بخشی از مقاله
چکیده
اگر معنی و مفهوم تربیت به درستی معلوم نباشد، سعی موسسات تربیتی چیزی جز ندامت نخواهد بود بنابراین در این جریان، نقش معلمین در کلیه دروس، مفهوم هر دو بعد تعلیم و تربیت انتقال معلومات از یک سو و قابلیت رشد دادن دانش آموزان از جانب دیگر باید مدنظر قرار گیرد. بی توجهی به یکی از ابعاد و یا اهمیت دادن به یکی و فراموشی دیگری، تالی فساد به دنبال خواهدداشت. در مقاله پیشرو بعد از مفهوم نمایی به بررسی و بیان بحرانهای موجود در سر راه دانش آموزان در دوران بلوغ پرداخته شده و انواع کتابها و روشهای آنها در مسائل مذهبی و دینی مورد تحلیل قرار گرفته است. و بهترین روش اثرگذار در این زمینه ارائه شده تا معلم با آشنایی با این بحرانها با روند و جهت گیری مناسب به ایجاد و تقویت فرهنگ اسلامی و ارزشهای دینی بپردازد. در فرازی دیگر بعد از تبیین نظام ارزشی مدارس و چگونگی تاثیر نظام تعلیم وتربیت بر آن، پیشنهادات و راهبردهایی ذکر شده است.
واژگان کلیدی: معلم، دانش آموزان، فرهنگ، تربیت اسلامی، ارزشهای اسلامی، نظام ارزشی.
مقدمه
مسائل تربیتی نسل جوان از جمله مواردی است که در تمامی جوامع بشری، ذهن اندیشمندان و صاحبنظران را به خود معطوف داشته است . اهمیت این موضوع آنگاه بیشتر ملموس خواهد بود که به تربیت صحیح نسل جوان ، به عنوان سرمایه گذاری مطمئنی که جامعه در راستای تعالی خود در آینده نزدیک به آن مبادرت می ورزد ، بنگریم . بحث از نوجوان و تربیت و رشد همه جانبه او مبحثی تازه نیست . این مبحث به درازنای تاریخ کهن است که بیش از 2500 سال پیش ، ارسطو در این مسئله سخن گفته و نیز از آن جهت بدیع و تازه است که بسیاری از پژوهشهایی که در این باره انجام شده و یا در حال انجام است زمینه های مناسبی را برای عرضه آخرین دیدگاهها در زمینه پیشرفت تحصیلی و رشد عاطفی و اجتماعی دانش آموزان این قشر فراهم خواهد آورد .
البته نقش مدرسه در این مقوله چیزی فراتر از خانواده بوده و فرض بر این است که خانواده ها ، علیرغم اهمیت و حساسیتی که در پژوهش ابعاد معنوی ، اخلاقی ، عاطفی ، اجتماعی و پیشرفت تحصیلی فرزندانشان دارند بر علل مختلف ، بویژه استضعاف فرهنگی والدین،اغلب قادر و قابل برای این مهم نبوده ،این رسالت را به مدرسه و معلم واگذارمی کنند تا فرزندانشان طبق آرمانهای ذهنی ، ومطابق فرهنگ اسلامی و انسانی و ایده ال بارآیند . نخستین گام در راستای شناخت روشهای برخورد ، آشنایی با ویژگیهایی است که دوران بلوغ را از سایر ادوار زندگی مجزا و مشخص می سازد و روشها و جایگاه مدرسه و معلم در صورتی به مصلحت زندگی نوجوان منتهی می شود که مناسب با تحولات عاطفی ، اجتماعی ، بدنی ، ارزشی و اخلاقی واسلامی و انسانی و شناختی او باشد . تا به همت معلمان دلسوز در مدارس ، فرهنگ و ارزشهای اسلامی به زندگی نوجوان و درنهایت جامعه هدیه شود .
مفهوم نمایی واژگان
فرهنگ : ابتدا باید اظهار داشت که برای فرهنگ حدود دویست و پنجاه تعریف ارائه کرده اند - رحیملو، سهیلا - 1386که ذیلاً اشاره خواهد شد . اما تعاریف مختلف و متفاوت از فرهنگ بیانگر این مطلب است که تمام دستاوردهای مادی و معنوی بشر در طول تاریخ در قالب اصطلاح فرهنگ قابل تغییر است .
در لغت به معنی تعلیم و تربیت ، علم و دانش و ادب ، عقل و خرد ، آموزش و پرورش، بزرگی و سنجیدگی و نیز شاخ درختی را گویند که در زمینی خوابانیده و سپس از جایی دیگر بر سر برآورد و آن شاخه را در جای دیگر نهال کنند . - لغتنامه دهخدا -
در اصطلاح به مجموعه ای با باورها و احساسات مشترک بین اعضای جامعه را گویند که از ویژگیهای مادی و معنوی و فکری برخوردار هستند . - بدیع ، برتران - 1376
مجموعه پیچیده ای که در بر گیرنده دانستنی ها،اعتقادات، هنرها ، اخلاقیات ، قوانین ، عادات وهرگونه توانایی که بوسیله انسان به عنوان عضو جامعه،کسب شده است. - روح الامینی - 1372
به مجموعه توانمندیهایی که انسان به کمک اندیشه و تفکر در محیط پیرامون - طبیعت - ایجاد می کند فرهنگ گویند . - ستوده ، هدایت ا... - 1378
مقام معظم رهبری فرهنگ را » خاطرات ، ذهنیات ، اندیشه ها ، ایمانها ، باورها ، سنتها ، آداب و ذخیره های فکری و ذهنی یک ملت می داند. « - بخارایی زاده ، مهدی - 1378 بر این اساس بدون فرهنگ انسان بی هویت است .
