بخشی از مقاله
چکیده
با پیشرفت نظریههای یادگیری و تحول در امر آموزشوپرورش، معلمان از روشهای نوین تدریس درجهت پیشرفت اهداف آموزشی استفاده مینمایند. در این میان روش تدریس بازی محوراز جمله روشهای نوینی است که سبب ایجاد انگیزش و آموزش فعال و پایدار در دانشآموزان میشود و به علت جذابیت ذاتی این روش، علاقهمندی دانشآموزان نسبت به یادگیری و تثبیت مفاهیم عمیق ذهنی و مهارتهای عملی افزایش مییابد.
این پژوهش با هدف بررسی تاثیر روش تدریس بازی محور در تعمیق یادگیری دانشآموزان انجام پذیرفته است. روش مورداستفاده در این پژوهش، روش اسنادی یا کتابخانهای است و به موضوعاتی همچون یادگیری، بازی و انواع آن و روش تدریس بازی محور پرداخته است. نتایج نشان داد که روش تدریس بازی محور نقش اساسی در یادگیری و آموزش دانش آموزان دارد.
.1 مقدمه
یکی از ارکان اساسی هر ملتی تعلیموتربیت و یا به اصطلاح عامتر، آموزشوپرورش آن جامعه میباشد. نقش آموزشوپرورش در تعیین سرنوشت هر ملتی غیرقابل انکار است. مسلم است که تحقق ابعاد دیگر همچون اقتصاد، سیاست، فرهنگ و ...وابسته به آموزشوپرورش یک جامعه است.لذا پیشرفت آموزشی سبب ارتقاء آن کشور در دیگرحوزههای ملی و بینالمللی می شود. در این میان، مدارس بهعنوان هستهی اصلی سیستمهای آموزشی محسوب می شوند که کلیهی فعالیتهای آموزشوپرورش در جهت رشد و ارتقای این محیطهای آموزشی است. آنچه مدنظر قرار میگیرد نحوهی تدریس و تعامل میان معلمان و دانشآموزان در مدارس است .
تدریس موثر به عنوان جزء اساسی یادگیری، نقش بسزایی در آموزش ایفا میکند.نظریههای مختلف یادگیری نقش روشهای تدریس فعال را در بهبود نظام آموزشی تایید مینمایند، لذا معلمان میبایست در جهت تحقق جامعهای پیشرفته، همواره از روش- های تدریسی استفاده نمایند که جریان یادگیری را تسهیل نموده و مطالب آموزشی را با ثبات و عمق بیشتری به دانش آموزان انتقال دهد. در این میان تدریس مبتنی بر بازی به علت جذابیت و تبدیل کلاس درس به یک محیط شاد آموزشی و همچنین آموزش بدون اجبار، از اهمیت بالایی برخوردار است که میتواند یادگیری دانشآموزان را در کنار فعالیتهای آموزشیوتفریحی، عمق بخشد.
با توجه به اینکه این نوع روش تدریس در دو دههی اخیر در سیستم آموزشی کشور ایران مطرح شده است، بسیاری از معلمان با این روش تدریس آشنایی کافی ندارند و متآسفانه بازی را فقط مختص اوقات فراغت کودکان میدانند.درواقع این نوع روش تدریس در سیستم آموزشی مدارس مورد غفلت قرار گرفته است .لذا در این مقاله برآن هستیم تا نقش روش تدریس مبتنی بر بازی در یادگیری کودکان را به صورت گامبهگام مورد بررسی قرار دهیم تا با مشخص نمودن اهمیت و ارزش این روش تدریس فعال، زمینه را برای گسترش هرچه بیشتر تدریس مبتنی بر بازی فراهم سازیم .
.2 تعریف یادگیری
ویژگی بارز انسان یادگیری و کسب اطلاعات است ،از این رو او تمایل دارد تا به اطراف بنگرد و حوزهی اطلاعاتی خود را گسترش دهد. این روحیهی تحقیق و جستوجوگری همواره محرک انسانها بوده و از آغاز خلقت تاکنون سبب کسب و تولید دانش شده است. براین اساس در تعریف یادگیری می توان بیان نمود که: تغییر رفتاری است که از طریق تجربه در انسان ایجاد میشود و دربرگیرندهی مهارتهای ذهنی، فیزیکی و طرزتفکر است. از این رو هرگاه این سه مقوله اتفاق افتد،یادگیری صورت میگیرد .این نوع یادگیری محکم ،پایدار و مفید است.
