بخشی از مقاله
چکیده
محیط به عنوان یکی از عوامل موثر بر روحیه انسان باید به تفاوت های افراد اهمیت دهد و پاسخگوی نیازهای متفاوت آنها باشد ، بدین سان باید سعی شود محیط با نیازهای اساسی روحی انسان هماهنگ گردد. شرایط خاص کودکان مبتلا به اوتیسم، طراحی محیطی مناسب، جهت کنترل رفتار و بهبود سلامت روانی آنها را می طلبد. از آنجا که بسیاری از آنها آموزندگان دیداری هستند بنابراین استفاده از ابزار دیداری همچون رنگ در راستای ایجاد آرامش روانی حائز اهمیت است.
رنگ بندی و معماری داخلی محیط زندگی کودکان اوتیستیک، بر روحیه و آرامش روانی آنها بسیار موثر است. در این تحقیق سعی شده است که اهمیت نحوه استفاده از نور طبیعی و رنگ های مناسب در طراحی مراکز نگهداری کودکان اوتیستیک بررسی گردد، زیرا کاربرد رنگ و نور مناسب تا حدود زیادی بر رفتار ها، روحیات، بازدهی و کارایی آنان تاثیر می گذارد و باعث ایجاد آرامش و کنترل روانی در کودک می شود.
مقدمه
درمیان گروه های مختلف کودکان با نیازهای ویژه با اختلالات فراگیر رشدی - اوتیسم - دسته ای از کودکان هستند که هم در زمینه ارتباطات اجتماعی و هم در زمینه رفتار مشکلات فراوانی دارند. گسترش رشد اجتماعی کودکان مبتلا به اوتیسم مولفه ای اساسی در مداخلات درمانی برای این کودکان می باشد. این اختلال در اوایل زندگی بروز می کند و تقریبا روی همه جنبه های فعالیت کودک اثر معکوس می گذارد.
علت و بروز آن نامعلوم و نحوه معالجه و درمان این بیماری هم به طور کامل مشخص نشده است. ولی تاسیس فضاهای آموزشی با استفاده از علم معماری، در مکان های به دور از آلودگی های صوتی با کاربری خاص و به کارگیری تجهیزات آموزشی لازم و کمک پرسنل باتجربه می توان کودکان مبتلا به اوتیسم را به موقع نجات داده و به زندگی طبیعی برگرداند. با توجه به گسترش این بیماری در جهان و اخیرا در ایران، بررسی تحقیقات اندک در این زمینه نشان می دهد که فضاهای درمان آموزشی با این بیماری به صورت تخصصی فقط در معدودی از کشورها نظیر آمریکا و آلمان به کار گرفته می شوند.
یکی از مهمترین ویژگی های کودکان که در درک آنان از فضا موثر است، قوه تخیل است، ولی به دلیل این که این کودکان فاقد قوه تخیل یک کودک طبیعی هستند، ضرورت استفاده از عناصر و شکل های متنوع و گوناگون در فضاهای داخلی و خارجی قابل درک است؛ زیرا با این گونه قدرت تخیل بارور شده و به آنها اجازه پرواز و رشد می دهد و فضاها را برای آنان خوشایند و مطلوب می کند. لازم به ذکر است که فضاها باید با استفاده از علم معماری به نحوی شکل گیرند که کودک بتواند در مراحل مختلف آموزشی و تفریحی گام به گام بعد از تجربه کردن از یک مرحله به مرحله دیگر برسد. در مفهوم کلی مراکز توانبخشی و نگهداری کودکان اوتیسم باید محیطی قابل انعطاف باشد.
روش
این تحقیق با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی و با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است.
اوتیسم
اوتیسم که در فارسی با معنی و مفهوم "درخودماندگی" نیز شناخته می شود، یک ناتوانی رشدی است که عموما در سه سال آغازین زندگی ظاهر می شود .این اختلال عصب -زیست شناختی به تقریب از هر پانصد نفر یک نفر را تحت تاثیر قرار می دهد.
اوتیسم یک نقص عملکردی مادام العمر است و در حال حاضر هیچ گونه معالجه ای برای این بیماری وجود ندارد. از سوی دیگر بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم می توانند با تلاش های آموزشی زود هنگام در یک محیط مناسب، رشد قابل ملاحظه ای داشته باشند. [4] افراد تحت تاثیر اوتیسم خصوصیاتی را در زمینه های زیر به نمایش میگذارند:
-عدم تعامل اجتماعی
-تاخیر در رشد یا فقدان کامل زبان کلامی -پرخاشگری -اختلال در خواب
-رفتارهایی نظیر کوبیدن سر -نابهنجاری در پاسخ به محیط فیزیکی
کودکان اوتیسم در رفتار اجتماعی دارای مشکلات زیادی می باشند. این کودکان اغلب در تعامل با دیگران شکست می خورند. از تماس جسمانی فعالانه خودداری می ورزند و همچنین از هرگونه تماس چشمی نیز خودداری می کنند. این کودکان نسبت به افراد دیگر بی تفاوت بوده و اغلب ترجیح می دهند که تنها باشند.
تقریبا 50 درصد از افراد اوتیستیک در سراسر عمرشان قادر به تکلم نیستند. علاوه بر آن کودکانی که قادر به تکلم می شوند نابهنجاری های تکلمی از خود نشان می دهند. تقریبا 85 درصد این افراد پژواک گویی دارند. تعدادی از کودکان اوتیستیک به طور غیرمعمولی گنجینه لغات بزرگی دارند اما قادر نیستند این کلمات را به صورت یک جمله معنی دار درآورند.
یکی دیگر از مشکلات این کودکان بی نظمی های مربوط به خواب آنها است. خواب یک مولفه مهم درسلامتی محسوب می شود. ابتلا به بی خوابی در کودکان مبتلا به اوتیسم هنوز مشخص نیست اما در هرحال خواب یک فاکتور ضروری برای رشد،بازسازی بدن، بالا بردن توان سیستم ایمنی بدن، یکپارچه کردن حافظه و یادگیری است. درکودکان مبتلا به اوتیسم فشارهای ناشی از نارسایی خواب ، مشکلات رفتاری هنگام روز آنها را باعث می شود. مهمترین علت بی نظمی های خواب در کودکان مبتلا به اوتیسم تاثیرات محیطی می باشد.
شناسایی شیوه های یادگیری متفاوت کودکان اوتیستیک به یافتن این مطلب می انجامد که بسیاری از آنها آموزندگان دیداری هستند بدین معنا که آنچه را که می بینند بهتر درک می کنند تا آنچه را که می شنوند. برای مثال یک کودک اوتیسم در قسمت هایی از آزمون که مهارت های بینایی را اندازه می گیرد خیلی خوب عمل کرد. اما نمره های پایینی در خرده آزمون های زبان بدست آورد. بنابراین می توان از ابزار دیداری به منظور فراهم آوردن ساختار و برنامه ای استفاده کرد که در زندگی چنین کودکانی بسیار حائز اهمیت است.
تعامل کودک با محیط بارکر موسس "روانشناسی اکولوژیک" عقیده دارد بین ابعاد فیزیکی - معماری و رفتاری "قرارگاه های فیزیکی - رفتاری" رابطه خاصی وجود دارد که آن را با مفهوم همساخت بیان می کند. در تمام موجودات زنده به موجب قانون تاثیر و تاثر بخشیدن در محیط ، تمایل به سازش با محیط وجود دارد به این ترتیب که کودک کوشش دارد با محیطی که در آن زندگی می کند سازش نماید و خود را با آن منطبق سازد.
