بخشی از مقاله
چکیده
هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر دین باوری در پیشرفت تحصیلی دانشجویان می باشد. در این مقاله از روش تحلیلی - توصیفی مبتنی بر شواهد برگرفته از منابع گوناگون از جمله مقاله ها، پایان نامه ها و کتاب های مختلف در زمینه موضوع مورد نظر استفاده شده است. بر اساس تحلیل های به دست آمده، دین باوری و اعتقادات مذهبی بر ابعاد مختلف زندگی انسان نقش بسزایی دارد، و اساسا دین، به عنوان یک نظام اخلاقی ، اجتماعی و... شکل دهنده روابط و اعمال انسانی در کل زندگی وی می باشد و تاثیر مستقیمی در شیوه ی زندگی و طبعا رشد و پیشرفت و یا پسرفت و زوال خواهد داشت
بنابراین افراد و دانشجویانی که از دین باوری بیشتر بهره می بردند به نوعی نظام های اخلاقی و اجتماعی مستحکم تر و قانون مند تری نسبت به سایرین دارند و لذا در جهت تعالی همه جانبه آن بر اساس معیار های دینی تلاش و تکاپوی بیشتر و راسختر در کنار هدفمندی بهتر و بهره مندی از بنیان های اعتقادی قوی تر از خود نشان می دهند؛ در نتیجه در تمامی امور زندگی از جمله درسی پیشرفت و موفقیت بهتری داشتند و از بعد دیگری نیز افرادی که دین باوری بیشتری دارند از بسیاری از اموری که مانع پیشرفت و باعث زوال و نابودی می شود و اصولا در دین اعمال خلاف نامیده می شود دوری می جویند .
بنابراین باید توجه ویژه ای به تقویت و پرورش دین باوری در دانشجویان صورت بگیرد تا بتوانند نظام های اخلاقی و اجتماعی خود را گسترش دهند و به درس و پیشرفت علمی اهتمام ورزند که این فرآیند بهتر است از سنین کم و در پایین ترین آموزش یعنی دوران کودکی شروع شود تا دین باوری در کودک نهادینه گردد و تاثیر خود را به خوبی ایفا کند.
مقدمه
امروزه، مطالعه ادیان، شناخت فرهنگ انسانی تلقی می شود که انسان چگونه در طول حیات خود، می اندیشده است، و جهان و طبیعت از منظر او چگونه تفسیر می شد. از این رو اگر بخواهیم انسان را بشناسیم، باید فرهنگ و مذهب او را بشناسیم و با مقایسه فرهنگها و مذاهب مختلف، به ابعاد حیات فکری و درونی اوپی ببریم.
دین از نظر روانشناختی، پیچیده و شامل مجموعه ای از مقوله های روانشناختی، از جمله هیجانات، باورها، ارزشها، رفتارها و محیط اجتماعی است. به طور کلی دین مجموعه ای اعتقادات، احساسات و اعمال فردی و جمعی است که حول مفهوم حقیقت غایی یا امر مقدس سازمان یافته است.
ویلیام جیمز در تعریف روانشناختی دین را شامل - - احساسات، اعمال و تجربیات افراد در هنگام تنهایی، آنگاه که خود را در برابر هر آنچه که الهی می نامند، می دانند. - -
در تعریف دیگری تالکوت پارسونز آنرا - - مجموعه ای از باورها، اعمال، شعائر و نهادهای دینی که افراد بشر در جوامع مختلف بنا کرده اند. - - می داند و هربرت اسپنسر نیز می گوید : - - دین اعتراف به این حقیقت است که کلیه موجودات تخیلات نیرویی هستند که فراتر از علم و معرفت است - -
جیمز و پرات، دین را - - شناخت، عاطفه و رفتاری که بر اساس آگاهی یا تعامل ادراک شده با هستی ماوراء الطبیعه صورت می گیرد و فرض می شود که در امور انسان، نقش مهمی بازی می کند. - - تعریف می کنند - به نقل از: قمری، 1390، ص. - 90 هیک - 1372 - دین را پاسخ به ندای الهی معرفی می کند. مانسون - 1998 - با مرور جامعی از بررسی ها، دعا را یکی از رفتارهای مذهبی مرتبط با سلامت و تندرستی گزارش می دهد.