گانیه معتقد است که آنچه که یادگرفته میشود، مطلب تازهای است که در عمق وجود یادگیرنده نفوذ می کند و به صورت یک توانایی جدید برای انجام کاری که در گذشته از انجام دادن آن عاجز بود، ظاهر میشود.
.3 تعریف تدریس
به مجموعه فعالیتهای آموزشی که به صورت منظم، هدفدار و از پیش طراحی شده انجام میگیرد، تدریس می گویند.لازمه ی تدریس، حضور معلم در کلاس درس و تعامل دوسویه او با دانشآموزان است .[3]
.4 روش تدریس
عنصر مهم برنامهی درسی و طراحی آموزشی ،انتخاب و اجرای روش مناسب تدریس است .این عنصر در تمام الگوهای طراحی آموزشی جایگاه ویژهای دارد. هنر معلم در چگونگی انتخاب و اجرای روشهای تدریس نمایان می شود. انتخاب بهترین روش تدریس میتواند مسیر را در جهت رسیدن به اهداف آموزشی هموار سازد.
.1-4 روش تدریس فعال
پیشرفت نظریه های یادگیری و گسترش آن در حوزهی آموزشوپرورش، روش های تدریس سنتی را تبدیل به روشهای تدریس نوین نموده است. در تعریف روشهای تدریس فعال میتوان گفت که : روشی است که در آن جریان یاددهی یادگیری با ارتباط دوسویه اتفاق می افتد. در این روش مطالب و مفاهیم با فعالیت معلم و دانش آموزان کشف میشود.از این میان میتوان به روشهای حل مسئله، ایفای نقش، کاوشگری و... اشاره کرد. روش تدریس مبتنی بر بازی نیز از جمله روشهای یادگیری است که در عین سرگرمی، جنبهی آموزشی و سازندگی نیز دارد.
.5 تعریف بازیٍ
تعریف بازی در چندین بعد مطرح می باشد.در فرهنگ وبستر3 از بازی به عنوان فعالیت یا تمرین برای سرگرمی و تفریح یاد شده است .آزادی، حرکت و فعالیت به مثابهی حرکت عضلات نیز ابعاد دیگری از تعریف بازی می باشند. عواملی همچون جنس، سن، هوش و محیط تاثیر بسزایی در روند بازی دارند .
کودکان در سنین مختلف به بازیهای گوناگونی میپردازند و هرکودکی سبک بازی خاص خود را دارد.پژوهشگران بازی
کودکان را براساس محتوای آنها - چگونگی بازی - و بعد اجتماعی - انفرادی گروهی - طبقه بندی می کنند.
.1 - 5 انواع بازی
پیاژه از بزرگان روانشناسی یادگیری بازی را به انواع تمرینی، نمادین و با قاعده تقسیم بندی نموده است.از نظر او کودکان درخلالبازیهای تمرینی به تکرار فعالیتهای اکتسابی می پردازند.او این نوع بازی را وسیلهای برای لذت بردن از حواس می داند. بازیهای نمادین نیازمند تفکر ذهنی میباشندو در این نوع بازیها کودکان خود را با دنیای واقعی سازگار می کنند.آنها به کمک بازیهای نمادین به تمرین تجربههای مختلفی از زندگی میپردازند و آن ها را به شکلهای مختلف آزمایش می کنند.بازی-های باقاعده از سنین5-6 سالگی شروع شده و در11 سالگی به مرحله نهایی رشد خود میرسند.ویژگی اختصاصی این نوع از بازیها تغییر ساخت بازی و اضافه شدن قواعد بر آن است.
.6 بازی و یادگیری
نقش بازی در رشد کودکان امری بدیهی است .متاسفانه اغلب والدین به سبب تفکری نادرست ،کودکان را از انجام بازی محروم می سازند و از آنها می خواهند تا به فعالیتهایی بپردازند که از اتلاف وقتشان جلوگیری نماید.تاثیر منفی این تفکر محروم سازی کودکان از رشد همه جانبهی شخصیت و بیبهره ماندن از موقعیت های یادگیری است.
ماده ی یکم رهنمودهای پیش دبستانی وزارت آموزش وپرورش در کشور پیشرفته ای همچون ژاپن با تاکید بر نقش موثر بازی در آموزش بیان مینماید که : فعالیت کودکان پیش دبستانی و بازیهای آزاد آنها باعث نوعی یادگیری میشود.
