهنمون بشر قرار داده است تا هم به وجود این مواد خام آگاه شود و هم به چگونه استفاده کردن از آن رهنمون گردد تا زمین را آباد و محیط زیست را سامان بخشد و زندگی مناسبی براي بشر فراهم گردد - همان منبع - .
اطلاق لفظ دین داري هنگامی صورت می گیرد که مردم یا گروهی از افراد، تمام یا بخشی از دستورات دینی را پذیرفته باشند.
رفتار زیست محیطی از مفاهیم نوینی است که امروزه در بررسی هاي حاکی از اهمیت نقش این رفتارها در محیط طبیعی است.
محققان جامعه شناسی زیست محیطی از جمله دانلپ و دین لیر - - 1978، باتل - 1979 - ، شان و هولز - 1990 - ، فیالو و جکوسن - 1994 - ، پري زنگنه و لاکان - 2005 - و صالحی - 2008 - به بررسی عوامل تأثیر گذار بر رفتارهاي زیست محیطی از جمله متغیرهاي جمعیت شناختی - سن، جنس، طبقه اجتماعی، محل سکونت، تعداد و سن فرزندان، گرایش سیاسی - پرداخته اند.
رفتار زیست محیطی رفتاري است که فرد در برخورد با محیط زیست از خود بروز می دهد. این رفتارها ممکن است محیط گرایانه باشد یا بر عکس منفی و مخالف محیط زیست.
پیام قرآن کریم درباره ناسپاسان زیست محیطی و فاقدان فرهنگ صیانت محیط زیست این است - ظهر الفساد فی البر و البحر بما کسبت ایدي الناس لیذیقهم بعض الذي عملوا لعلهم یرجعون - .1
-2 اهداف تحقیق
هدف اصلی این تحقیق سنجش رفتار زیست محیطی و شناخت تأثیر دین داري بر رفتار زیست محیطی می باشد و اهداف فرعی پژوهش حاضر به شرح زیر است: - 1 سنجش میزان رفتار زیست محیطی، - 2 سنجش میزان دین داري، - 3 تأثیر دین داري بر رفتارهاي زیست محیطی.
-3 پیشینه ي تحقیق
سوتلی و دیگران - 1376 - پژوهشی با عنوان » بررسی رابطه بین نگرش مذهبی و سلامت روان در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهر کرد« انجام داده اند. جامعه ي آماري این پژوهش 1200 نفر دانشجو و نمونه اي به تعداد 200 نفر بود، نتیجه کلی این تحقیق تأثیر مثبت نگرش مذهبی را بر سلامت روان نشان می دهد.
دهشیري - 1384 - در پژوهشی با عنوان»رابطه ي دین داري و بحران هویت در بین دانش آموزان دبیرستانی شهر یزد« به بررسی رابطه ي دین داري و برخی متغیرهاي دموگرافی با بحران هویت در بین دانش آموزان دبیرستانی شهر یزد پرداخته است. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که بین دین داري و بحران هویت و نیز بین پیشرفت تحصیلی و بحران هویت رابطه اي معکوس و معنی دار وجود دارد.
شجاعی زند، مزینانی و خطبه سرا - 1385 - ، تحقیقی با عنوان » بررسی وضعیت دین داري« انجام داده اند.
اهداف تحقیق شامل:
.1 تلاش براي نزدیک شدن به مدل بومی سنجش دین داري. .2بررسی میزان دین داري در بین دانشجویان دانشگاه تهران می باشد.
نتایج حاکی از این بوده است که میزان پایبندي دانشجویان به ابعاد مختلف دین داري از پراکندگی قابل توجهی برخوردار است.
آقا محمدي - 1386 - به » رفتارهاي زیست محیطی معلمان آموزش دوره ي ابتدایی« پرداخته و نشان داده است که دانش معلمان نسبت به رفتارهاي زیست محیطی در سطح متوسط بوده و حدود %72 از معلمان اعلام داشته اند که به طور معمولی داراي مهارت هاي مربوط به حفظ محیط زیست هستند.
عباس کاظمی و مهدي فرجی - 1388 - در پژوهش با عنوان » بررسی وضعیت دین داري در ایران« به ترسیم روند تغییرات دین داري مردم ایران در طی سه دهه ي گذشته پرداخته اند.
کریمی در - 1389 - در پایان نامه خود تحت عنوان » بررسی عوامل جامعه شناختی مؤثر بر رفتار زیست محیطی« رفتارهاي زیست محیطی شهروندان شهر زنجان با تکیه بر مصرف آب را بررسی نموده است. نتایج نشان داده است که رفتار مصرف آب از عواملی نظیر دانش محیط زیستی، آگاهی در مورد مصرف آب، نگرش محیط زیستی و میزان دین داري افراد تأثیر می پذیرد.
عبدالرضا نواح و کارونی - 1390 - ، در تحقیقی با عنوان »رابطه بین میزان دین داري با ارزش ها و رفتار زیست محیطی« به بررسی رابطه بین میزان دین داري با ارزش ها و رفتارهاي زیست محیطی شهروندان شهر اهواز پرداخته است. یافته ها نشان می دهد که بین متغیرهاي جنس و سن و تحصیلات با رفتار زیست محیطی رابطه معنادار وجود دارد.