کانت نیز می گوید: - - دین قانون وجود ماست، در حدی که سلطه اش بر ما از قانونگذار و داوری ناشی می شود، دین اعمال اخلاق در قلمرو معرفت باری تعالی است، اگر دین با اخلاق پیوندی نداشته باشد تنها به کوششی برای جذب حمایت تبدیل می شود. - - - سرمدی، 1385، ص60 و - 61 دین مکتبی است که از یکسری عقاید، اخلاق، قوانین و مقررات تشکیل شده و هدف آن راهنمایی انسان برای نیل به سعادت است.
آملی، . - 1382 ویلیام جیمز معتقد است که : دین هیجان منحصر به فرد است که در انسان شکل می گیرد - جیمز، ترجمه قائنی - 1370 دین، یک نظام عملی بر اساس اعتقادات که رابطه ای با ابعاد فردی و اجتماعی از سوی پرودگار به منظور ارشاد انسانها در مسیر تکامل آنها ارسال شده است و شامل عقاید، باورها، نگرش ها و رفتارهایی است که با هم عجین شده و احساس یک پارچگی در فرد ایجاد می کند
به گفته فرانکل - Frankle, V - بنیانگذار مکتب »معنا درمانگری« اسپلیکا - Splika, B - و همکاران، مذهب را به عنوان یک نظام مرجع برای تفسیر وقایع زندگی مورد بحث و بررسی قرار می دهند; مذهب به عنوان یک نظام بامعنا تصور می شود که افراد از آن برای کمک به فهم مسائل جهانی، پیش بینی و مهار وقایع و حفظ حرمت خود استفاده می کنند.
در فرهنگ آکسفورد، دین به عنوان یک قدرت نامرئی برتر که برسرنوشت انسان حاکم و اطاعت از آن واجب می باشد، تعریف شده است - حسینی، - 1380 آنچه مسلم است، دین تاثیرات عمیق و گسترده ای در تبلور شخصیت افراد و اخلاق و رفتار فردی و اجتماعی ایشان دارد و دینداری بطور معناداری با سلامت روانی مرتبط است.
از تاثیرات دین باوری می توان به توانایی سازگاری با محیط، انعطاف پذیری، قضاوت عادلانه و منطقی در مواجه با محرومیت ها و فشارهای روانی اشاره کرد. همچنین این توانمندی ها افراد را در برابر مشکلات و آسیب های روانی - اجتماعی از جمله بزهکاری، سوء مصرف مواد و ... مقاوم می سازند.
این کارکرد دین یا تاثیر دینداری، فقط مخصوص دین سلام نیست، زیرا به گزارش دانشمندان علوم اجتماعی - - دین به هر گونه ای که باشد، هیچ جامعه ای را نمی توان پیدا کرد که دین در آن نقش مهمی نداشته باشد. نه تنها دین به جهان معنا می بخشد، بلکه الگویی برای جهان به گونه ای رمزی فراهم می سازد، یعنی طرحی از آنچه جهان باید باشد، بدست می دهد.
نشان داده اند که عبادت و نیایش موجب همدلی، درک، تعهد، انعطاف پذیری در روابط، احساس مسولیت پذیری و استفاده از فن خودمداخله ای برای حل تعارض می شود.
پژوهش های انجام شده دیگری نیز عموما حاکی از آن است که ایمان و باورهای مذهبی، رفتار افراد را عمیقا تحت تاثیر قرار می دهند.
