بخشی از مقاله
چکیده
تمامی دانشمندان در تحقیقات خود سعی بر آن دارند تا از کودکان در زمینه ی همچون تاثیر رنگ در میزان سالمتی آنها استفاده نمایند، زیرا کودکان تحت تأثیر آموخته های خود قرار ندارند و این مسئله موجب به حداقل رساندن عوامل بیرونی است. به دلیل حساسیت موضوع، طراح گرافیک محیطی باید زمینه ی مطالعاتی و تحقیقاتی در مورد رنگ و فرهنگ، روانشناسی رنگ ها و درک فضایی از رنگ داشته باشد، تا به نتایج مفیدی در کاربرد رنگ و فرم و ابعاد در فضای طراحی برسد.
این کنکاش، در پی شناسایی ضرورت به کارگیری رنگ، فرم در فضا به عنوان عامل مؤثر در بهبود و مداوای بیماران در مراکز بهداشتی و درمانی می باشد، و باعث بهبودی زودتر و ایجاد آرامش برای بیمار می باشد. براین اساس هدف مقاله حاضر ترسیم ویژگیها و اصول لازم برای یافتن الگوهای مطلوب در طراحی بیمارستان کودکان میباشد.
در این مقاله سعی دارد بابررسی تاثیر گرافیک محیطی بر کودکان و روان شناسی محیطی کودک و تأثیر رنگ بر درک فضایی آنها به نتایج مطلوب برای طراحی بیمارستان دست یافت این مقاله به روش تحقیق اسنادی و مطالعات کتابخانه ای بصورت توصیفی و تحلیلی صورت پذیرفته است.
مقدمه
رنگ یکی از جنبه های دکوراسیون داخلی در بیمارستان کودکان می باشد. طراحان بیمارستان های امروزی تقریبا همه قوانین سابق در ارتباط با محدودیتهای استفاده از رنگ های گوناگون و ترکیب آنها با یکدیگر در بیمارستان ها را در هم شکسته اند و امروزه تقریبآ، هر رنگی را می توان در دکوراسیون بیمارستانها مشاهده نمود. به علت آنکه مرزها و محدودیت گذشته در کاربرد انواع رنگ در مراکز درمانی کمتر رعایت می شود، این عامل باعث گردیده، چگونگی و سازوکار انتخاب مجموعه رنگهای دلخواه برای دکوراسیون یک بیمارستان مشکل ساز گردد .امروزه مهندسین بیمارستان ساز و طراحان داخلی، همواره در جستجوی بهترین راهکارهای مبتنی بر شواهد علمی برای استفاده از انواع رنگها در مراکز درمانی هستند.
گرافیک محیطی
در انواع و اقسام محیط ها ، میان زیبایی و عملکرد می بایست ارتباط تنگاتنگی برقرار نمود. طراحی محیطی باید برای زیبا کردن محیط بصری، آگاه کردن، ارتباط برقرار نمودن و ... به عنوان یک اهرم پرقدرت نقش ایفا نماید. این طراحی، برای انواع محیط های همچون: رستوران، پارک، مجتمع اداری، فرهنگی، تجاری، باغ وحش ها و بیمارستان ها کاربرد دارد. علائم تصویری یا همان »پیکتوگرام«، سیستم های هدایت بصری، طراحی بدنه ی انواع سطوح ساختمانی و وسائل نقلیه، بیلبوردها و نقاشی های بزرگ دیواری را شامل می شود که خود جزء تقسیم بندی های گرافیک محیطی محسوب می گردد.
گرافیک محیطی ویژه ی کودکان
شناخت ویژگی های روحی و روانی کودکان در گروه های مختلف سنی، از طریق شناخت خط و رنگ، فضا و فرم، به طراح کمک می کند تا با روحیات آنان آشنا شده و به برقراری ارتباط با این مخاطبان و به وجود آوردن فضایی مناسب برای آنان کوشش نماید. در گرافیک محیطی، برای ایجاد ارتباط بصری با مخاطبان، طراح گرافیک می بایست پیام رسان باشد؛ و پیامی هدف دار رادرجهت شناساندن محیط ارائه نماید. پیام و کاربردی بودن آن یکی از ابعاد قضیه است، از ابعاد دیگر آن می توان به جنبه ی زیبایی شناسانه و کوشش برای زیبایی و مطلوب کردن محیط اشاره نمود. پس فرم های گرافیکی علاوه بر انتقال پیام به بیننده که با علائم و سمبل ها مطرح می گردد، می تواند در قالب های دیگر نظیر زیبایی و بعد عاطفی و روانی محیط را دگرگون کرده و آن را برای مخاطبان دل نشین نماید.