پس فرهنگ سبب وحدت یک ملت و نیز باعث ایجاد احساس یک هویت مشترک بین افراد جامعه می شود . فرهنگ هم افتخار و استقلال هر قوم و ملت و هم دژ حیات یک ملت است و موجودیت هرجامعه بافرهنگ آن مشخص می شودبه همین خاطراست که امام خمینی - ره - می فرمایند:» بی شک بالاترین و والاترین عنصری که در موجودیت هر جامعه دخالت اساسی دارد،فرهنگ آن جامعهاست اساساً فرهنگ هرجامعه هویت وموجودیت آن جامعه راتشکیل می دهد. - صحیفه نور - 1361ارزش : واژه ارزش یکی از واژگانی است که دارای غنی ترین ، پیچیده ترین و مشکل ترین معناهاست . فرهنگ واژگان فلسفی » لالاند . « چهار معنای متمایز در ارتباط با چهار ویژگی اشیاء ، برای آن یافته است :
الف:اینکه این اشیاء تا چه حد مورد علاقه و مطلوب فرد یا حسب المعمول گروهی از افراد معین هستند.
ب: اینکه این اشیاء تا چه حد شایستگی تحسین و مطلوبیت را دارا هستند .
ج: اینکه این اشیاء تا چه حد هدفی را برآورده می سازند .
د: اینکه در گروهی خاص و زمانی ویژه در برابر این اشیاء، چه مقدار کالایی که معیار سنجش ارزش به حساب می آید داده می شود. هر چند دراین تعاریف کیفیت اشیاء مطرح است، ولی کیفیت خاص آنان نه به خود، بلکه آن طور که افراد آن را با توجه به منافعی که در آنان می بینند و ارزیابی می کنند ، تعیین کننده ارزشی هستند . - ساروخانی - 1366
ضرورت و اهمیت تحقیق
توجه دقیق به مناسبات امروز جهانی و بشری بویژه افزایش دین باوری و اسلامخواهی در سطح بین المللی و نقش معلمین اولا ً از بعد دبیر معارف اسلامی بودن ثانیا ً به عنوان تربیت کننده نسل آینده و نهایتا ً با قشر نوجوان و جوان قرار دارند مواجه است .همچنین برای ارائه و واکاوی در باره اهمیت و جایگاه مدرسه و معلم دینی در افزایش دین باوری و تعمیق باورهای دینی و پیامدهای مختلف آن ، اهمیّت و ضرورت موضوع بیشتر مکشوف می گردد.
هدف مقاله
شناساندن و توضیح و تبیین نقش مدرسه و معلم دینی در تعمیق باورهای دینی و بصیرت افزایی در مقابله با دین گریزی و دین ستیزی. در این تحقیق مختصر به تبیین نقش مدرسه و دبیران دینی در تعمیق باورهای دینی و و افزایش دین باوری و حفظ و ارتقائ ارزشهای اسلامی که همان روشهای ارتقاء جامعه اسلامی بوده و نوجوان و جوان با کسب این موارد می تواند به انسانی تاثیرگذار و نرمال مبدل شود و نیز در توضیح بخشها راهبردهایی در جهت چگونگی افزایش دین باوری و چگونگی تقویت استخوان بندی بدنه دینی در مدارس توضیح داده شده است. تا خوانندگان علی الخصوص فرهنگیان و دانش آموزان با ایفای نقش در تعمیق باورهای دینی و با دقت در کلام و سیره معصومین و همچنین آشنایی با راهبردها بتوانند ایمان و خلوص خود را در تقویت و تلالو ارزشهای ناب محمدی و تدارک رهبریت منجی عالم بشریت گام بردارند ومتربیانی نیز شایسته در رکاب اباصالح تربیت نمایند .
-1 توسعه فرهنگ دینی.
-2 بیان دیدگاههای سازنده و حکیمانه قرآن و معصومین در مورد موضوع مورد بحث.
-3 تبیین نقش دبیران دینی و مدرسه در تعمیق باورهای دینی و افزایش دین باوری .
-4 آشنایی با تهدیدات وارد بر موضوع.
-5 نقد مطالب دینی در کتب درسی مدارس و بررسی فرایند تاثیر گذاری آنها در دین باوری و ارزشهای دینی.
-6 تحلیل نظام ارزشی در مدارس و نقش معلمان دینی در تعمیق و تربیت دین باوری و ارزشهای دینی راهکارهای.
مسأله و سؤالات تحقیق
- 1 نظام ارزشی موجود در مدارس چگونه پیکربندی شده است؟