مور - 2002 - در پژوهشی نشان داد که نوجوانان و جوانان مذهبی نسیت به همسالان خود در زندگی دچار آشفتگی کمتری می شوند. همچنین دانش آموزانی که در مراسم مذهبی شرکت می کنند در زندگی روزمره با آسیب های اجتماعی و روانی کمتری مواجه می شوند. - سرمدی، 1385،ص. - 63 کیم و همکاران 2004 - ، ص - 119 به این نتیجه رسیده اند که دین با هیجان های مثبت مانندخوش خلقی، مهربانی، اعتماد به نفس، توجه و آرامش رابطه مثبت دارد.
کاظمیان مقدم و مهرابی زاده هنرمد - 1388 - پژوهشی تحت عنوان - - بررسی رابطه نگرش مذهبی با با شادکامی و سلامت روان دانشجویان دختر و پسردانشگاه آزاد اسلامی واحد بهبهان - - انجام داده اند،نتیجه پژوهش نشان داد که بین نگرش مذهبی و شادکامی دانشجویان این دانشگاه رابطه مثبت معناداری وجود دارد، همچنین بین نگرش مذهبی و سلامت روانی آنان رابطه مثبت معناداری مشاهده شد.
داشتن باورها و اعقادات مذهبی و اجرای فرایض مربوط به آن در فرد یک نیروی ملکوتی - متافیزیکی - بوجود آمورد که این نیرو تکیه گاه روانی مهمی برای فرد به ویژه در لحظات و هنگامه های بحرانی روحی تلقی می شود و دین باوری یک انگیزه روانی محسوب می گردد که ریشه در فطرت و سرشت آدمی دارد. به این دلیل که انسان در اعماق وجود خویش انگیزه ای را احساس می کند که او را به پژوهش در رابطه با خالق هستی و عبادت، چاره جویی و پناه بردن به او وامی دارد، که در هنگام سختی ها و گرفتاری هایی که در زندگی به وجود می آید از او کمک می خواهد. در اصل، انسان آرامش روانی خود را در سایه حمایت و سرپرستی خداونداز خود می یابد
روش
در این مقاله از روش تحلیلی - توصیفی مبتنی بر شواهد برگرفته از منابع گوناگون از جمله مقاله ها، پایان نامه ها و کتاب های مختلف در این زمینه موضوع مورد نظر استفاده شده است؛ بدین معنی که ابتدا مفهوم دین و تاثیرات دین باوری مورد بحث و تجزیه و تحلیل قرار می گیرد؛ سپس به تاثیر نقش دین باوری در پبشرفت تحصیلی دانشجویان اشاره می گردد و در پایان، راهکارهایی برای افزایش دین باوری و رشد مذهبی دانشجویان ارائه می شود.
بحث اصلی
در آموزه های دینی، انسان مومن جایگاهی والا و ارزشمند دارد، اسلام بر عزیز بودن انسان تاکید می کند و بنابراین بر عواملی سفارش می کند که باعث بقا و پیشرفت اوست. دسموند و همکاران دریافتند - 2008 - دریافتند که دینداری حتی بعد از کنترل جنس، سن، نژاد، موقعیت اقتصادی - اجتماعی، تحصیلات والدین، ساختار خانواده و دلبستگی به طور مثبت و معنا داری با خودکنترلی مرتبط است.
مقصود از دینداری تقید و پایبندی به دین می باشد و به تبع دین، ابعاد و مراتب گوناگون دارد که مورد توجه متفکران داخلی و خارجی قرار گرفته است
در یک تقسیم، دینداری به هفت بعد و ساحت تقسیم می شود : ساحت های عقیدتی، هیجانی، ارادی، اخلاقی، مناسکی، اجتماعی و تجربی؛ توضیح اینکه دیانت انسان را اولا، دارای مجموعه ای از عقاید در باب هستی، خدا، انسان و غیره می کند؛ ثانیا، هیجان ها و عواطف خاصی در او پدید می آورد، ثالثا؛ آرمان ها و آرزوهایی در او بر می انگیزد؛ رابعا، صفات اخلاقی ممدوحی در او پدید آورده و صفات مذمومی را از او محو می سازد