روان شناسی محیط
روان شناسی محیط یکی از رشته های تخصصی نوپایی است که روی تأثیر متقابل رفتار و عوامل و شرایط فیزیکی معماری و فضایی محیط، بیش از دیگر جنبه ها تأکید دارد. محققان مکتب گشتالت بیش از دیگر مکاتب به شرایط محیط - به معنی جامع آن - توجه دارند
کوفکا « - 1935 - یکی از بنیان گذاران این مکتب، محیط را به دو نوع جغرافیایی و رفتاری تفکیک می کند. از نظر وی محیط جغرافیایی به معنی محیطی است که به طور عینی وجود دارد و محیط رفتاری بدان گونه که به وسیله ی فرد تجربه می شود، به کار می رود. لوین که از دیگر محققان مکتب گشتالت به شمار می رود، عقیده دارد رفتار تابع تأثیر متقابل عواملی است که از فرد و محیط سرچشمه می گیرد. وی برای بیان پدیده ی حاصله از تأثیر متقابل عوامل فردی و محیطی، از مفهوم فضای زیستی استفاده می کند. یکی از مهم ترین مبانی این نظر چنین بیان می شود: »رفتار تابع ویژگی های فضای زیست است
تأثیر متقابل انسان و محیط
انسان با توجه به نیازها، ارزش ها و هدف های خود، محیط را دگرگون می کند و به طور متقابل تحت تأثیر محیط دگرگون شده قرار می گیرد. به ویژه تکنولوژی های پیشرفته موجب می گردد تا تأثیر انسان بر محیط شدت و سرعت یابد . دگرگونی سریع محیط یکی از ویژگی های بنیادی زمان ماست. هر روز شهرها و محله ها و بناهای جدید ساخته می شوند. این قرارگاه های فیزیکی، الگوهای رفتاری و نقش های اجتماعی نوینی را بر ساکنان خود تحمیل می کنند. طی بیست سال اخیر رشته ی روان شناسی نیز مانند رشته ای علمی متعدد دیگر، بر این پدیده، یعنی بر تأثیر انسان بر محیط و تأثیر متقابل محیط بر انسان، توجه کرده و به یافته های علمی قابل توجه دست یافته است .شرایط محیطی مناسب، به ارضای نیازها - استراحت، تفریح، تغذیه، مطالعه و غیره - کمک می کند و شرایط نامناسب مانع از ارضای نیازها می شود.
روان شناسی رنگ ها در ارتباط تصویری
روان شناسی رنگ برای روان شناسان بالینی، مشاوران امور ازدواج، پزشکان، مهندسان معماری، روان کاوها، جرم شناسان، کارشناسان تعلیم و تربیت و صاحبان سرمایه و تولید کنندگان دارای اهمیت می باشد. شاید هنگامی که از روان شناسی رنگ در بازاریابی، هتل داری و تجارت سخن به میان می آید، ارزش واقعی آن آشکارتر می گردد. برای کشف دخالت نامحسوس این علم در امور تجاری سایر کشورها، کافی است بدانیم هیچ جعبه شکالتی را سبز مطلق نمی بینیم، این نوع جعبه ها، معمولا قرمز یا آبی اند یا یک تولید کننده شکر می داند که نباید محصول خود را در بسته سبز رنگ عرضه کند. به سبب همین ملاحظات است که طراحان میبایست تحقیق نماید تا مطمئن شود که بیماران از نظر روانی برای ورود و کم شدن استرس به چه مواردی نیازمند می باشند - مرتضوی،. - 65:1367
رنگ - ارتباط تصویری انسان
اگر به قول نجم الدین رازی هر آدمی نوری داشته باشد که به گذشت سالها و طی مراتب کمال تغییر کند، پس می توان رنگ آدمیان را نیز باور نمود. هر آدمی دارای رنگی خاصی است، بعضی آبی، بعضی ها قرمز. انسانها می توانند سبز باشد، قهوه ای، فیروزه ای، خاکستری، سیاه یا طلائی. این رنگی ها در هنگام صبح که از کنار هم می گذرند و آنقدر بی هیچ و پوچ می دوند که رنگ شان می پرد، همه چیز را جا می گذارند، حتی رنگ مورد عالقه شان را نیز یادشان نمی آید .متخصصان معماری داخلی و گرافیست ها گاهی تمایل دارند از رنگ های ذهنی مورد عالقه خود بهره گیرند. این گرایش در مواردی که یک قضاوت ذهنی در برابر قضاوتی دیگر قرار می گیرد، باعث ایجاد بحث و سوء تفاهم می شود. برای حل بسیاری از مسایل، جنبه هایی عینی وجود دارند که مقدم بر اولویت های ذهنی می باشند. مثال در بیمارستان کودکان باید از رنگ های شاد و آرامش بخش استفاده نمود، تا از ترس و وحشت کودک بیمار در هنگام ورود کاسته شود. لذا طراح باید از مبانی کلی رنگ و فرم آشنایی کامل داشته باشد
تاثیر و تاثر رنگها بر انسان
رنگ ها همواره پیرامون بشر را احاطه کرده و وی را تحت نفوذ خود در آورده اند. به نظر می رسد که ادراک پیچیده انسان جزئی از وظایف پوسته مغزی - کرتکس - است که بخش پیشرفته تر مغز را تشکیل می دهد. واکنش های ناشی از مشاهده و تجزیه رنگ ممکن است به درونی ترین مراکز بدن منتقل شده، از آنجا به مراکز اصلی روانی، ذهنی و عاطفی تاثیر می گذارد. بعضی از تاثیراتی که رنگها در انسان می گذارند عبارتند از: رنگ سرخ، معموال اشتها را تحریک می کند
